Beynəlxalq magistratura və doktorantura məRKƏZİ

 

---

26 
Şəkil 3: Dünyada turizm büdcəsi (2019 milyonla) 
 
Mənbə:
2019 International report on montain tourism - Overview of the key industry April 2019, 
p.13. 
Mobil tətbiqetmələr yalnız sifariş prosedurlarını asanlaşdırmır. Plugin və tətbiq 
texnologiyası - WeChat kimi - səyahətçilərə real vaxt məsləhətlərinə və yerli 
tövsiyələrə giriş imkanı verirlər. 
Qlobal turizm bütün karbon emissiyalarının təxminən yüzdə 10-nu təşkil edir. 
Bunu nəzərə alaraq 2019-cu ildən etibarən ən yaxşı səyahət və turizm yeniliklərini 
aşağıdakı kimi qruplaşdıra bilərik: 
1. Davamlı, qısa müddətli kirayə platforması 
Fairbnb tətbiqi, yerli icmalara kömək məqsədi ilə qısamüddətli kirayələr üçün 
bir platforma hazırlamışdır. Platforma qısa müddətli kirayələrin davamlı olmasını 
təmin etmək üçün məhəllələrlə işləməyi planlaşdırır. Airbnb kimi, Fairbnb də ev 
sahiblərinin və qonaqların əlaqə qurması üçün virtual görüş yeridir.
Kooperativ Airbnb-dən fərqli olaraq Fairbnbın qazancdan çox davamlı turizmə 
yönəldiyini söyləmək olar. 
2. Portativ külək 
Amerika Meksika Brazilya ArgentinaAvstraliya
AzərbaycanTurkiyə
85.3
66
52
69
55.3
39
43.6
85.3
66
52
69
55.3
39
43.6
0
0
0
0
0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90

---

27 
İngiltərədə yerləşən Windward Engineering şirkəti elektron cihazları şarj etmək 
üçün portativ bir külək turbini yaradıb. Portativ günəş panellərindən fərqli olaraq, 
bunlar gecə və ya gündüz enerji yığa bilir. 
GIGA 5V turbini suya davamlıdır və portativdir. Ağırlığı bir kiloqram, eni 325 
mm-dir. Türbin, şirkətin yaxtalarda və digər nəqliyyat vasitələrində batareyaya 
xidmət göstərmək üçün istehsal etdiyi dəniz külək turbinlərinin bir növüdür. 
3. Tətbiq proqramları
Sidekick, Facebook Messenger, WhatsApp, WeChat və LINE kimi mətn 
tətbiqetmələri ilə turistlər yerli sakinlərlə əlaqələndirilir. Yerli sakinlər ən yaxın 
çörək sexindən tutmuş yerli adətlərlə əlaqəli suallara qədər real vaxt rejimində 
məsləhətlər verirlər. Sidekick-ə giriş gündə 18 avrodur. Burada beş günlük paketlər 
də mövcuddur. Bu xidmət hazırda Cənubi Koreyada mövcuddur və artıq 
Yaponiyada və digər yerlərdə də yayılması planlaşdırılır. Burada yerli bələdçilər 
İngilis, Koreya və Yapon dillərində məsləhətlər verirlər. 
4. Müasir qablar 
İngiltərədəki Priestman Goode dizayn stüdyosu ticari uçuşlarda istifadə olunan 
yemək qabları üçün ekoloji cəhətdən əvəzedicilər yaratdı. 
Dizaynerlər plastik qabları əvəz etmək üçün qida tullantıları və digər bioloji 
cəhətdən parçalana bilən materiallardan istifadə etdilər. Məsələn, yenidən istifadə 
edilə bilən qab, qəhvə unu və s. Yemək qabları üçün birdəfəlik istifadə olunan qablar 
buğda kəpəyindən hazırlanır. PriestmanGoode süd və digər sousları tutmaq üçün 
dəniz yosunundan kapsullar da yaratdı. 
5. Xüsusi WeChat 
Helsinkinin cazibəsini artırmaq üçün şəhər, Çinli səyyahların görməli yerləri 
gəzmələrinə kömək etmək üçün MyHelsinki adlı xüsusi bir WeChat tətbiqetməsini 
başlatdı. Helsinki, son illərdə Çinli turistlər arasında getdikcə populyarlaşır. WeChat 
isə 1 milyarddan çox aktiv aylıq istifadəçisi olan Çinin ən populyar e-ticarət və 
ödəmə platforması halına gəlib. 
My Helsinki WeChat tətbiqi WeChat ekosisteminin içərisində bir mini proqram 
olaraq işləyir. Tətbiqdə yerli tövsiyələrə əsaslanaraq Helsinki şəhərində ediləcəklər 

---

28 
barədə Çin dilində məsləhətlər var. Çinli qonaqların mini proqram çərçivəsində 
səyahət biletləri almasına imkan verən Fin xidmət olaraq tətbiq olunan Whim 
tətbiqini də özündə birləşdirir. 
6. Selina 
Latın Amerikası səyahət platforması Selina, qalmaq üçün yerlər, barlar və 
restoranlar, turlar, sağlamlıq və təhsil təklifləri, iş birliyi etməyi hədəfləyən yeni bir 
qonaqpərvərlik ekosistemini inkişaf etdirir. 
İster moda şəhərlərində, istərsə də uzaq çimərliklərdə Selinanın yerləşməsi 
dizaynı üzərində hal-hazırda da tədbirlər görülür. Burada hər otaq fərqlidir və mebel 
və dekorasiya çox vaxt yerli sənətkarlar tərəfindən hazırlanır. Hamısı birlikdə iş 
sahələri, yüksək sürətli internet və icma məkanına malikdir. 
Bu paraqrafda turizm sənayesində geniş bir perspektiv və məsələyə toxunaraq 
geniş innovasiyalar şərh edilmişdir. Turizmin prespektiv inkişafına görə dünya üzrə 
statistika aşağıdakı kimidir.
Bu sektorun potensialının necə daha müasir formada inkişaf etdirilə biləcəyini 
anlamaq üçün turizm sənayesində yeniliklərə dair təkmilləşdirilmiş tədbirlərə 
ehtiyac qalmaqdadır. Bununla yanaşı, turizm sənayesi homojen bir sahə deyil, əksinə 
nəqliyyat və otellərdən təcrübə əsaslı xidmətlər paketi çoxsaylı iştirakçıların 
töhfələrindən ibarət olduğu fərqli sənaye sahələrinin heterojen bir kolleksiyasıdır. 
Bu ssenari, yenilik üçün bir-birinə təsir edən müxtəlif aktyorları və hələ çox məhdud 
anlayışımız olan məlumat mənbələrini əhatə edən kompleks bir kontekst yaradır. Bu 
sahədə dolğun məlumat əldə etmək üçün empirik, həm də konseptual tədqiqatlara 
ehtiyac var. 
Lənkəran bölgəsində turizm xidmətlərinə kulinariya turizmi, ovçuluq, 
balıqçılıq, Hirkan meşəsinə səyahət, yanar su və digər təbii maraq yerləri, sitrus 
bitkilərinin toplanması, çay plantasiyasında işləmə, sərhədyanı turizmi və s. misal 
göstərmək olar (Daha ətraflı məlumat II Fəsildə qeyd olunacaq). Xarici innovativ 
turizm xidmətlərinin çoxusu əslində Lənkəran bölgəsinə də şamil oluna bilər. Çünki 
müasir texnologiyaların inkişafı artıq Azərbaycan bölgələrində də özünü göstərir. 

---

29 
Bunlara Xüsusi WeChat, Sidekick, Facebook Messenger, WhatsApp, davamlı, qısa 
müddətli kirayə platforması və s. misal göstərmək olar.