Elmи мяъмуяси
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
On qiraət imamı və onların raviləri 145
852-ci ildə Bəsrədə vəfat etmişdir. 115
Rəmzi “yə-sin” (سي) hərfləridir. 2) Ravh Əbul-Həsən Ravh ibn Əbdilmömin əl-Bəsrinin anadan olduğu tarix haqqında məlumat yoxdur. Ravh da qiraətini ərz yolu ilə bir-başa Yaqub əl- Hədrəmidən öyrənərək rəvayət etmişdir. 116
öz əsərində yer vermişdir. 117
848-ci ildə vəfat etmişdir. 118 Rəmzi “ha-hə” (هح) hərfləridir. X. XƏLƏF Əbu Məhəmməd Xələf ibn Hişam ibn Sələb əl-Bəzzar 767-ci ildə anadan olub, 844-cü ildə Bağdadda vəfat etmişdir. 119
Qeyd etdiyimiz kimi Xələf eyni zamanda altıncı qiraət imamı Həmzənin birinci ravisidir. Onuncu qiraət imamı olduğuna görə o, “Xələful-Aşir” deyə də adlandırılmışdır. Həmzənin, Süleym ibn İsadan öyrəndiyi qiraətini isnad yolu ilə rəvayət etmişdir. 120
Bundan başqa İshaq əl-Müseyyibidən Nafinin, Yaqub ibn Məhəmməd ibn Xəlifə əl-Əşa və Yəhya ibn Adəmdən də Asimin qiraətini öyrənmişdir. 121
Xələf eyni zamandan hədis alimi olmuşdur. Onun rəvayət etdiyi hədislərə Müslim və Əbu Davud öz əsərlərində yer vermişdir. Mənbələrdə “Kitabul-Qiraət”, “İxtilaful-Məsahif”, “Kitabul-Ədəd” və “Mütəşabihul-Qur`an” adlı əsərlərin müəllifi olduğu da söylənilir. 122
Qiraətinin istinadı: O, Süleym ibn İsadan, o da İmam Həmzədən; Yaqub ibn Məhəmməd ibn Xəlifə əl-Əşa və Yəhya ibn Adəmdən, onlar Əbu Bəkr Şubədən, Əbu Bəkr Şubə də İmam Asimdən; İshaq ibn Məhəmməd əl- Müseyyibidən, o İmam Nafidən; onlar da Osman ibn Əffan, Əli ibn Talib, Zeyd ibn Sabit, Abdullah ibn Məsud və Übey ibn Kə`bdən, onlar da Məhəmməd peyğəmbərdən öyrənmişdir. 123
115 Mənnaul Qəttan, Məbahis fi Ulumil-Qur`an, 174 116 Məhəmməd Hadi Mə`rifə, ət-Təmhid fi Ulumil-Qur`an, 197 117 İbnul-Cəzəri, Ğayətun-Nihayə fi Tabaqatul-Qurra, I, 285 118 Muhsin Demirci, Kur`an Tarihi, 192 119 Məhəmməd Hadi Mə`rifə, ət-Təmhid fi Ulumil-Qur`an, 227 120 İsmail Karaçam, Kıraat İlminin Kur`an Tefsirindeki Yeri ve Mutevatir Kıraatların Yorum Farklılıklarına Etkisi, 113 121
Abdurrahman Çetin, Yedi Harf ve Kıraatlar, 227 122
İbnul-Cəzəri, Ğayətun-Nihayə fi Tabaqatul-Qurra, I, 285 123
İbnul-Cəzəri, ən-Nəşr fil-Qiraətil-Aşr, I, 191 Mirniyaz MÜRSƏLOV 146
Rəmzi “xa-ləm” (لخ) hərfləridir. Xələfin iki ravisi vardır: 1) İshaq Əbu Yaqub İshaq ibn İbrahim ibn Osman əl-Vərraq əl-Mərvəzinin anadan olduğu tarix haqqında məlumat yoxdur. Xələfin qiraətini bir-başa onun özündən öyrənərək rəvayət etmişdir. 124
125 Rəmzi “sin-ha” (حس) hərfləridir. 2) İdris Əbul-Həsən İdris ibn Abdilkərim əl-Həddad əl-Bağdadi 804-cü ildə Bağdadda anadan olmuşdur. 126
Xələfin qiraətini bir-başa onun özündən öyrənərək rəvayət etmişdir. 127
Xaqani və Əbu Bəkr ən-Nəqqaş ondan qiraət dərsləri almışdır. 128
İdris əl-Həddad 904-cü ildə vəfat etmişdir. 129 Rəmzi “sin-hə” (هس) hərfləridir. Hal-hazırda bu on qiraətdən yalnız üçü müsəlmanlar tərəfindən praktik olaraq oxunur. Bunlar Asim, Nafi və Əbu Əmrin qiraətləridir. İmam Asimin qiraətinin Həfs rəvayəti demək olar ki, dünya müsəlmanlarının böyük əksəriyyətinin oxuduğu qiraətdir. Belə ki, Azərbaycan, Türkiyə, Səudiyyə Ərəbistanı, Misir, Suriyə, İraq, İran, Pakistan, Əfqanıstan, Hindistan və s. ölkələrdə məhz bu qiraət oxunur və Qur`an nəşr olunduğu zaman da bu qiraət əsas alınır. İmam Nafinin qiraətinin Qalun rəvayəti Livan, Misir və Tunisin bir hissəsində, Vərş rəvayəti isə Misir istisna olmaqla Afrikanın şimalındakı bəzi bölgələrdə müsəlmanlar tərəfindən oxunur. Əbu Əmrin qiraəti isə daha az oxunan qiraətdir. Demək olar ki, onun qiraəti sadəcə Sudanda oxunur. 130
124 Ali Osman Yüksel, İbn Cezeri ve Tayyibetun-Neşr, 271 125 Mənnaul Qəttan, Məbahis fi Ulumil-Qur`an, 174 126 Ali Osman Yüksel, İbn Cezeri ve Tayyibetun-Neşr, 271 127 İbnul-Cəzəri, ən-Nəşr fil-Qiraətil-Aşr, I, 192 128 Abdurrahman Çetin, Yedi Harf ve Kırraatlar, 234 129 Mənnaul Qəttan, Məbahis fi Ulumil-Qur`an, 175 130 İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Usulü, 112 On qiraət imamı və onların raviləri 147
İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT 1. Abdurrahman Çetin, Yedi Harf və Kıraatlar, İstanbul, 2005 2. Ali Osman Yüksel, İbn Cezeri ve Tayyibetün-Neşr, İstanbul, 1996 3. Dani, ət-Təysir fil-Qiraətis-Səb, təhqiq edən Otto Pretzl, İstanbul, 1930 4. Əbu Bəkr Əhməd ibn Əli əl-Xətib əl-Bağdadi, Tarixi Bağdad, Beyrut, tarixsiz 5. əl-Buxari, ət-Tarixul-Kəbir, Beyrut, 1991 6. Əhməd Mahmud Əbdus-Səmi əş-Şafii əl-Hufyan, Qiraətul-Kisai minəl-qiraatil-aşril-mütəvatirati, Beyrut, 2002 7. əl-Qifti, İnbahur-Ruvəh, Beyrut, 1986 8. İbnul-Cəzəri, ən-Nəşr fil-Qiraətil-Aşr, təhqiq edən Əli Məhəmməd əd- Dəbba, Misir, tarixsiz 9. İbnul-Cəzəri, Ğayətun-Nihayə fi Tabaqatul-Qurra, Misir, 1932 10. İbn Haləveyh, İrabul-Qiraətis-Səb`i və İləluhə, təhqiq edən Əbdürrəhman ibn Süleyman əl-Üseymin, Qahirə, 1992 11. İbn Mihran Nisaburi, əl-Ğayə fil-Qiraətil Aşr, təhqiq edən Məhəmməd Qiyas əl-Cəmbaz, ər-Riyad, 1985 12. İbn Mücahid, Qiraətus-Səb`a, təhqiq edən Şevqi Dayf, Qahirə, 1988 13. İbnun-Nədim, əl-Fihrist, Qahirə, tarixsiz 14. İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Usulü, Ankara, 1995 15. İsmail Karaçam, Kıraat İlminin Kur`an Tefsirindeki Yeri ve Mutevatir Kıraatların Yorum Farklılıklarına Etkisi, İstanbul, 1996 16. İsmail Karaçam, Kur`an-ı Kerimin Faziletleri ve Okunma Kaideleri, İstanbul, 2000 17. İsmail Paşa, Hədiyyətul-arifin, I-II nəşr, İstanbul, 1951-1955 18. Məhəmməd Hadi Mə`rifə, ət-Təmhid fi Ulumil-Qur`an, Qum, h. 1425
19. Mənnaul Qəttan, Məbahis fi Ulumil-Qur`an, ər-Riyad, 1981 20. Muhsin Demirci, Kur`an Tarihi, İstanbul, 1997 21. Necati Tetik, Kıraat İlminin Ta`limi, İstanbul, 1990
Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|