31
Yazıçının uşaq əsərləri arasında “Yasəmən ağacı”,”Almurad
baba”,”Ceyran ovu”,”Murad dayının sevinci”,”Ġz ilə”, “Zəmidə bir turac
səslənirdi”,”Yaylaq qonĢumuz” və s. hekayələri daha çox diqqəti cəlb edir.
Kənd həyatından söhbət açan bu hekayələrin həcmi kiçik, dili sadə və
rəvandır.Yazıçı uşaq qəlbini ələ almağa, onu düşünməyə və həyəcanlandırmağa
çalışır. Müəllif yaxşı başa düşür ki, kiçik və orta yaşlı uşaqlar təbiət hadisələri,
heyvanlar aləmi ilə daha çox maraqlanırlar. Buna görə də bu mövzuların təsvirinə
geniş yer verirlər.
Yazıçının uşaqlar üçün yazdığı hekayələrində əmək mövzusu mühüm yer
tutur. ―Zəhmətsiz gözəllik yoxdur” fikrinə əsaslanan yazıçı “Almurad
baba”,”QaĢqadayın öyrədilməsi”,”Murad dayının sevinci”,”Ġz ilə” və başqa
hekayələrində uşaqlara bu ideyanı təlqin etməyə çalışmışdır.
Uşaqlar təbiət hadisələri ilə əlaqədar söhbətlərə, yağışın yağması, göyün
guruldaması, çayların daşması, Ayın və Günəşin tutulması, eyni zamanda
heyvanlar aləmilə əlaqədar hadisələrə qulaq asmağı çox sevdiklərindən, yazıçı
hekayələrinin müəyyən hissəsini bu məsələlərə həsr etmişdir.
Yazıçının diqqətini cəlb edən hekayələrindən biri də ―Yasəmən ağacı”
adlanır. Bu hekayəsində yazıçı məktəblilərin mühüm vəzifələrindən olan
yaşıllıqların salınması, ağac və gül kollarına qulluq edilməsi, quşların mühafizəsi
məsələlərinə toxunmuşdur. Təbiət gözəlliklərinə qarşı qayğıkeş və diqqətli
olmağı təbliğ edən İlyas Əfəndiyev yasəmən ağacının budağını sındıraraq
bülbülün yuvasını dağıdan Cəfər və Nadir kimi nadinc, dəcəl uşaqları tənqid edir.
Həmin xoşagəlməz hadisəni görən Aslan müəllim uşaqlara deyir: ―Biz dünyaya,
onu daha da gözəlləşdirmək üçün gəlmişik, biz onun gözəlliklərini məhv etmək
üçün doğulmamışıq.‖ Bu sözlər bu gün də aktualdır. Ekoloji böhran keçirən Yer
kürəsi bu gün insan qayğısına möhtacdır.
İlyas Əfəndiyev həm də uşaq ədəbiyyatının inkişafı barədə bir sıra maraqlı
elmi – nəzəri məsələlər irəli sürmüş, uşaq ədəbiyyatında olan çatışmamazlıqları,
gözə çarpan nöqsanları qeyd etmişdir. Yazıçının mülahizələrinə görə uşaq
ədəbiyyatında gözə çarpan nöqsanlar aşağıdakılardır:
1.
Mövzu məhdudluğu.
2.
Yadda qalan uşaq obrazlarının azlığı.
3.
Tarixi keçmişimizin zəif təsviri.
4.
Elm və texnika yeniliklərinin ədəbiyyatda bəsit işıqlandırılması.
5.
Uşaq pyeslərinin dayazlığı.
6.
Uşaq əsərlərinin bədii tərtibatının və nəşrinin çox aşağı səviyyədə
olması.
Tədbirlər zamanı bu fikirlərə müasir baxımdan yanaşılmalıdır. Bu isə
kitabxanaçılardan xüsusi bilik və bacarıq tələb edir.
İlyas Əfəndiyevin yubileyi münasibəti ilə təşkil olunacaq tədbirlərdən biri də
sual-cavab gecələri və
ya ədəbi viktorinalar ola bilər. ―İlyas Əfəndiyev
32
yaradıcılığında vətənpərvərlik‖ , ―İlyas Əfəndiyevin romanları,‖‖Bu surətləri
tanıyırsınızmı?‖, ―İlyas Əfəndiyev və teatr‖ və s. mövzularda sual – cavab
gecələri, viktorinalar təşkil etmək olar. Yaddan çıxarmaq lazım deyil ki, belə
tədbirlərin keçirilməsində əsas məqsəd kitab təbliği olmalıdır. Eyni zamanda
kitabxanaçı bilməlidir ki, yazıçının hansı əsərləri oxucuların bədii zövqünün
formalaşmasına kömək edir.
İlyas Əfəndiyevin ədəbi irsinin təbliği üçün daha böyük vaxt tələb edən
tədbirlərdən
– oxucu konfranslarından da istifadə etmək olar. İlyas Əfəndiyevin
ədəbi irsi zəngindir. Buna görə də oxucu kütləsinin dərin marağına səbəb ola
bilər. Yubilyarın ayrı-ayrı əsərlərinin, eləcə də ümumi mövzu altında oxucu
konfranslarının keçirilməsi mümkündür. Məsələn:‖İlyas Əfəndiyevin əsərlərində
vətənpərvərlik məsələləri‖,‖İlyas Əfəndiyevin əsərlərində Qarabağ
mövzusu‖,‖İlyas Əfəndiyevin Azərbaycan dramaturgiyasında rolu‖ və s. Belə
konfransların keçirilməsi üçün 1 ay müddətində hazırlıq işləri görülməlidir.
Kitabxanada Azərbaycan ədəbiyyatının ən qüdrətli nümayəndələrindən biri
olan, Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevdən bəhs edən ədəbiyyatların icmalını
keçirmək, bu yazıçının yaradıcılığından bəhs edən diskussiyalar da təşkil etmək
olar. İcmal və diskussiyaların məktəblərdə yuxarı sinif şagirdləri arasında
keçirilməsi məsləhətdir. Diskussiyalar keçirilərkən, tanınmış yazarların İlyas
Əfəndiyev haqqında yazmış olduğu məqalələrdən söhbət açılır və bu haqda
oxucuların fikirləri öyrənilir.
Kitabxanalarda oxucular tərəfindən sevilən tədbirlərdən biri də
müsabiqələrdir. Bildiyimiz kimi İlyas Əfəndiyev bir-birindən maraqlı
hekayələrin, əsərlərin, pyeslərin müəllifidir. Müsabiqə zamanı həmin hekayələrə,
əsərlərə, pyeslərə uşaqlar tərəfindən illüstrasiyalar çəkilməsi tapşırılır. Şəkilərin
hazırlanması üçün uşaqlara iki həftə vaxt verilir. Ən gözəl məna kəsb edən rəsm
işləri mükafatlandırılır. Həmçinin rəsm müsabiqələri üçün məktəblərarası
yarışmalar da təşkil etmək olar.
Kitabxanalarda yuxarı sinif şagirdlərinin iştirakı ilə ―İlyas
Əfəndiyevin yaradıcılığı müasir gəncliyin gözü ilə‖ adlı oxucular konfransı da
təşkil etmək mümkündür. Konfransdan öncə onun proqramı tərtib olunmalı,
konfransın keçiriləcəyi dəqiq vaxt müəyyən olunmalıdır. Proqramda konfransda
çıxış edəcək qonaqların, ədəbiyyatşünasların və şagirdlərin adları, onların çıxış
edəcəkləri mövzular, tədbirin keçiriləcəyi məkan və zaman qeyd olunur. Konfrans
zamanı İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığına yaxından bələd olan jurnalist, yazıçı və
şairlərin çıxışları dinlənilir.
Oxucu konfransının planını sizə təqdim edirik:
1. Giriş hissə (İlyas Əfəndiyevin həyat və yaradıcılığı haqqında məruzə)
2. İlyas Əfəndiyevin yaradıcılığı haqqında kitabxana rəhbərliyinin, jurnalist,
yazıçı və şairlərin çıxışları.