Azərbaycan Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsi

ekspert  ekspertiza  apararkən iş  üçün  əhəmiyyəti  olan,  haqqında  sual  qoyulmayan  halları 
müəyyən edirsə, o bu hallar barədə mülahizələrini öz rəyinə daxil etməyə haqlıdır. 
101.3. Ekspertin rəyi məhkəmədə tədqiq olunur və digər sübutlarla yanaşı qiymətləndirilir. 
M a d d  ə  1 0 2 .  Əlavə və təkrar ekspertiza 
102.1.  Ekspertin  rəyi  kifayət qədər  aydın  və  ya  tam  olmadıqda  məhkəmə  əlavə  ekspertiza 
təyin edə bilər və onun keçirilməsini həmin və ya başqa ekspertə tapşıra bilər. 
102.2.  Məhkəmə,  əsassızlığına  görə  ekspertin  rəyi  ilə  razılaşmadıqda,  habelə  bir  neçə 
ekspertin  rəyləri  arasında  ziddiyyətlər  olduqda,  ekspertiza  aparılmasını  başqa  ekspertə  və  ya 
ekspertlərə tapşırmaqla, təkrar ekspertiza təyin edə bilər. 
M a d d  ə  1 0 3 .  Ekspert rəyinin məhkəmə tərəfindən qiymətləndirilməsi 
103.1. Ekspertin  rəyi məhkəmə üçün  məcburi deyildir  və bu Məcəllənin  88‐ci maddəsində 
müəyyən edilmiş qaydalar üzrə məhkəmələr tərəfindən qiymətləndirilir. 
103.2.  Ekspertin  rəyi  ilə  məhkəmənin  razılaşmaması  iş  üzrə  qətnamədə  və  ya  qərardadda 
əsaslandırılmalıdır. 
M a d d  ə  1 0 4 .  Şahid ifadələri 
104.1. Şahid ona məlum olan məlumatları və halları məhkəməyə şifahi bildirir. 
104.2. Məhkəmənin tələbi ilə şahid öz ifadəsini yazılı tərtib edə bilər. 
104.3. Alınma mənbəyini göstərə bilməyən şahid tərəfindən verilən məlumatlar sübut hesab 
edilmir. 
104.4. Aşağıdakılar şahid qismində dindirilə bilməzlər: 
104.4.1. azyaşlı olduğuna görə, fiziki və ya psixi qüsurları üzündən faktları düzgün qavraya 
bilməyən və ya faktlar barədə düzgün ifadə verə bilməyən şəxslər; 
104.4.2.  vəzifələrini  icra  etməklə  əlaqədar  olaraq  onlara  məlum  olan  hallar  barədə—mülki 
işlər üzrə nümayəndələr və cinayət işləri üzrə müdafiəçilər; 
104.4.3.  ədalət  mühakiməsinin  həyata  keçirilməsi  ilə  əlaqədar  ona  məlum  olan  məsələlər 
üzrə— hakim; 
104.4.4. dini etiqad ilə əlaqədar olaraq onlara məlum olan məsələlər üzrə—din xadimləri; 
104.4.5.  peşə  borcunu  həyata  keçirməklə  əlaqədar  onlara  məlum  olan  hallar  barədə— 
vəkillər. 
104.5. Aşağıdakılar məhkəmədə ifadə verməkdən imtina edə bilərlər: 
104.5.1. şəxs özünə qarşı; 
104.5.2. ər‐arvad bir‐birinə qarşı, uşaqlar valideynlərinə, valideynlər uşaqlarına qarşı; 
104.5.3. qardaş və bacılar bir‐birinə qarşı, nənə‐baba nəvələrinə, nəvələr baba və nənələrinə 
qarşı; 
104.5.4.  vəzifələrinin  yerinə  yetirilməsi  ilə  əlaqədar  olaraq  onlara  məlum  olan  məlumatlar 
üzrə  Azərbaycan  Respublikası  Milli  Məclisinin  və  Naxçıvan  Muxtar  Respublikası  Ali 
Məclisinin deputatları. 
104.6.  Şahidin  çağırılması  barədə  vəsatət  qaldıran  şəxs  şahidin  soyadını,  adını,  atasının 
adını və yaşadığı yeri göstərməyə borcludur. 
M a d d  ə  1 0 5 .  Şahidin hüquqları və vəzifələri 

---

105.1.  Şahidin  hüquq  və  vəzifələri  bu  Məcəllənin  62‐ci  maddəsi  və  Azərbaycan 
Respublikasının digər qanunları ilə müəyyən edilir. 
105.2. Şahid xəstəlik, qocalıq, əlillik, sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu və ya sair üzürlü 
səbəblər nəticəsində  məhkəmənin  çağırışı  üzrə  gələ  bilmədikdə,  olduğu  yerdə  məhkəmə 
tərəfindən dindirilə bilər. 
51 
105.3.  Şahid  çağırılması  ilə  əlaqədar  çəkdiyi  xərcləri  və  itirdiyi  vaxta  görə  pul  əvəzinin 
ödənilməsini tələb etmək hüququna malikdir. 
M a d d  ə  1 0 6 .  İşdə iştirak edən şəxslərin izahatları 
106.1.  İşdə  iştirak  edən  şəxslərin  iş  üçün  əhəmiyyətli  olan  və  onlara  məlum  olan  faktlar 
barədə 
izahatları 
iş 
üzrə 
toplanmış 
digər 
sübutlarla 
yanaşı 
yoxlanılmalı 
və 
qiymətləndirilməlidir. 
106.2.  Digər tərəf  sübutları  özündə  saxlayıb  məhkəmənin  tələbi  ilə  təqdim  etmədikdə, 
məhkəmə  tərəflərin  bildirdiyi  məlumatlar  əsasında  iş  üçün  əhəmiyyətli  olan  halları  müəyyən 
olunmuş hesab edə bilər. 
106.3.  Tərəfin  tələb və  etirazlarının  əsaslandırdığı  faktları  digər tərəfin  etiraf  etməsi  əks 
tərəfi gələcəkdə bu faktları sübut etmə vəzifəsindən azad edir. Faktın etiraf olunması məhkəmə 
iclasının  protokoluna  yazılır  və  bu  barədə  etiraf  edən tərəf  protokola  imza  edir.  Faktın  etirafı 
yazılı ərizədə ifadə olunursa, həmin ərizə işə tikilir. 
106.4. Məhkəmə faktın etiraf olunmasının işin həqiqi hallarının gizlədilməsi məqsədi ilə və 
yaxud  aldatma,  zor,  hədə  və  ya  yanılma  təsiri  nəticəsində  baş  verməsinə şübhə  edirsə,  etirafı 
qəbul etmir. Bu halda həmin faktlar ümumi qaydada sübut olunmalıdır. 
F ə s i l   8 
MƏHKƏMƏ XƏRCLƏRİ 
M a d d  ə  1 0 7 .  Məhkəmə xərclərinin tərkibi 
Məhkəmə  xərcləri  dövlət  rüsumundan  və  işə  baxılması  ilə  əlaqədar  olan  məsrəflərdən 
ibarətdir. 
M a d d  ə  1 0 8 .  Dövlət rüsumu 
108.1. Dövlət rüsumu aşağıdakı hallarda ödənilir: 
108.1.1. iddia ərizələri verildikdə; 
108.1.2.  iddianın  predmetinə  dair  müstəqil  tələb  irəli  sürən  üçüncü  şəxslər işə  qoşulmaq 
barədə ərizə verdikdə; 
108.1.3. hüquqi əhəmiyyət kəsb edən faktların müəyyən edilməsi barədə ərizələr verildikdə; 
108.1.4.  apellyasiya  və  kassasiya  şikayətləri  verildikdə,  eləcə  də  iş  üzrə  icraatın  xitam 
verilməsindən, iddianın baxılmamış saxlanılmasından, məhkəmə cərimələrinin qoyulmasından 
şikayət verildikdə. 
108.2.  Məhkəmələrdə  baxılan  işlər  üzrə  dövlət  rüsumunun  əsasları,  ödənilmə  qaydaları, 
məbləği və dövlət rüsumu ödəməkdən azad edilmə halları qanunla müəyyən edilir. 
52 
M a d d  ə  1 0 9 .  Məhkəmə aktlarından şikayət verilərkən dövlət rüsumu 

---