Azərbaycan Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsi

M a d d  ə  7 5 .  Nümayəndənin səlahiyyətinə xitam verilməsi 
75.1.  İşdə  iştirak  edən  şəxs  istənilən  vaxt  etibarnaməni  ləğv  edə  bilər,  müvəkkil  edilmiş 
istənilən vaxt etibarnamədən imtina etməklə etibarnaməyə xitam verə bilər. 
75.2.  Qanunla  müəyyən  olunmuş  qaydada  nümayəndənin  səlahiyyətinə  xitam  verildikdə, 
işdə  iştirak  edən  şəxs  dərhal  bu  barədə  məhkəməyə  məlumat  verməli,  yaxud  çıxmış 
nümayəndəni başqası ilə əvəz etməlidir. 
F ə s i l   7 
Sübutlar'>SÜBUTLAR 
M a d d  ə  7 6 .  Sübutlar 
76.1.  Tərəflərin  tələb və  etirazlarını  əsaslandıran  halların  və  işi  düzgün  həll  etmək  üçün 
əhəmiyyəti  olan  başqa  halların  mövcud  olduğunu  və  ya  olmadığını  məhkəmə  müəyyən 
edərkən bu Məcəllədə və başqa qanunlarda müəyyən olunmuş qaydada əldə etdiyi məlumatlar 
sübutlar hesab olunur. 
76.2.  Bu  məlumatlar  yazılı  və  maddi  sübutlarla,  ekspertlərin  rəyləri  ilə,  yerində  müayinə 
keçirməklə, səs və video yazıları ilə, şahidlərin ifadələri ilə, işdə iştirak edən şəxslərin izahatları 
ilə müəyyən edilir. 
76.3. Qanunu pozmaqla əldə edilmiş sübutlardan istifadə olunmasına yol verilmir. 
M a d d  ə  7 7 .  Sübut etmə vəzifəsi 
77.1.  Hər  bir  tərəf  öz  tələblərinin  və  etirazlarının  əsası  kimi  istinad  etdiyi  halları  sübut 
etməlidir. 
77.2.  Dövlət  orqanlarının,  icra  və  s.  orqanların  aktlarının  etibarsız  hesab  edilməsi  barədə 
mübahisələrə  baxıldıqda  həmin  aktların  qəbul  edilməsi  üçün  əsas  olmuş  halları  sübut  etmək 
vəzifəsi bu aktı qəbul etmiş orqanın üzərinə düşür. 
77.3.  İşdə  olan  sübutlar  əsasında  işə  baxmaq  mümkün  olmadıqda  məhkəmə  zəruri  əlavə 
sübutlar təqdim etməyi tərəflərə təklif edə bilər. 
M a d d  ə  7 8 .  Sübutların_təqdim_edilməsi_və_tələb_olunması'>Sübutların təqdim edilməsi və tələb olunması 
78.1.  Sübutlar  işdə  iştirak  edən  şəxslər tərəfindən  birinci  instansiya  məhkəməsinə  təqdim 
edilir. 
78.2.  İşdə  iştirak  edən  şəxsin  işdə  iştirak  edən və  iştirak  etməyən  şəxslərdən və  ya 
orqanlardan  onlarda  olan  zəruri  sübutları  müstəqil  əldə  etmək  imkanı  olmadıqda  o,  həmin 
sübutları tələb etmək barədə vəsatətlə məhkəməyə müraciət edə bilər. Vəsatətdə bu sübutlarla 
iş üçün əhəmiyyətli olan hansı halların müəyyən edilməsi, sübutların əlamətləri və olduğu yer 
göstərilməlidir.  Zəruri  olan  hallarda  məhkəmə  işdə  iştirak  edən  şəxsə  sübutun  əldə  edilməsi 
üçün sənəd verə bilər. Məhkəmənin tələb etdiyi sübutu onda olan şəxs bilavasitə məhkəməyə 
göndərir yaxud məhkəməyə çatdırmaq üçün sorğunu təqdim edən şəxsə verir. 
78.3.  Sübut  tələb  olunan  şəxsin  həmin  sübutu  təqdim  etmək  imkanı  olmadıqda  və  ya  onu 
məhkəmənin  müəyyən  etdiyi  vaxtda  təqdim  edə  bilmədikdə,  o,  səbəblərini  göstərməklə, 
sorğunu aldıqdan 5 gün müddətində bu barədə məhkəməyə məlumat verməlidir. 
78.4. Tələb olunan sübutu təqdim etmək vəzifəsi məhkəmə tərəfindən üzürsüz hesab edilən 
səbəblərə görə yerinə yetirilmədikdə, sübutlar onda olan şəxs iki yüz iyirmi manatadək cərimə 
olunur.
47 

---

78.5.  Cərimənin  qoyulması  tələb  olunan  sübuta  malik  şəxsi  həmin  sübutu  məhkəməyə 
təqdim etmə vəzifəsindən azad etmir. 
M a d d  ə  7 9 .  Sübutların_aid_edilməsi'>Sübutların olduğu və saxlanıldığı yerdə müayinə və tədqiq edilməsi 
79.1.  Yazılı  və  ya  maddi  sübutları  məhkəməyə  təqdim  etmək  mümkün  olmadıqda  və  ya 
məhkəməyə  gətirmək çətin  olduqda  məhkəmə  onları  olduğu və  ya  saxlandığı  yerdə  müayinə 
və tədqiq edə bilər. 
79.2.  Məhkəmə  tərəfindən  sübutların  müayinəsi  və  tədqiqi  işdə  iştirak  edən  şəxslərə 
məlumat  verilməklə  aparılır.  Onların  gəlməməsi  müayinə  və  tədqiqatın  aparılmasına  mane 
olmur. 
79.3.  Zəruri  hallarda  müayinə  və  tədqiqatda  iştirak  etmək  üçün  ekspertlər və  şahidlər 
çağırıla bilər. 
79.4.  Sübutlar  olduğu  yerdə  müayinə  və  tədqiq  edildikdən  sonra  dərhal  protokol  tərtib 
edilir. 
M a d d  ə  8 0 .  Sübutların aid edilməsi 
Məhkəmə  işin  gedişində  təqdim  olunmuş  ancaq  o  sübutları  qəbul  edir  və  nəzərə  alır  ki, 
onlar işdə tərəflərin tələblərini müəyyən edən faktlarla və hallarla əlaqədardır. 
M a d d  ə  8 1 .  Sübutların mümkünlüyü 
Qanuna  və  ya  digər  normativ  hüquqi  aktlara  əsasən  müəyyən  sübutetmə  vasitələri  ilə 
təsdiq edilməli olan işin halları başqa sübutlarla təsdiq oluna bilməz. 
M a d d  ə  8 2 .  Sübut etməkdən azad olmaq üçün əsaslar 
82.1. Hamıya bəlli olan hallar və ya faktlar mübahisə edilə bilməz və onların sübuta ehtiyacı 
yoxdur. 
82.2.  Məhkəmənin  qanuni  qüvvəyə  minmiş  qətnaməsi  ilə  müəyyən  edilən və  işdə  iştirak 
edən şəxslərə aid olan hallar başqa işə baxan məhkəmə üçün məcburidir. 
48 
82.3.  Bir  mülki  iş  üzrə  qanuni  qüvvəyə  minmiş  məhkəmə  qətnaməsi  ilə  müəyyən  edilmiş 
faktlar  həmin  işdə  iştirak  edən  şəxslər
tərəfindən  başqa  məhkəmə  prosesində 
mübahisələndirilmir və yenidən sübut edilmir. 
49 
82.4.  Cinayət işi  üzrə  qanuni  qüvvəyə  minmiş  məhkəmə  hökmü  bu  hərəkətlərin  olub‐
olmaması və bu hərəkətlərin kim tərəfindən edilməsi məsələlərində mülki işə baxan məhkəmə 
və ya hakim üçün məcburidir. 
M a d d  ə  8 3 .  Məhkəmə tapşırıqları 
83.1. İşə baxan  məhkəmə başqa şəhərdə  və ya  rayonda sübutlar toplamaq lazım  gəldikdə, 
müvafiq məhkəməyə müəyyən prosessual hərəkətləri etməyi tapşırmağa haqlıdır. 
83.2.  Məhkəmə  tapşırığı  haqqında  qərardadda  baxılan  işin  mahiyyəti  qısa  şərh  edilir, 
aydınlaşdırılmalı  hallar,  tapşırığı  yerinə  yetirən məhkəmənin  toplamalı  olduğu  sübutlar 
göstərilir. 
83.3.  Məhkəmə  tapşırığı  haqqında  qərardad  onu  icra  edən məhkəmə  üçün  məcburidir  və 
qərardad alındığı gündən sonra 10 gün müddətindən gec olmayaraq yerinə yetirilməlidir. 

---