Язизхан Танрыверди
85
məsdər Ģəkilçisi ilə (-maq
2
) az iĢləndiyini əvvəlki səhifələrdə
qeyd etmiĢik).
“Ad-fel” tipli birləĢmələr. Türk dilləri baxımından xa-
rakterik olan bu cür birləĢmələri aĢağıdakı kimi sistemləĢdir-
mək mümkündür:
Adlıq hallı feli birləĢmələr:
at yemiyən. At yemiyən acı otlar (bitincə) bitməsə, yeg!;
quluncığı kiĢnəyüb. Quluncığı kiĢnəyüb
belə keçdi;
Təsirlik hallı feli birləĢmələr:
ayğırları göricək. Ayğırları göricək bəgəndi;
yügrək atıŋ yügürdüb. Yügrək atın yügürdüb Qanturalı
gürzin
gögə atar;
Oğuz bəgləri at çapanda. Oğuz bəgləri at çapanda meydan
qalmıĢ;
ayğır atım boğazlayub. Ayğır atım boğazlayub aĢum
vergün!;
qaraquc atları kiĢnəĢdirən. Qaraquc atları kiĢnəĢdirən!;
ağ-boz atlar binübən. Ağ-boz atlar binübən yortuĢdılar.
Yönlük hallı feli birləĢmələr:
Mən qaraquc atıma binmədin. Mən qaraquc atıma
binmədin ol binmiĢ ola!;
qısır qısrağa bindigim. And içmiĢəm, qısır qısrağa bin-
digim yoq;
Qaragöz atıŋ belinə yatan. Qaragöz atıŋ belinə yatan
Qazan;
ayağı uzın ġahbaz ata binən. Ayağı uzın ġahbaz ata binən
arğıĢ...
Yerlik hallı feli birləĢmələr: Belə birləĢmələr müĢahidə
olunmur. Bu da, qeyd etdiyimiz kimi, atla bağlı sözlərin ismin
yerlik halında iĢlənməməsi ilə bağlıdır (―Kitab‖dakı vahidlər
nəzərdə tutulur).