Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси
68
Ə
gər nümayəndə heyəti gəldikləri ölkənin qonaqlarıdırsa, onda onlara
maksimum diqqət ayrılır, yəni nümayəndələrin ölkəyə gəlişilə bağlı bütün
məsələləri qəbul edən tərəf öz üzərinə götürür.
Ə
gər nümayəndələr öz hesabına gəlirsə, onda qəbul edən tərəf gəliş
proqramının yalnız protokol hissəsinin xərclərini çəkir. Bütün yerdə qalan
xərcləri (qidalanma, mehmanxanada yerləşdirmə, nəqliyyat və s.) istiqamət-
ləndirici tərəf öz üzərinə götürür. Əlbəttə, əcnəbilərə bu işdə müəyyən
kömək göstərmək lazım gəlir.
stənilən qəbulun hazırlanmasına daxildir: qəbul növünün seçilməsi,
dəvət olunmuş insanlar siyahısının tərtib edilməsi, dəvətnamələrin paylan-
ması (əvvəlcədən), qonaqların masa arxasında əyləşmə planının tərtib edil-
məsi, menyunun tərtib edilməsi, masalara və qonaqlara xidmət, tostların və
ya çıxışların hazırlanması və qəbulun həyata keçirilməsi qaydasının tərtib
edilməsi.
Qəbul növünü seçmək üçün onlardan hər birinin özündə nəyi ifadə
etdiyini yaxşı bilmək lazımdır. Beynəlxalq təcrübəyə əsasən qəbulların öz
xarakterinə görə ən əlamətdar və hörmətli növü birlikdə səhər və nahar ye-
məyidir. Son illər “bir qədəh şampan şərabı” və ya “bir qədəh şərab” qəbul
növləri getdikcə daha geniş intişar tapır. Qəbulun başqa növlərinə çay,
furşet, kokteyl, nahar-bufet və şam yeməyi aiddir.
ş
güzar görüşlər, sazişlərin bağlanılması və nümayəndəliyin qəbulu,
bütün bunlar işgüzar dünyada süfrə ilə bağlıdırlar. Masa arxasında davranış
qaydaları sadəcə şərtiliklə yox, rahatlıq və məqsədəuyğunluq təsəvvürləri,
gigiyenik və etik tələblər baxımından nəzərə alınır. Bir sıra etiket qaydaları
nəsildən-nəslə ötürülən ənənələrlə izah olunur.
Masa arxasında əyləşmə ilə qəbulun həyata keçirilməsi zamanı hər bir
iştirakçının yeri əvvəlcədən müəyyənləşdirilir. Hər bir qonağın masa arxa-
sında öz yerini tez tapa və öz qonşusunun kim olacağını bilməsi üçün gi-
rişdə əyləşmə planı qoyulur, masanın üzərinə dəvət olunmuş şəxslərin
adı və soyadı yazılır; bəzən qonağa masanın sxemini göstərən kart verilir.
Ə
yləşmə zamanı aşağıdakı prinsipə istinad edilir: qadını qadının ya-
nında və əgər masanın sonunda kişilər əyləşməyibsə, orada qadın əyləşdi-
rilmir, kişi öz həyat yoldaşının yanında əyləşir.
Xüsusi tədbirlərin həyata keçirilməsi zamanı xidmət göstərməyə hər
zaman hörmətli qonaqdan və ya qonaqlardan başlayırlar. O şəraiti də nəzərə
almaq lazımdır ki, rəsmi qəbullarda və banketlərdə tez-tez rəhbər şəxslərin
ailə üzvləri də iştirak edir. Əgər, misal üçün, masa arxasında firma rəhbəri-
nin həyat yoldaşı əyləşibsə, onda xidmət göstərilməsinə onlardan yox,
qonaq-rəhbərdən və sahib-qonaqdan başlanılır.
Daha bir mühüm qayda: qəbulu sizin nümayəndəliyin başçısından
öncə tərk etmək nəzakətsizlikdir. Əgər siz tez getməlisinizsə, onu bu haqda
ə
vvəlcədən xəbərdar etmək və icazə almaq lazımdır.
Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси
69
Süfrənin sürüşməməsi və hamar qalması üçün onun altına yumşaq par-
ça qoyulur. Son vaxtlar laklanmış masalar süfrə ilə örtülmür.
Nahar və şam yeməyi üçün süfrə hazırlanmasının bir neçə növü möv-
cuddur.
Adi süfrə hazırlanmasına nahar zamanı masa arxasında əyləşən hər
kəsin qarşısında böyük yastı boşqab olur. Bu, sanki altlıqdır; onun üzərinə
növbə ilə çərəz, dərin və isti yeməklər üçün böyük dayaz boşqablar qoyulur.
Altlıq-boşqab süfrənin təmizliyini saxlamağa və qazanın qaynar dibi ilə
asanlıqla korlana bilən masanı qorumağa kömək edir. Altlıq-boşqabdan sol-
da kiçik yastı boşqab qoyulur. Ona çörək qoyulur, naharın sonunda isə
ondan stəkanlar və ya kompot fincanları üçün altlıq kimi istifadə etmək olar.
Bu boşqaba meyvə qabıqları və s. də qoyulur.
Böyük yastı altlıq-boşqabda naharın başlanğıcında üçbucaq, zərf və s.
kimi bükülmüş salfet olur. Bəzən çörək boşqabını masa kənarından bir qə-
dər irəliyə sürüşdürərək salfeti masaya çəngəldən sol tərəfdə qoyulur.
Boşqabdan solda çəngəl, sağda bıçaq, onun yanında şorba üçün qaşıq
qoyulur. Boşqabın arxasında şirniyyat üçün kiçik qaşıq, ondan bir qədər
sağda su üçün stəkan durur. Masanın mərkəzində içərisində nazik kəsilmiş
çörək dilimləri olan böyük çörək boşqabı, habelə su ilə dolu qrafin durur.
Səhər yeməyi üçün masaya kiçik çərəz boşqabları, onların içərisinə
salfetlər qoyulur. Boşqabdan sağda çərəz bıçağı, solda çəngəl olur. Kiçik
boşqabın arxasında yağqabı, ondan solda çörəkqabı durur.
Daha mürəkkəb süfrə hazırlığında birbaşa qonağın qarşısında böyük
dayaz altlıq-boşqab qoyulur, onun üzərində bir qədər kiçik çərəz üçün boş-
qab olur. Yuxarıda bükülmüş salfet durur. Altlıq-boşqabdan solda çörək və
pirojnalar üçün kiçik boşqab olur.
Nahar və şam yeməyi üçün masa ləvazimatlarının bu qədər çoxluğu
onunla izah edilir ki, dadına görə müxtəlif yeməkləri müxtəlif çəngəllərlə
yemək qəbul olunmuşdur.
Yeməkxana ləvazimatları rahatlıq nöqteyi-nəzərindən müəyyən qay-
dada yerləşdirilirlər: əvvəlcə boşqabdan daha uzaqda yerləşən rahat, yəni
yerdə olan bıçaq və çəngəli götürmək lazımdır. Nahar və ya şam çərəzlərdən
başlanır, buna görə də əvvəlcə ən kənarda duran çəngəl və bıçaqdan istifadə
olunur, onlar lazım olmadıqda və onları masadan götürdükdən sonra ortada-
kılardan, altlıq-boşqabın düz yanında yerləşən bıçaq və çəngəllərdən isə
daha sonra, ət yeməyi süfrəyə verilərkən istifadə edilir.
Ə
gər qonaqlar çoxdursa, yeməklər iri nimçədə gətirilir. O, qonağa sol
tərəfdən verilir. Boşqablara tökülmüş şorbanı sağ tərəfdən verirlər.
Masa arxasında davranışın əsas qaydası mümkün qədər sakit və ya
ümumiyyətlə, səssiz yeməyə və içməyə çalışmaqdır. Çıxış və ya tostların
ifadə edilməsi zamanı danışmaq, şərab süzmək və yemək məqsədəuyğun
deyil.