Azərbaycan respubl kasi təhs L naz rl y azərbaycan döVLƏt qt sad un vers tet
Yüklə 4,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 85
dövriyyəsində istifadəyə imkan verir. Belə ki, bu maliyyələşdirmə lizinq kompaniyası tərəfindən həyata keçirilərək, üçüncü tərəfə müəyyən müddətə istifadə üçün əmlakın icarəyə verilməsidir. Xüsusilə, lizinq çox zaman firmanın yeni texnika ilə təchizində həyata keçirilir.
Kiçik biznesin investisiyalaşdırılmasında dövlətə məxsus mənbələrin rolu əhəmiyyətli olmaqla yanaşı xüsusi mülkiyyətə məxsus kapitaldan da istifadə edilməsi vacibdir. Ümumiyyətlə, Azərbaycanda kiçik biznesin inki- ş afında müəssisələrin xüsusi vəsaitlərindən (mənfəət və amortizasiya ayırmaları) istifadə səviyyəsi qənaətbəxş deyil. Xüsusi maliyyə mənbələrinə fərdi vəsaitlər, xüsusi mülkiyyətli müəs- sisələrin malik olduğu maliyyə resursları və cəlb edilmiş vəsaitlər, uzun- müddətli kreditlər, qiymətli kağızların buraxılmasından əldə edilən vəsaitlər aiddir. Müvafiq olaraq bazar iqtisadiyyatı inkişafı yolunu tutmuş Azərbay- canda rəqabətin təşəkkül
tapmasını təmin edən vasitələrdən biri kimi kiçik biznes inkişaf etdirilməli, bunun üçün isə onların kapital təminatı məsələləri həll edilməlidir. Kiçik müəssisələr iqtisadi inkişafda əhalini işlə təmin etməyə şərait yaradır və işsizliyin qarşısını alaraq cəmiyyətin sosial-siyasi stabilliyini də təmin edib əhəmiyyətli rola malik olmağa çalışırlar. Eyni zamanda, kiçik müəssisələr iqtisadi böhran vaxtı kütləvi müflisləşməyə baxmayaraq daha elastik olmağa cəhd edərək iqtisadi çətinliklərə uyğunlaşaraq vəziyyətdən çıxırlar. Onlar bu dözümlülüyə iri müəssisələrin istehsalın azaldılması və iş- çilərin ixtisara salınması ilə deyil, əmək haqqını aşağı salaraq iş vaxtının uzadılması vasitəsilə nail olurlar. Qeyd etmək lazımdır ki, az gəlirlə fəaliyyət göstərmələri, keyfiyyətli məhsul buraxmaq və yüksək səmərəli istehsal yaratmaq cəhdi, kiçik biznes rəqabət mühitini formalaşdırır. Ona görə də, bəziləri rəqabət mübarizəsindən çıxaraq fəaliyyət göstərirlər və kiçik biznes sektoruna daxil olurlar. Məhz buna görə də, inkişaf etmiş ölkələrdə əmək məhsuldarlığını artıran rəqabət mübarizəsində qalib gələn, yerli əmtəəni həm daxili, həm də xarici bazar- larda reallaşdıran kiçik biznesə böyük ümid bəsləyirlər. Kiçik biznes elmi-tədqiqat və təcrübi-konstruktor işlərində daha sə- mərəlidir. Kiçik biznesdə mikroprosessor, şəxsi kompyuter, interferon kimi mühüm yeniliklər yaradılmışdır. Kiçik biznes, eyni zamanda, riyazi təminat vəsaitlərini aktiv və müvəffəqiyyətlə işləyib hazırlayırlar. Məsələn, ABŞ-ın iqtisadiyyatında fəaliyyət göstərən kiçik innovasiya firmalarının ixtira sahəsində yüksək səmərəyə malik olduğu göstərilir. Belə ki, kiçik firmalar iri müəssisələrə nisbətən bir nəfərin məşğulluğu hesabına 4 dəfə çox yenilik yaradır və bir mühəndisə və yaxud tədqiqatçıya isə iri müəssisələrdən 2 dəfə az xərc düşür. Бизнесин тяшкили вя идаря едилмяси 86
Elmi-texniki tərəqqini inkişaf etdirmək və onun nəticələrini müntəzəm olaraq istehsala tətbiq etməkdə, yeni ideyalarını axtarıb tapmaq və onu işləyib hazırlamaqda, bu sahədə yeni texnologiyanı və ya vasitəçiliyi mə- nimsəməkdə istehsal və yeni ideyalar, texnologiya və məhsul bazarını əla- qələndirməklə kiçik innovasiya müəssisələrinin iqtisadi və sosial əhəmiyyəti böyükdür. Kiçik müəssisələr ölkənin ixracında böyük rol oynaйıр, iqtisadi вə sosial əhəmiyyətlilik baxımından çox faydalıdır. Bununla yanaşı, kiçik müəssisələrin ölkənin ixracat məhsullarında payının artması sosial-iqtisadi problemlərin həll olunmasına, xüsusilə də yeni iş yerlərinin yaranmasına, xarici valyuta daxilolmaları hesabına ölkənin valyuta ehtiyatlarının artma- sına və ən başlıcası isə inteqrasiya prosesinin güclənməsinə geniş imkanlar yaradır. Kiçik biznesin sosial-iqtisadi əhəmiyyəti bir də ondadır ki, onlar bö- yük çeviklik göstərərək bazar konyunkturasının dəyişməsinə tez uyğunla- ş ırlar. Bu da kiçik biznesin mobilliyini göstərir. Bu çevikliyi yaradan əsas səbəb onların kiçik ölçüdə olmalarıdır. Məhz buna görə də kiçik müəssisələr bazarda sərbəst hərəkət etməklə dəyişməkdə olan məhsul tələbatını öz üzərinə götürürlər. Kiçik biznesin yüksək səmərəliliyinin başlıca amili, onların məhsul istehsalı sahəsində və əmək vasitələrindən istifadə də dar ixtisaslaşmasıdır. Ona görə də, belə müəssisələr bir qayda olaraq məhdud sayda məhsul isteh- sal edir və eyni zamanda, dar ixtisaslaşmış avadanlıqlardan istifadə etməsi və yüksək məhsuldarlığı ilə fərqlənirlər ki, bu da qısa müddətdə istehsal texnologiyalarını dəyişməyə, bütövlükdə isə həm məhsul istehsalı prosesini, həm də əsas fondların təkrar istehsalı prosesini intensivləşdirməyə imkan verir. Bazar iqtisadiyyatı inkişafı yolunu tutmuş bütün ölkələrdə kiçik биз- несин inkişaf etdirilməsi həmin dövlətlərdə sahibkarlığın inkişafı istiqa- mətində aparılan siyasətin uğurla nəticələnməsinə gətirib çıxarır. O cümlə- dən də, Azərbaycanda kiçik бизнесин daha da inkişaf etdirilməsi ölkəmizin iqtisadi artımında qeyri-neft sektorunun payının artırılmasına xidmət etmiş olar.
Rəqabətqabiliyyətliliyi anlayışı öz inkişafına əmtəə mübadiləsinin for- malaşması dövründə, ortaya belə mübadilənin iştirakçılardan hər biri üçün nə qədər faydalı olması haqda məsələ çıxdığı zamanı başlamışdır. Daha sonra bu faydanı artırmaq zərurəti və deməli, rəqabət üstünlüyü əldə etmək imkanı yaranmışdır. Rəqabət anlayışı ticarət sayəsində yaranmışdır və onunla qırılmaz şəkildə bağlıdır. Bu əlaqə bu gün də aktualdır, çünki tica-
Yüklə 4,28 Mb. Dostları ilə paylaş:
|