Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
45 məhkəmələrin iqtisadi məhkəmələrdən ayrılmasını, inzibati orqanların müdaxiləsindən tam müstəqil məhkəmə icraatının təmin olunmasını tələb edir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, hazırda inzibati mübahisələrlə iqtisadi mübahisələrin eyni məhkəmə daxilində baxılması, işlərin baxılması müddətinin uzanmasına səbəb olan mühüm amillərdən biridir. Məhkəmə təcrübəsindən məlumdur ki, hər bir inzibati-iqtisadi məhkəmədə ilin sonuna baxılmamış bir çox iş qalır. Məsələn, 2013-cü ildə 2 saylı Bakı İnzibati-İqtisadi məhkəməsinə ötən illə müqayisədə 25, 2 % çox inzibati iddia ərizəsi daxil olmuşdur. İş yükünün artması müvafiq olaraq ilin sonuna baxılmamış qalan işlərin sayına da təsir etmişdir. Belə ki, məsələn, hakim Z. Tağıyevin icraatında olan işlərdən 110 ədədi, hakim H.Babayevanın icra- atında isə 116 iş qurtarmamış qalmışdır. 63 Onu da vurğulamaq lazımdır ki, inzibati məhkəmə icra- atının təkmilləşdirilməsinə inzibati məhkəmələrin sayının ar- tırılması, inzibati məhkəmə sisteminin genişləndirilməsi, inzi- bati mühakimə icraatının vətəndaş cəmiyyətindəki rolu barədə geniş kütlənin məlumatlandırılması da müsbət töhfələr verə bilər. Fikrimizcə, inzibati məhkəmələrin aidiyyət dairəsi geniş- ləndirilməli, ictimai xidmətlə əlaqədar akt qəbul edə bilən istənilən qurumun qərar və hərəkətlərindən inzibati iddianın qal- dırılmasına yol verilməlidir. Vətəndaşların hüquqi mədəniyyətinin yüksəldilməsi, inzibati orqanların hərəkətləri və ya aktları ilə hüquqları və ya qanuni maraqları pozulanlara hüquqlarını, məhkəməyə şikayət 63 2013-cü il ərzində ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi, insan hüquqlarının qorunması sahəsində 2 saylı Bakı İnzibati-İqtisadi məhkəməsinin gördüyü işlərin vəziyyəti, qarşıda duran vəzifələr barədə Ümumiləşdirmə / 2 saylı Bakı İnzibati- İqtisadi məhkəməsinin arxivi, 2014 46 imkanını və qaydasını müəyyən edən qanunların izahını nəzərdə tutan maarifləndirmə tədbirlərinin həyata keçirilməsi vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına və inzibati məhkəmə icraatının səmərəli fəaliyyət göstərən mexanizmə çevrilməsinə öz töhfəsini verə bilər. Müvafiq inzibati orqanların vəzifəli şəxslərini pozulmuş hüquqların və qanuni mənafelərin bərpa olunması işinə cəlb etməklə dövlətin ali məqsədi olan insan və vətəndaş hüquq- larının və azadlıqlarının səmərəli müdafiəsinə, bununla da döv- lətin nüfuzunun artmasına və dövlət-vətəndaş münasibətlərinin mütərəqqi inkişafına nail olmaq olar. İnzibati məhkəmə icraatına vətəndaşların daha asan çıxışını təmin etmək, onlarda inzibati məhkəmələrə etimad hissini for- malaşdırmaq və inzibati orqanların qanunsuz qərar və hərə- kətlərindən real müdafiə mexanizminin mövcudluğuna inam hissini formalaşdırmaq üçün inzibati məhkəmələrə müraciət qaydası, barəsində iddia verilə bilən aktlar, bu məhkəmələrin vətəndaşların xeyrinə çıxardıqları qərarlar və s. barədə geniş ictimaiyyətə müntəzəm məlumatlar verilməsi fikrimizcə, müasir dövrün aktual problemlərindən biridir. Beləliklə, hüquqi dövlət ideyasının reallaşdığı, şəxsiyyət, vətəndaş və cəmiyyət münasibətlərinin demokratik prinsiplərə əsaslandığı, vətəndaşla dövlət arasındakı etimad münasibətlə- rinin artan xətt üzrə inkişaf etdiyi Azərbaycan Respublikasında inzibati məhkəmə icraatı hüquqi dövlətin zəruri atributu kimi qəbul olundu. Müasir dövrdə inzibati məhkəmə icraatı probleminin həl- lindən ümumi hüquq münasibətləri sferasındakı məhkəmə müdafiəsinin səmərəliliyi birbaşa asılıdır. Buna görə də onun bir çox aspektlərinin dərin tədqiq olunması gərəkdir. Onlardan birincisi isə, inzibati məhkəmə icraatını hüquq institutu kimi 47 müəyyənləşdirməkdir. Məlumdur ki, hüquq sahəsi hüquq ins- titutlarından ibarətdir. Hüquq institutları qarşılıqlı əlaqəli olan ictimai münasibətlərin müəyyən qrupunu tənzimləyən hüquq normalarının məcmusudur. Hüquq institutları hüquq sahələrinin daxilində hüquq normalarının özünəməxsus qrupları kimi çıxış edir. İnzibati hüquq hüququn digər sahələri ilə analoji olaraq ayrı-ayrı inzibati hüquq normalarından və institutlarından (öz aralarında sıx qarşılıqlı əlaqəli olan) ibarətdir. Kompleks hüquq institutu kimi inzibati məhkəmə icraatının formalaşdırılması inzibati icraat qaydalarının, inzibati prosesin qanunvericiliklə tənzimlənməsi inzibati hüququn islahatlarının əsas istiqamət- lərindən olub müasir hüquqi dövlətin prinsip və ideologiya- larının inzibati hüquq münasibətlərinə tətbiqi prosesini yekun- laşdıraraq mühüm institusional islahatlardan biri kimi çıxış edir. 1.2. İnzibati məhkəmə icraatının inzibati prosesdə yeri və rolu Dövlət müstəqilliyinin bərpasından ölkənin inkişaf prio- ritetləri islahatların dərinləşdirilməsi ilə yanaşı, sosial-iqtisadi inkişafa, vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının həyata keçi- rilməsinə mane olan neqativ halların, o cümlədən korrupsiyanın, süründürməçiliyin, inzibati orqanla vətəndaş arasında yaranan sosial münaqişələrin səbəblərinin aradan qaldırılmasını və inzibati orqanlarının fəaliyyətində şəffaflığın təmin olunmasını, inzibati icraatın hüququn və hüquqi dövlətin hamılıqla qəbul olunmuş prinsipləri əsasında həyata keçirilməsini zəruri etdi. Ölkədə sosial ədalət və qanunçuluq prinsiplərinin bərqərar olması, ixtisaslaşdırılmış məhkəmə sisteminin, inzibati məh- kəmə icraatının formalaşdırılması, vahid inzibati icraat qayda- Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|