Mövzu 11. Məktəbəqədər yaşlı uşaqların sensor tərbiyəsi.
Plan:
1. Sensor t
ərbiyəsinin psixoloji fizioloji və pedaqoji əsasları.
2. M
əkan haqqinda təsəvvürlərin inkisafi.
3. Zaman haqqında təsəvvürlərin inkişafı.
4.Eşitmə qavrayışının inkişafı.
5.Taktil ( toxunma) h
əssaslığının inkişafı.
6. İybilmə və dadbilmə həssaslığının inkişafı.
Sensor T
ərbiyə məktəbəqədər yaşlı usaqların tərbiyəsinin
muhum problemlərindən
biri
olmaqla hiss t
əcrübəsinin rolu əhəmiyyəti və məzmunu ile izah edilir.
Ətraf aləmlə tanıslıq mürəkkəb təfəkkür proseslərinin estetik hisslərin yaradıcılıq
qabiliyy
ətinin formalaşdırılması ücün duygu ve qavrayışın inkisaf etdirməsi zərurədir.
Sensor t
ərbiye usagın idrak fəaliyyətinin tərkib hissəsidir. Hissi təcrübənin toplanması
dunyanin d
ərk edilməsi təsəvvür və anlayısların formalasdərılmasının ilk pilləsidir. Ətraf
muhitle ilk tanıslıq duygu ve qavrayısın fəaliyyəti ücün ilk mərhələni təskil edir. Bu təsəvvürlər
ücün zəmin rolu oynayır belə təsəvvürlərin xarakteri onların dəqiqliyi tamlıgı
obyektiv h
əqiqətləri əks etdirən sensor prosesin inkisafi ücün əsas olur. Ətraf alemle tanıs
olmaq mürəkkeb təfekkür proseslərinin estetik hisslərinin yaradıcılıq qabiliyyetinin
formalasdırılması ve qavrayısın inkisaf
etdirilməsi zəruridir
Bir cox dunya pedaqoqları o cümlədən İtaliya pedaqoqu M.Montessori sensor tərbiyədə
didaktik materiallara üstünluk vermişlər. Bu materialların yaxşı cəhəti orasındadir ki, usaqlar
oyun zamanı öz fəaliyyətlərini yoxlayır yaxşı ve pis islerini basa duşə bilirlər.
M.Montessori
ətraf aləmlə tanışlıgı real aləmlə əlaqəsi olmayan mucərredləsdirilmis didaktik
materia
llar üzərində mumariseden baslayir. Bele mumariseler
fikrin inkisafindan cox
duygularin t
əkmilləsdirilməsinə xidmet edir. Bu fealiyyet prosesinde duygunun iki novu bir
birinden tecrid olunmus sekilde ayrica inkisaf edir. Meselen esitme ve ya toxunmaqlar
hissetmeni inkisaf etdirmek ucun istifade edilen mumariselerde g
özlər baglanilir.
Pedaqoji elmd
ə bütün tərbiyə işində oldugu kimi usagın sensor inkisafinda da tərbiyəcinin
roluna yüksək əhəmiyyət verilir. M.Montessori ise sübüt etməyə calisirdi ki didaktik
material pedaqoqu
əvəz edə biler.
Belcika pedaqoqu O.Dekroli is
ə oyunlar sistemini isləyib hazırlamısdır. O
Usaq qavrayısını inkişaf etdirən oyunlara üstünlük vermisdir.
Dekroli ele oyunlar
Isl
əyib hazırlamısdır ki, onların məzmunu usaqlar ücün maraqlı olan
obrazlaşdıran ibarət idi. Onun M.Montessoridən üstünlüyü məhz bunda idi.
Dekrolinin oyunlarından bəziləri bizim usaq bagcalarında da tətbiq olunmusdur.
M
əsələn əşyalara yerleşməsinə görə bir-birindən fərqlənən cüt səkillər səkillərin
ardıcıl olaraq secilməsi ve s. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bu oyunlarin bəzisi
yekn
əsəkdir. Belə oyunlar isə usaqları cox maraqlandırmır.
Sensor t
ərbiyənin mahiyyəti haqqında rus pedaqoqu K.D.Uşinski özunun
"İnsan tərbiyyənin predmeti kimi" adlı əserində yazırdı: "Xarici hissler düşünme prosesinə
az
ve ya cox t
əsir göstərirlər amma bu hisslər şüura onun bütün
Düsünme işleri ücün material getirir. Bizim xarici hisslerimiz nə qədər qüvvətli ne qədər
aydındırsa daha dogrusu gözlənilməz rəng calarlıgını nə qədər cox fərqləndirmək
qabiliyy
ətinə malikdirsə usaqlarımız sözlərin zəifliyini fərqləndirə
Bilirs
ə onlar şüura bir o qədər zəngin material verəcək... Lakin hər hansı bir
hiss üzvünün duygular aləmində güclü şəkildə işləyən
şüur öz növbəsində onun
aydınlaşdıracagı təbiətini qüvvetlendirə bilər.
Körpələr ücün oyunlarda sensor calışmaları hərəkətin inkisaf etdirilməsi ilə birleşdirmek
cehdi xüsusile diqqetəlayiqdir.
Sensor t
ərbiyə usaqların praktik əmək fəaliyyətinə güclu təsir göstərir. Müəyyən edilmişdir
ki, insan qabiliyy
ətinin baslıca hissəsi sensor tərbiyə üzerinde yüksəlmisdir. Rəssamın
heyk
əltaraşın gözəyarı təyin
etmek qabiliyyətində sensor
T
ərbiye həlledici rol oynayir. Musiqici həkim mexanizator ve b. Fəaliyyetində
D
əqiq qavrama seslerin yüksəkliyini təmrini gücünü ferqlendirmesi sensor
T
ərbiye ile six baglıdır. Müasir dövrdə istehsalın avtomatlaşdırılması insandan yuksek suret
ve deqiqlik t
ələb edir. Bunlarsız mexanizmləri işletmək qeyri mümkündur.
Butun faktlar gosterir ki sensor tebiye insan fealiyyetinde muhum ehemiyyete malikdir.
Insanda analizatorlardan bacariqla istifade etmek onlarin etraf alemle elaqesini tenzimlemek ve
bas beynin isini feallasdirmaq emosiyalarin normal isi ile cox baglidir.
Bizim pedaqoji elmimizde sensor terbiyeye eqli estetik ve emek fealiyyetinin
formalasmasinin
esasi kimi baxilir. Bunun esasinda idaretme hissetme duyma ve qavrama formalasir.
Dostları ilə paylaş: