210
sahədə hərəkət edən yüklü zərrəciyə göstərdiyi təsir qüvvəsinin nələrdən asılı
olduğunu Lorens müəyyənləşdirmişdir. Ona görə də həmin qüvvə Lorens qüvvəsi
adlanır. Lorens qüvvəsinin ifadəsini Amper qüvvəsinin düsturundan da almaq
olur. Maqnit sahəsinin sahədə yerləşmiş cərəyanlı naqilə təsirinə, başqa sözlə,
sahədə nizamlı hərəkət edən
sayda yüklü zərrəciyə təsir kimi baxmaq olar.
Lorens qüvvəsi sahədə hərəkət edən bir dənə yüklü zərrəciyə təsir qüvvəsi
olduğundan, onu tapmaq üçün Amper qüvvəsini nizamlı hərəkət edən yüklü
zərrəciklərin sayına bölmək lazımdır, yəni
və ya
olmalıdır.
Bu ifadədə
olduğunu nəzərə almaqla,
alarıq.
(naqilin həcmi) olduğundan, sonuncu ifadəni
kimi, (konsentrasiyanın düsturundan) olduğundan isə Lorens
qüvvəsi üçün
şəklində ifadə alarıq.
Burada induksiya vektoru ilə zərrəciyin hərəkət sürəti arasındakı
bucaqdır. Bu halda da
olduqda,
,
olduqda isə,
olur.
Y
Bu ifadədə -nın induksiya vektorunun
normal toplananı (
B
) olmasını nəzərə almaqla,
Lorens qüvvəsini
B
şəklində də yazmaq
B
olar (şəkil 245).
Amper qüvvəsində olduğu kimi, bu halda da
X
induksiya vektorunun X oxu (sürət vektoru) və Y oxu
Şəkil 245.
(sürətə perpendikulyar ox) üzrə proyeksiyalarını
tapmaqla müəyyənləşdirə bilərik ki, Lorens qüvvəsinin istiqaməti də Amper
qüvvəsinin istiqaməti kimi tapılır. Daha dəqiq desək,
Lorens qüvvəsinin
istiqaməti müsbət yük üçün «sol əl qaydasına görə», mənfi yük üçün isə
sağ əl qaydasına görə » müəyyən olunur.
Bunun üçün
sol əl elə tutulmalıdır ki, (müsbət yük üçün) açılmış 4
barmaq zərrəciyin hərəkət sürəti istiqamətində yönəlsin, maqnit
induksiya vektorunun normal toplananı ovcumuza daxil olsun, onda 90
0