180
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
dər səhv edənin də mütləq qarşılığını görəcəyini
139
zehinlərə həkk
edə rək daha diqqətli və canlı bir həyat bəxş edər.
13. İslam İnsanın Ehyasıdır
İslam insana məxluqat arasında müstəsna bir mövqe və şə rəf
bəxş edər. Ayeyi-kərimədə belə buyurulur:
“Biz insanı ən mükəmməl surətdə yaratdıq”,
(ət-Tin, 4)
“Biz, Adəm övladını şərəfli və hörmətli elədik, onları suda
və qu ruda (gəmilərə, heyvanlara və başqa nəqliyyat vasitələ ri nə)
mindirib sahib etdik, özlərinə (cürbəcür nemətlərdən) tə miz ru zi
verdik və onları yaratdığımız məxluqatın çoxundan xey li üs tün
etdik”.
(əl-İsra, 70)
Rəsulullah (s.ə.s) əshabdan bir dəstə ilə birlikdə oturduqla rı
vaxt qarşıdan bir cənazə aparıldığını gördülər. Allah Rəsulu (s.ə.s)
aya ğa qalxdı. Ona:
“Ya Rəsulallah! O bir yəhudi cənazəsi idi!” deyildi. Rəsulullah (s.ə.s):
“O da bir insan deyildirmi?”− buyurdu.
(Buxari, Cənaiz, 50; Müslim,
Cənaiz, 81)
Göründüyü kimi Həzrət Peyğəmbər (s.ə.s) Allah-Təala nın bö-
yük bir ehtiramla yaratdığı “insan”ın hüzurunda ehtiramla aya ğa
qalxmışdır. Beləcə insanların canlıları bir yana, ölülərinin be lə eh-
tiram və hörmətə layiq olduğunu göstərmişdir. Belə ki, İs lam da,
ölən insanların cəsədləri təmiz və münasib bir yerə hörmət lə dəfn
edilərək, insanın şərəf və heysiyyətinə yaraşmayan halla ra düş mək-
dən qorunmuş olur. Yəla bin Mürrə (r.a.) rəvayət edir:
“Nəbiyyi-Əkrəmin yanında bir çox səfərlərdə iştirak etdim. Al lah
Rə sulu (s.ə.s), (hərb meydanlarında) hər hansı bir insan ölüsü nə
rast gəldiyi zaman dərhal dəfn edilməsini əmr edər, onun müsəl-
man, yox sa kafir olduğunu soruşmazdı”.
(Hakim, I, 526/1374; Darekutni,
IV, 116; Beyhəqi, Es-sünənül-kübra, III, 386)
Başqa bir yerdə Həzrət Peyğəmbər (s.ə.s):
“Ölünün sümüyünü qırmaq, eynilə canlı bir insanın sümüyünü
qırmaq kimi günahdır”, buyurmuşdur.
(İbn Macə, Cənaiz, 63)
Cənazəsinə belə bu qədər ehtiram edilən insanın, görəsən ca nı
və ruhu nə qədər qiymətlidir?! İnsan bədəninin əsas maddəsi su
139
Zilzal, 7-8; əl-Ənam, 104; əz-Zümər, 41; Fussilət, 46; əl-Casiyə, 15.
181
N
o
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
və tor paqdır. Ona həyat verən, onu şüur, vicdan və hissiyyat sahibi
olan bir varlıq halına gətirən isə, Allahın insana öz ruhundan üfürə-
rək can verməsi, yəni “İlahi nəfxə”dir.
140
Bu baxımdan İslam nəzərin-
də bir can, bütün insanlara bərabər bir qiymət ifadə edir. Allah-Tə a la
Qu rani-Kərimdə belə buyurur:
“...hər kəs bir kimsəni öldürməmiş (bununla da özün dən
qisas alınmağa yer qoymamış) və yer üzündə fitnə-fə sad tö rət-
mə miş bir şəxsi öldürsə, o, bütün insanları öldürmüş kimi olur.
Hər kəs belə bir kimsəni diriltsə (ölümdən qurtarsa) , o, bü tün in-
sanları diriltmiş kimi olur...”
(əl-Maidə, 32)
Bu səbəblə İslam, haqsız yerə cana qıymağı böyük günah lar-
dan saymış və insanları bu günahdan uzaqlaşdırmaq üçün önləyi ci
bir cəza qoymuşdur. Buna görə haqsız yerə adam öldürən kim sə
qi sas tətbiq edilərək öldürülür. Bir insanın öldürülməsində çox say-
da in san iştirak etmiş olsa, hər birinə də ayrı-ayrılıqda cəza verilir.
141
Baş qasının canına qəsd etmək bir yana, insanın öz canına qıyma sı
be lə şiddətlə qadağan edilmiş və intihar etmək böyük günah lar dan
sayılmışdır. Bu veriləcək cəza da çox ağır ifadələrlə bə yan edil miş dir.
(Buxari, Tibb, 56; Müslim, İman, 175)
İslamın bu anlayışı səbəbilə Rəsulullah (s.ə.s) hətta düş mən lə ri
ilə döyüşməmək üçün əlindən gələn bütün imkanlarını səfər bər edər,
onlarla razılığa gələ bilmək üçün hər cür güzəştlərə ge dər, dö yüşə
ilk başlayan olmaz, düşmən başlayarsa, o zaman hü cum edər di.
Döyüşmək məcburiyyətində qaldıqda da az sayda in san öl məsi üçün
çox ağıllı fəndlərdən istifadə edərdi. Məkkə fəthin də ol duğu kimi çox
vaxt düşmənlərini qan tökmədən təslim ol ma ğa məcbur edər, sonra
da onları əfv edərdi. Bu mövzu, “İslam və Ci had” bölümündə təfsilat lı
bir şəkildə izah ediləcəkdir.
Qısa şəkildə ifadə edəcək olsaq, İslam insanı öldürməkdən da ha
çox, onu ehya edib (dirildib) əbədi səadətə qovuşdurmağı məq səd
bi lir. Bunun bir çox misallarından biri də budur:
Müslim bin Haris (r.a.) belə rəvayət edir:
Rəsulullah (s.ə.s) bizi bir qoşunla göndərmişdi. Hü cum edə cə-
yimiz yerə gəlib çatdıqda atımı çaparaq yoldaşlarımı keç dim. Ora-
da kı insanların fəryad etdiklərini gördüm. Onlara:
140
əl-Hicr, 29; əs-Səcdə, 9; Sad, 72.
141
Buxari, Diyat, 21.
İslamin Başlıca Xüsusiyyətləri
182
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
“−La ilahə illəllah vahdəh: Allahdan başqa heç bir ilah yox dur,
yal nız O vardır” deyin və özünüzü qoruyun” dedim. Onlar da bu nu
söy lədilər. Yoldaşlardan bəziləri:
“Sən bizə qəniməti haram etdin” deyərək, bu hərəkətimə gö rə
mə ni qınadılar. Həzrət Peyğəmbərin yanına qayıtdığımız za man et-
di yim hərəkəti ona xəbər verdilər. Allah Rəsulu (s.ə.s) məni çağı rıb
et diyim hərəkəti təqdir etdi və:
“Şübhəsiz ki, Allah sənin üçün onlardan hər bir insan üçün fi lan-
fi l an qədər savab yazdı” buyurdu. Sonra davam edərək:
“Səni məndən sonra gələcək möminlərin idarəçiləri nə (rəh bər-
lə rinə) tövsiyə edən bir məktub yazım!” dedi. Ardından mək tu bu
yazıdrdı və üzərini də möhürləyərək mənə verdi.
(Əbu Davud, Ədəb,
100-101/5080; İbn Sad, VII, 419-420)
Allah-Təala günahkar bəndələrini belə mühafizə edərək, on la-
rın arxasından danışmağı (qeybət) böyük günahlardan say mış dır.
İnsanları məsğərəyə qoymağı, onları ayıblamağı, pis ləqəb lər ilə
çağırmağı, təqlidlərini etməyi, haqlarında sui-zənn etməyi (pis dü-
şün məyi), qüsurlarını, gizli və məhrəm hallarını araşdırmağı qəti bir
dil ilə qadağan etmişdir.
142
Allah-Təala özü ilə bağlı haqları əfv edə
bi ləcəyini, ancaq qul haqlarını əfv etməyib, bunu haqqı qəsb edi lən
in sanın ixtiyarına veriləcəyini bildirmişdir.
Hər Şey İnsanın Xidmətindədir
Allah-Təalanın insana verdiyi dəyərin böyüklüyünü göstə rən
ayə lərdən biri də budur:
“(Ey İnsanlar!) Məgər Allahın göylərdə və yerdə olanla rı (gü-
nəşi, ayı, ulduzları və buludları; meyvələri, bitkiləri, dənizlə ri, çay-
ları və gölləri) sizə ram etdiyini (sizin istifadənizə verdiyi ni), aş-
kar (görmə, eşitmə, sağlamlıq) və gizli (əql, şüur, fəhm, elm və i.
a.) nemətləri sizə bolluca ehsan etdiyini görmürsünüz mü? İn-
sanlar içərisində eləsi də vardır ki, nə bir elmi, nə bir doğ ru yol
göstərən rəhbəri, nə də bir nurani (ilahi) kitabı ol ma dan Allah
barəsində mübahisə edər”.
(Loğman, 20, Casiyə, 13)
Burnumuzun ucunda daima tənəffüs üçün hazır olan ha
va,
aya ğımızın altından əskik olmayan torpaq, bizi növbə ilə bir-biri-
nə təhvil verən gecə və gündüz, durmadan dönən Dünyamız, onu
qo ruyan planetlər, həm çırağımız, həm sobamız olan Gü
nəş...
142
Hücurat, 11-12
Dostları ilə paylaş: |