Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
yaradılmasını zəruri etmişdir. Hazırda ölkənin müxtəlif bölgələrində aqroparkların yaradılması ilə bağlı müvafiq texniki-iqtisadi əsaslandırma işləri aparılır. "Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış" nkişaf Konsepsiyasında yüksək rəqabətqabiliyyətli iqtisadiyyatın yaradılması üçün səmərəli dövlət tənzimlənməsi ə sas şərtlərdən biri kimi müəyyən olunmuşdur. Bu baxımdan, aqrar islahatların müasir mərhələsində kənd təsərrüfatı üzrə dövlət tənzimlənməsi sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı kompleks tədbirlər nəzərdə tutulmuşdur. Dövlət başçısı tərəfindən imzalanan "Aqrar sahədə idarəetmənin təkmilləşdirilməsi və institusional islahatların sürətləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında" 16 aprel 2014-cü il tarixli fərman bu sahədə bir sıra tarixi əhəmiyyətli qərarların verilməsi baxımından mühüm ə həmiyyətə malikdir. lk növbədə rayonlar üzrə aqrar siyasətin həyata keçirilməsinin təmin edilməsi, kənd təsərrüfatına dövlət dəstəyi tədbirlərinin təşkili, aqrar sahə ilə bağlı problemlərin həllində müvafiq mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının yerli struktur bölmələri ilə səmərəli əməkdaşlığının qurulması məqsədilə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin rayon və şə hər idarələrinin yaradılmasına başlanılmışdır. Dövlət müstəqilliyini əldə etdikdən sonra Azərbaycanda həyatakeçirilən aqrar siyasəti, S.Salahovun, E.Bağırzadənin,H.Xəlilovun və başqalarının yanaşmalarına ə saslanmaqla, şərtiolaraq, iki mərhələyə bölmək olar: 1) Kənd təsərrüfatı sektorunda ciddi institutsional, sosial – iqtisadi dəyişikliklərin baş verməsi və bazar münasibətlərinin təşəkkül tapması ilənəticələnən birinci mərhələ. 2) Artıq bazar prinsipləri əsasında fəaliyyət göstərən sektorun, bazariqtisadiyyatlı ölkələrdə olduğu kimi, daha çox iqtisadi vasitələrlə tənzimlənməsisisteminin formalaşması prosesinin başladığı ikinci mərhələ.Birinci mərhələ çərçivəsində həyata keçirilən islahatlar nəticəsindəaqrar sektorda bir sıra müsbət inkişaf meylləri yaranmışdır. Belə ki: a) aqrar sektorda tam üstünlük təşkil edən özəl bölmə formalaşdırılmış; b) 90-cı illərin birinci yarısında hər il geriləmənin baş verdiyi aqrar sektorda artıq 1998-ci ildən etibarən dinamik inkişaf baş vermiş; c) ölkənin ərzaqla təminatında yerli istehsalın payı yüksəlmişdir və s. Birinci mərhələdə aparılan aqrar islahatlar nəticəsində kənd təsərrüfatı sektorunda müsbət inkişaf meyllərinin yaranmasına baxmayaraq, bu islahatlar bir sıra problemlərin həllinə yardım edə bilmədi. Müxtəlif mənbələr əsasında aparılan ümumiləşdirmələrə görə bu problemlərdən əsasları kimi aşağıdakıları qeyd etmək olar:aqrar sektorun inkişafına xidmət göstərən istehsal, bazar və social infrastrukur sahələrinin inkişafının ləngliyi;kənd təsərrüfatı istehsalçılarının maliyyə resursları, istehsal vasitələri və texnika ilə təminatının zəifliyi;kənd təsərrüfatının istehsalında mövcud olan artımın daha çox ekstensiv xarakter daşıması və məhsuldarlıq göstəricilərinin aşağı olması;ölkədə heyvandarlığın yalnız ekstensiv şəkildə sürətli inkişafı nəticəsində yay və qış otlaqlarının tutumundan artıq yüklənməsi və əkinə yaralı sahələrdən də bu məqsədlə istifadənin artması ilə əlaqədar olaraq bitki örtüyünün məhv olması və torpaqların eroziyasının daha da sürətlənməsi (əkinçilikdə aqrotexniki normaların gözlənilməməsi bu problemi daha da kəskinləşdirir);ərzaq yönümlü bitkiçilik məhsulları istehsalının əsasən ekstensiv artımı nəticəsində ölkənin kənd təsərrüfatı istehsalının strukturunun qeyritəkmil olması, müqayisəli üstünlüklərə malik olan sahələrin zəif inkişafı;kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı sahələrinin zəif inkişafı;ölkənin aqrar ixrac potensialından aşağı səviyyədə istifadə edilməsi;istehsal edilən kənd təsərrüfatı məhsullarının əlverişsiz qiymətlərlə satılması, bunun da nəticəsində istehsalçıların gəlirlərinin aşağı olması və reinvestisiya imkanlarının məhdudlaşması;kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan işçilərin gəlirlərinin və kənd yerlərində yaşayan əhalinin həyat səviyyəsi göstəricilərinin aşağı olması və s. Müasir dövrdə ölkədə həyata keçirilən aqrar siyasətin əsas məqsədi yuxarıda qeyd edilən problemlərin aradan qaldırılmasından ibarətdir. Aqrar islahatın əsas nəticələri aşağıdakılardan ibarətdir:kənd təsərrüfatında torpaq və əmlak üzərində xüsusi mülkiyyətçilik bərqərar olunmuşdur;kənddə sahibkarlar təbəqəsi yaranmış, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına şərait yaxşılaşmışdır;aqrar sahədə müasir texnika və texnologiyalar, yeni bilik və informasiyalar şəbəkəsi genişlənir;kənd təsərrüfatında torpaq və əmlakdan səmərəli istifadəyə imkanlar artmış, iqtisadi tənəzzülün qarşısı alınmış, istehsalın dinamik inkişafına zəmin yaranmışdır;kənd təsərrüfatında istehsalın mərkəzdən planlı idarə edilməsi özünüidarə ilə əvəz edilmişdir və s. FƏS L 3. AZƏRBAYCAN RESPUBL KASINDA AQRAR SEKTORUN DAVAMLI NK ŞAFNIN TƏNZ MLƏNMƏS MEXAN ZM N N HÜQUQ TƏM NATI VƏ ONUN TƏKM LLƏŞD R LMƏS ST QAMƏTLƏR 3.1 Aqrar sektorda formalaşan münasibətlərin və aqrar sektorun davamlı inkişafının tənzimlənməsi mexanizminin hüquqi təminatı Ə vvəlki paraqraflarda nəzərdən keçirilən davamlı inkişaf anlayışı, onun ən mühüm təzahür formalarından biri olan aqrar sahənin davamlı inkişafı məsələsinin öyrənilməsi, davamlı inkişafın obyektiv zəruriliyi və onun formalaşması problemlərinin tədqiqi müasir elmin, o cümlədən aqrar elminin qarşısında duran həlli vacib məsələlərdən hesab edilir. Qeyd edilən problemlərin əsas həll mexanizmlərindən biri isə onun qanunvericilik həllidir. Başqa sözlə, hazırki şəraitdə aqrar sahənin üzləşdiyi problemlərin həll edilməsi, aqrar sahədə davamlı inkişafın formalaşdırılması, dövlətin bununla bağlı prioritetlərinin və müvafiq strategiyasının müəyyənləşdirilməsi zərurəti, ilk növbədə onun hüquqi ə saslarının təkmilləşdirilməsini tələb edir. Aqrar sahədə meydana gələn münasibətlər, onların qarşılıqlı əlaqəsi, eləcə də bu sahədəki ayrı-ayrı fəaliyyət formalarının hüquqi tənzimləmə mexanizmləri ümumiləşmiş şəkildə aqrar hüququnda əks olunur. Kənd təsərrüfatının davamlı inkişafı, üç əsas məqsədi birləşdirməlidir: sağlam ə traf mühit, iqtisadi qazanc və ictimai, iqtisadi bərabərlik. Davamlı iqtisadi inkişaf gələcək nəsillərin öz ehtiyaclarını qarşılamaq imkanlarını təhlükə altına qoymadan bu günün ehtiyaclarını qarşılamaq prinsipinə söykənir.Bu istiqamətdə kənd təsərrüfatında, agrar sektorda inkişaf strategiyalarının üç əsas məqsədi olmalıdır. Birinci məqsəd ərzaq təhlükəsizliyidir. Ərzaq təhlükəsizliyi ölkənin özünü təminatı ilə gələcəkdəki təminatına əmin olmağı arasında uyğunluğun və davamlı bir tarazlığın, balansın qurulması ilə təmin edilə bilər. kinci məqsəd, yoxsulluğun aradan qaldırılması məqsədidir ki, bu da kənd təsərrüfatı olan bölgələrdə iş təminatı və qazanc əldə edilməsi ilə mümkündür. Kənd təsərrüfatında davamlı inkişafın Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|