Azərbaycan Respublikası Tohsil Nazirliyi Azərbaycan Ə m ək və Sosial Münasibətlər Akademiyası G.İ.İsmayılov İnformasiya iQTİsadiyyati (Dərslik)

2007-ci  ildə 41,7,  2008-cı  ıldə 44,9  faiz təşkıl etmişdir;
-  əlaqə yaratmaq:  uyğun  olaraq,  38,8,  37,9,  34,0,  38,0  faiz oU 
muşdur;
- təlim və  təhsil:  müvayiq olaraq,  7,0, 6,8,  7,3 və 4,1  faiz təş-
kil  etmişdır;
Hakimiyyət  orqanları  ilə əlaqə (infomıasiyanın  əldə  edilməsi, 
sənədlərin yüklənməsi və göndəriİməsı) 2005-ci  ildə  1,2,  2006-cı 
ildə  4,5,  2007-ci  ildə  5,2  və  2008-ci  ildə  isə  5,9  faizə  qədər  arta- 
raq  yüksək həddə çatm ışdır1.
16.3.  İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları 
(İKT) və  İnformasiya və kommunikasiya texnologi- 
ya  məhsullarının ticarəti üzrə əsas göstəricilər
Son  illər  Azorbaycanda İnformasiya  Kommunikasiya Tcxno- 
logiyaları  (TKT)  sektorunda  məhsul  (xidmətlər)  buraxıhşı,  məh- 
sullann  ticarəti  böyük  iqtisadi tenıplə  inkişaf etməkdədir.  İndi  ısə 
onları  səcıyyələndirən  bir  sıra  iqtisadi  statistik  göstəricilorə  nə- 
zər yetirək:
Məsələn,  2005-ci  ildə  İKT  sektorunda  məhsul  (xidmətlər)  bu- 
raxıhşı  479,6  mlyn.  manat  olmuşdur,  bu  göstərici  2006-cı  ildə
599,1,  2007-ci  ildə  763,7  və 2008-cı  ildə  isə  1001,6  mlyn.  manat 
və  2005-ci  ildə  müqayisədə  2008-ci  ilin  nəticosino  nisbətən
527,0  mlyn.  manat olmuşdur.
-  telekommunikasiya  sektorunda  isə  2005-ci  ildə  453,6,
2006-cı  ildə  556,2,  2007-ci  ildə  707,9  və  2008-ci  ildə  üstiinlük 
təşkil edərək 920,7  mlyn.  manat təşkil etmişdir.
İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyalan sektorunda  yara- 
dılmış  əlavə  dəyərin  həcrni  2005-ci  ildə  271,9,  2006-cı  ildə
475.5,  2007-ci  ildə  688,5  və  2008-ci  ildə  832,8  mlyn.  manat  ol- 
muşdur.
-  telekommunikasiya  sektorunda  bu  göstərici  2005-ci  ildo
261.6,  2006-cı  ildə  457,9,  2007-ci  ildə  660,2,  2008-ci  ildə  789,0

---

mlyıı.  manat təşkil etmişdir.
Digər mühüm göstorıcimn  İKT-i sektorunda yaradılmış əlavə də- 
yərin ÜDM-də  xüsusi  çəkisi  2005-ci  ildə  2,2  faiz,  2006-cı  ildə  2,5,
2007-ci ildə 2,4 və 2008-ci  ildə isə 2,2  faizə bərabər olmıışdur.
-  telekommunikasiya  sektoru  üzrə  2005-ci  ıldə  2,1  faiz,
2006-cı  ildə 2,3  və 2008-ci  ildəisə  2,1  faizdir.
İnformasiya  Kommunikasiya  Texnologıyası  müəssisələri  to- 
rəfındən  əsas  kapitala  yönəldilmiş  investisiyalar  2005-ci  ildə
152,6 
mlyn.  manat,  2006-cı  ildə  211,8,  2007-ci  ilda  163,0  və
2008-ci  ildə  156,8 mlyn.  manat təşkil etmişdir;
İnformasiya  Kommunikasiya  Texnologiyaları  mohsullannın 
idxalı  2005-ci ildə 224,8 mlyn.  manat, 2006-cı  ildə  278,9, 2007-ci 
ildə 407,lmlyn.  manata çatmışdır;
~  telekommunikasiya  avadanlıqları  2005-ci  ildə  128,8,  2006-cı 
ildə  129,8  və 2008-ci  ildə  isə 218,3  mlyn.  manat olmuşdur.
- kompüter və kompüter avadanlıqları 2005-ci ıldə 33,2, 2006-cı 
ildə 40,4, 2007-ci  ildə 40,3  və 2008-ci ildə 54,9 mlyn.  manat;
-  elektron  avadanlıqlan  -  2005-ci  ildə  4,7,  2006-cı  ildo  10,2,
2007-ci  ildə 34,5  və  2008-ci  ildə 29,7  mlyn.  manat;
-  audio  və  vidio  avadanhqları  2005*ci  ild ə ll,6 ,  2006-cı  ildə
7,9,  2007-ci  ildə  19,4  və  2008-ci  ildə  bu  göstəricılor  18,1  mlyn, 
manat təşkil ettnişdir.1
16,4.  Rabitə xidmətləri və gəlir.
Rabitə  və informasiya kommunikasiya texnologiyaları  müəssi- 
səsinin əsas  fəaliyyətindən gələn gəlirləriıı üırıumi həcmidir.
Bu  göstərıci  əhaliyə,  idarə,  müəssisə  və təşkilatlara göstənlmiş 
xidmətlər  nəticəsində  rabitə  müəssisəsinin  fəaliyyət  nəticəsinin 
pul  vəsaitinin ümumi  cəmini  xarakterizə edir.  Milli  hesabatlar  sis- 
teminin tələblərinə uyğun olaraq digər iqtisadi  sahələr kimi,  rabito 
müəssisələri  üzrə  də  “rabitə  xidmətlorindən  əldə  olunmuş  gəlır” 
göstəricisi  formalaşdırılarkən ümumi gəlirin həcmı mal və xidnıət- 
lərin  satışmdan  alman  vəsaitin  müəssisələrin  (idarənin,  təşklatın
i 
A zo rb a y ca n   statistik  g ö s ln n c ilo n .  2009,

---

və  s.)  hesablaşma  hesabına  daxil  olmasından  asılı  olmayanıq  onıın 
yaranmasındakı  vozyyətinə uyğun müəyyən  edilir.
Yəni,  bu göstərici hesablanarkən  alınan  faktiki  gəlırııı məbləğı 
deyil,  hesabat  dövründə  göstərilən  xidmətlərə  göro  lıesablamnış 
məbləğ əsas götürülür.
16.5. Daxili və Beynəlxalq telefon  danışıqları
Şəhərlərarası  telefon  damşıqlannın  sayı-onların  sayına  abo- 
neııtlərin  əl  ilə,  yanmavtomat,  pulu  ödənilon  və  ödənılmək  (xid- 
məti)  şərtı  ilə  birləşdirilməsi  nəticəsində  faktiki  baş  tııtmuş  şə- 
horlərarası  (daxili  və  beynəlxalq)  telefon  damşıqlarının  hamısı 
daxil  edilir.  Şəhərlərarası  avtomat  telefon  damşıqlarınm  sayı  say- 
qacların  göstəriciiərinə  əsasən,  sayqac  olmadıqda  isə  nəticədə 
alınmış,  pul  gəlirlərini  orta  tarif dərəcəsinə  bölmoklo  müoyyon 
edilir.1
16.6.  Telekommunikasiya xidmətləri
Azərbaycanda son illərdə  telekommunikasiya xidmətləri  niza- 
mi  templə  inkişaf edir.  Statistik  göstəriciləri  araşdırarkən  məlum 
olur ki,  1995-ci  ildə  ATS-lərin  sayı  1004  -  ədəd olmuşdur.  Lakin 
bu  göstorici  2000-ci  ildə  1154,  2005-ci  ildə  1190,  2006-ct  ildə 
1241,  2007-ci  ildə  1290  və  2008-ci  ildə  isə  2000-ci  ilə  niəbətəıı 
artaraq  1345  ədəd  təşkil  etmişdir.  Müqayisə  üçün  qeyd  etsək  ki, 
2000-ci  ıldən 2008-ci  il  daxil  olmaqla 345  ədəd  əlavo  ATS  təşkil 
edilərək istifadəyə verilmişdir.
Burada  koordinat  sistemli  ATS  1995-ci  ildo  953  ədod  olduğu 
halda 2008-ci  ildo bu göstərici  386  - ədədə  enmişdır.
Elektron  sistemli  ATS-lərin  sayı  1995-ci  ildə  16  edəd  olduğu 
halda bu  göstərici  2008-ci  ildə  959  ədəd  təşkil  etmişdir.  Aparılan 
analitik təhlil göstərir ki,  elektron sistemli  ATS-lər ölkədə sürətlo 
inkişaf edir.
ATS-lərin  ümumi  tutumu  min  nömrohesablanır.  Bu  göstərici
I 
A z ə rb a y c a n   stad stik   g ö sto n c ılə rı.  2009.

---