144
İnformasiyanın xarakterinə görə ensiklopediyalar digər
m
əlumatlarla müqayisədə İnternetdə nəşr olunmağa daha
uyğundurlar. Belə ki, virtual ensiklopediyalara müraciət edənlər
yalnız ensiklopedik məqalələr əldə etmirlər,
onlar eyni zamanda
bu m
əqalələrə daxil edilmiş media-fayllar, animasiyalı sxemlər,
üçölçülü obyektl
ər, interaktiv panoramlar, cədvəllərlə tanış
olurlar. Bu da ensiklopediyanın İnternet variantının daha zəngin
olmasına şərait yaradır. Virtual
ensiklopediyaya müraciət hər-
hansı predmetin öyrənilməsində ilkin addımdır. Bu baxımdan
ensiklopedik resursların yaradıcıları fakültətiv servislərin
yaradılmasında maraqlıdırlar, yəni virtual ensiklopediyalardakı
bir çox m
əqalələrdə digər İnternet resurslarına və uyğun
mövzulu elmi,
ədəbi-bədii əsərlərə istinadlar mövcuddur.
Virtual ensiklopediyaların tam variantlarını yalnız
kommersiya
əsasında əldə etmək mümkündür ki, bu da həmin
resursların nə qədər qiymətli olduğunu bir daha sübut etmiş
olur. Öd
əniş o qədər də böyük deyil, məsələn, “Rubrikon”
ensiklopediyasına bir aylıq abunə haqqı 1 dollardır. Ən baha
əbunə haqqı “Britannica” resurslarınadır ki, illik ödəniş 60
dollardır. "Kirill və Mefodiy" şirkəti isə öz ensiklopedik
resurslarına müraciət üçün istifadəçi qarşısında xüsusi tələblər
qoymuşdur. Belə ki, ensikopediyanın ən yeni və tam variantını
y
alnız “Kirill və Mefodiy mediatekaları" (mediateka.km.ru)
saytının kliyentləri əldə edə bilərlər. Hibrid İnternet
texnologiyasından istifadə edən bu
proqram məhsulu
ensiklopediyadakı multimediya dəstəyi problemini tam həll
etm
əyə imkan yaratmışdır. 30 Gb həcmində olan multimediya
m
əhsulları lokal şəbəkənin serverində yerləşdirilir. İnternet-
serverd
ə ensiklopediyadakı məqalələrə müraciət zamanı
mediyaobyektl
ər avtomatik olaraq lokal şəbəkənin serverindən
kliyent
ə ötürülürlər [42].
G
ələcəkdə şəbəkə ensiklopedik nəşrlərinin daha da inkişafı
gözl
ənilir. Gələcək evalyusiyanın istiqamətləri isə göz
qabağındadır. Bu əsasən yeni çoxölçülü
obyektlərin növlləri ilə
z
ənginləşən və artan, əsasən də flash-texnolojiyasında yerinə
yetiril
ən ensiklopedik resursların multimediya hissəsidir [43].
145
M
əqalələrdəki mətnlərin operativ olaraq (gündəlik və ya
h
əftəlik) aktuallaşdırılması isə real vəziyyətdən geriləmənin
qarşısını alır və virtual ensiklopediyaların kağız
üz
ərindəkilərdən üstünlüyünü təmin edir. Virtual
ensiklopediyaların digər elmi mənbələrlə əlaqələri də İnternet
şəbəkəsi sayəsində artmaqdadır. Ensiklopediyaların xüsusi
t
əşkil olunmuş elektron kitabxanalarla əlaqələri isə İnternet
resurslarında axtarışın məhdudiyyətsiz aparılmasına şərait
yaradır [45].
Artıq bu gün digər növ təhsil resurslarını ətrafında
c
əmləməklə, virtual ensiklopediyalar rəqəmsal dövrün
elm və
t
əhsil fəaliyyəti ilə sıx inteqrasiya olunaraq fundamental
akademik portallara çevrilm
əkdədirlər.
146
ƏDƏBİYYAT
1.
Əliquliyev R.M., Ələkbərova İ.Y., Qasımova R.T.,
İnternetdə kollektiv bilik və viki texnologiyasi // İT
Maqazin
jurnalı
(İnformasiya-Kommunikasiya
Texnologiyaları Jurnalı), 02(53), 2008, səh. 5-7
2.
Алгулиев Р.М., Алекперова И.Я., Касумова Р.Т.,
Коллективное знание в Интернете // Шестая
международная конференция "Интернет - Образование -
Наука -2008". Том1. Винница. 2008. cтр. 5-7
3.
Əliquliyev R.M., Ələkbərova İ.Y., Qasımova R.T.,
Vikipediya v
ə onun imkanlari // Azərbaycan Məktəbi
jurnalı. 6(622), 2007, səh. 9-22
4.
Буров Д., Меньше текста – больше ссылок // CMS
MediaWiki, 2007, http://masterhost.ru
5.
Bobbie Johnson, “Companies and party aides cast
censorious eye over Wikipedia”,
BBC News, 2007
6.
Bobbie Johnson, Wikipedia approaches its limits // Article
history, The Guardian , 2009, http://www.guardian.co.uk
7.
Белков А., Смирнов Д., Инструмент созидания //
Домашний компьютер, №5, 2006
8.
Рыбаков А., Википедии подарили $3 миллиона // M.:
“Вебпланета”, 2007, cтр. 11
9.
Albert R., Barabási A. Statistical mechanics
of complex
networks. //
Reviews of Modern Physics,
pp. 47–97 (2002)
10.
Silviu Cucerzan. Large-Scale
Named Entity Disambiguation
Based on Wikipedia Data // Proc. 2007 Joint Conference on
EMNLP and CNLL, pp. 708–716, Prague, 2007
11.
Strube M., Ponzeto S. P. WikiRelate!
Computing semantic
relatedness using Wikipedia.// Proc. of AAAI, 2006
12.
Christopher Thomas, Amit Sheth. Semantic Convergence of
Wikipedia Articles // Proc. of the 2007 IEEE/WIC
International Conference on Web
Intelligence, 2007
13.
Ланде Д.В. Поиск знаний в Интернет // Издательский
дом "Диалектика-Вильямс", 2005, cтр. 272