66
Qaraməlik atı çəkib apardı arxa. Atı əməlli-başlı təmizlədi.
Keçəpalanı düşürüb tərtəmiz yudu.
Tubul pəhləvan xeyli onu gözlədi. Atı səliqəyə salıb Qaraməlik
yenə də gəldi Tubulun yanına. Dedi:
-
Sağ ol, qardaş! Allah balalarını saxlasın! Mən sənin kimi
bir kasıbı dar vəziyyətdən çıxarmaq üçün bu formaya düşmüşəm.
Yanımda darğa vergi vermək üçün bir imkansızı döyürdü. Darğa
onu döydükcə kasıb zarıldayır, ona yalvarırdı. Dözmədim. Darğaya
bir ağac çəkdim. Darğa o dünyalıq oldu. O gündən vətənimdən
didərgin düşdüm. Axırda oldum bandit, yolkəsən, quldur. Bu gün
özümdən zəhləm gedir. İstəyirəm, mən də bu gündən hardasa bir
təmiz adla yurd salıb adam kimi yaşayım. Adın nədir?
-
Adım Tubuldur.
-
Tubul pəhləvan. Eşitmişəm. Mən də deyirəm, balta nə üçün
ağırdı? Gedirəm, Pəhləvan qardaş, adam kimi dolanmağa yol
tapsam, bir gün üzü ağ gələcəyəm səni görməyə. Bir daha məni üzü
qara görməyəcəksən – deyib atı məhmizlədi. O getdi, Tubul da
baltasını belinə atıb gəldi Suyenbasqala. Yarımçıq qoyduğu ağacı
kəsib yıxdı.
Bu hadisədən illər keçdi. Tubul pəhləvan bir də Qaraməliyə
rast gəlmədi.
Deyilənlərə görə, o, gedib uzaq bir diyarda yurd saldı. İllər
keçdikcə orada başqa adamlar da yurd saldı. Bura 20-30 ailəli bir
oba oldu. Adını Məlikoba qoydular. Qaraməlik burada halal adam
kimi yaşayırdı.
Günlərin bir günü soraqlaşıb Tubulun evini tapdı. Onu
Tubulun qardaşı oğlu Osman pəhləvan qarşıladı. Artıq iki-üç il idi
ki, Tubul pəhləvan dünyasını dəyişmişdi. Osman pəhləvanla duz-
çörək kəsdilər. Kömrədə qalxıb Tubulun qəbrini ziyarət etdilər.
67
NAĞILLAR
Bülbüli nağıl
(Exlətepi: 8; Taranedi: 4)
Sa kərə sa alverçinen cələyexun bülbülə biqi koyane eçere.
Şotaynak qızıli kletka ha
qi iz boş laxane te bülbülə. Bülbülə
beğseynaksa amdare laxe. Alverçin kala bağçane bake. Alverçin kala
bağçane bake. Alverçin bağçinaxun cürbəcür vardurxoxun qəşəng
adesene. Bağçin bıyex masi mərmərəxun düzesi vuğ fantanla
basseyne bake. Alverçinen əmirbene ki, bülbüli kletkina basseyni
toğol xojina suruk beqatun, hər biyəsinal hari tequşa
tamaşanebe.Bülbülen isə həmişə beykef məğure məğpe, içal dim
beykefe bake. Alverçinen quşe muza avabakala sa amdara bəğəbi,
şoto xahiş bene ki, bülbüli beykef baksuni məninəqan bəğəbi.
Quşe muza avabakala amdaren şoto pine:
–
Ay ağa, bülbülen iz vətəneynak, iz doğma meseynak saal
azadluğeynake qubarbsa. Şotin metərə məğə:
–
Bez vətənə kəsib bakaz, əxil gala padcağ mabakaz.
Alverçinen aneksa ki, bulbul giba-giyin bisane.Kletkina qaypi
quşa tərebsa qavuna. Alverçi saal quşurxoy muza avabakala amdar
ekurxoy loxol lasi bülbüli bacanexun tatunsa. Bülbül purpi buruğoy
belxun covaneki, qooruğaxunal covaneki, çəyləgi boş oskalepi,
orayinaxun xene ugi, gelene purpi, male purpi, xodin koğoşa papi
ostaar səsen məgepi:
–
Ay vətən! Hun he qəşəngnu!
Bülbülen bureqi muq məğur məğpsa, me cikəxun te cikəne
purpi, me xodaxun te xodane purpi.
Alverçinenal pine:
–
Məhətəl mandala əşe, zu koto qızıli kletkin boş, vardurxoy
qatez efe, ukestez, uğestez, kotaynak isə xodin koğoşe xoşel eysa.
Quşurxoy muza avabakala amdaren pine:
–
Ay ağa, məhətəl ma manda. Hər suntay iz vətən, iz bavay
koj mucane. Bülbül miya azade. Azadluğal hər sa şeyaxun şaate.
68
Bülbülün nağılı (S: 8; Tr: 4)
Bir tacir meşədən bir dənə bülbülü tutub gətirdi evə. Və onun
üçün qızıl qəfəs düzəltdi. Bülbülü o qızıl qəfəsin içinə saldı. Onun
üçün bir adam tapdı ki, o adam o bülbülə baxsın. Tacirin həyətində
hovuz da vardı. Axşamçağı o, bülbül olan qəfəsi hovuzun yanında
asır, özü də istirahət eləyirdi, baxırdı bülbülə. Ancaq bir gün bu tacir
gördü ki, bu bulbul bikefdi. Nəsə, özü də narahat oldu, fikirləşdi ki,
nə təhər öyrənim ki, bu nəyə görə qəmlidi. Gəlib bir quş dilini bilən
bir adamı tapır. Gətirir onu, tacir soruşur ki, bu bülbül nəyə görə
qəmlidi. Deyir:
– Ay ağa, o öz vətəni üçün, öz yurdu üçün darıxır. Ona görə
qəmlidi.
O da görür ki, bu, günbəgün pisləşir. Ona görə də qəfəsin
qapısını açıb onu buraxır. Onlar da atlara minib bunun dalınca
gedirlər, görək bu hara gedir. Görürlər ki, bu dağı uçub meşəyə
girdi, öz meşəsinə. Meşədə çimir, sonra da su içir və gedir ağacın
üstündə oturur və başlayır oxumağa. Tacir deyir:
– Necə olur ki, mən onu bu qədər gül-çiçəyin içində
saxlamışam, qızıl qəfəs düzəltmişəm, ona yemək vermişəm, nə olur,
orada qəm çəkir. Necə olur ki, bu bir boş ağacın oyuğunda oturub
oxuyur. Quş dili bilən deyir:
– Ona hər şeydən qabaq vətəndi. Ona görə də orada bikef idi,
burda isə onun üçün xoşdu, burda oturub gözəl-gözəl mahnılar
oxuyur.
Padşax sal naxırci
(Exlətepi: 7; Taranedi: 5)
Sağo buney sağo tenoy, sa padşax xoy.Sa ği şotin gele avabal
sa amdara nexe”tay beğa dünyəne kə təzə xavarxono!” Gele
avabakala amdaren nexe. “Mani ölkine naxirçi yəşəyişebsasa
manuki vi yurdu qonçux bakale.” Mo ibay padşaxen hikal nex tene.
Sa xaş cuvaki toxunşa pəmci gele avabakalaxu xavara haksa. Hate
çuğabane haksa. Padşaxen fikirensa yakane çeysa. Naxirci kelene
taysa male taysa yəşəinş bakala kalane hari ceysa. Naxircina aki
Dostları ilə paylaş: |