AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ
AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ
ELEKTRON BİZNES
Dərslik kimi tövsiyyə edilmişdir.
B A K I - 2 0 1 6
Redaktoru:
Rəy verənlər
Dizayner:
Naşir:
i.e.d., prof., İsayev Fəvrəddin Qurban oğlu
i.e.d., prof, Balayev Rəsul Ənvər oğlu
f-r.e.d., prof. Əliyev Ələkbər Əliağa oğlu
p.e.n., prof, Məmmədov Əlif Məmmədhəsən oğlu
Əliyev Zaur Nəsrəddin oğlu
Mayılov Valeh Bayram oğlu
MUSAYEV İSA KƏRİM OĞLU
ƏLİZADƏ MƏTLƏB NURUŞ OĞLU
MAHMUDOV AKİF BİLAL OĞLU
ELEKTRON BİZNES, Bakı 2016, “MSV NƏŞR‘
Dərslik, şəkilli, 200 səhifə.
© Musayev I.K. Əlizadə M.N.. Mahmudov A.B. 2016
E L E K T R O N
B I Z N E S
M U N D Ə R I C A T
Elektron biznes - xüsusi fenomen kimi ............................................ 5
Elektron biznesin əsas aniayışiarı .................................................... 7
Elektron biznes sferasında biznes-həllərin
27
komponentləri .......................................................................
Eiektron biznesin inteqrasiya səviyyələri ........................................ 39
Satınalmaların elektron idarə edilməsi ........................................... 53
Eiektron hərraclar ........................................................................ 59
Elektron birjalar ........................................................................... 69
Portallar ...................................................................................... 77
Elektron reklam ........................................................................... 87
Elektron ticarət ............................................................................ 91
Elektron biznes üçün texnoloji həllər ........................................ 117
Elektron biznesin ödəmə sistemləri ............................................... 155
Mlkroprosessorlu və plastik kartlar................................................ 163
Mikroprosessorlu kartlarda ödəmə sistemlərinin
yaradılması prinsipləri .............................................................
Ədəbiyyat ................................................................................... 199
E L E K T R O N
B I Z N E S
ELEKTRON BİZNES - XÜSUSİ
FENOMEN KİMİ
İnformasiya texnologiyalarının (İNTEX-lərln) intensiv inkişafı və
verilənlərin emalı və ötürülməsi vasitələrinin icmal dəyərinin əhəmiyyətli
dərəcədə azalması
informasiya fəzası
və ya
kiberfəza
adlanan yeni
iqtisadi fəaliyyət sferasının yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Kiberfəza
dedikdə, qəbul edilmiş texnologiya şəraitində biznes-partnyorlann və
müştərilərin müəssisənin informasiya resurslarına müraciət edə bilməsini
təmin edən informasiya serveriəri topiusu nəzərdə tutulur. İqtisadi fəaliyyət
subyektlərinin
yeni,
əhəmiyyətli
dərəcədə
genişlənmiş
və
avtomatlaşdırılmış qarşılıqlı informasion fealiyyəti formalarının yaranması
xüsusi fenomen olan
elektron biznes
(Biznes- ticarət, saziş, iş,
sövdələşmə) meydana gətirmişdir.
Verilənlərin emalı və ötürülməsi texnologiyalarının aparat və
proqram təminatlarının inkişafı ilə bağlı olaraq iqtisadi fəaliyyət
subyektlərinin
informasion
infrastrukturunun
dəyişilməsi
biznes
fəaliyyətinin yeni modellərinin tətbiqinə imkan vermişdir.
Dərslikdə elektron biznesin B2B (biznes-partnyorlara yönəlik
elektron biznes modelidir) və B2C (əmtəə və xidmətlərin son istifadəçilərinə
yönəlik elektron biznes modelidir) kimi əsas modelləri ətraflı şərh edilir.
Bütövlükdə dünya əmtəə dövrüyyəsinin 70%-dən çoxu biznes-partnyora
yönəlik elektron biznes sferasının payına düşür. İqtisadi fəaliyyətin bu
sahəsində satınalmaların (bazarlıqların) elektron idarə edilməsi
texnologiyası mühüm yer tutur. Biznes-
E L E K T R O N B İ Z N E S
partnyorların birbaşa qarşılıqlı fəaliyyəti ilə yanaşı, satınalmaların elektron
idarə edilməsinə elektron birjaların (Birja - ticarət və maliyyə sazişləri
bağlamaq üçün vasitəçi idarə) və hərracların (Auksion) modellərində də
baxılır.
Konkret İqtisadi fəaliyyətin həyata keçirilməsi üçün İnternet
şəbəkəsindən istifadə məsələləri portallar adlı mövzuda işıqlandırılır.
Son istifadəçilərə yönəlik elektron biznes modeli (B2C) elektron
ticarətin iqtisadi sxemləri və texnologiyalarını özündə əks etdirir.
Elektron biznesin səmərəli aparılması adekvat ödəmə (tədiyyə)
sisteminin mövcudluğunu nəzərdə tutur. Plastik kartlara və
mikroprosessorlara əsaslanan ödəmə sistemi və onun təhlükəsizliyinin
təmin edilməsi elektron biznesin çox vacib elementləridir. Konkret ödəmə
sisteminin tətbiqi dəyər və tranzaksiyaların həcmi baxımından elektron
biznesin istifadə edilən modelinin reallaşdırılmasına müvafiq olmalıdır.
"Elektron biznes" fənninin məqsədi müasir şəraitdə iqtisadi
fəaliyyətin mühüm sferasına çevrilən biznes modellərinin təhlili və tətbiqi ilə
bağlı problemlərin sistemli şərhindən ibarətdir.
"Elektron biznes" fənninin məzmununa:
elektron
biznesin əsas anlayışları, elektron biznesin əsas modelləri, elektron biznes
üçün texnoloji həllər və elektron biznesin ödəmə (tədiyyə) sistemləri kimi iri
bölmələr daxildir.
Dostları ilə paylaş: |