Elmi redaktor: Sakit Hüseynov
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I FƏSİL DİNİ-MƏDƏNİ DƏYƏRLƏRİN İNKİŞAF XÜSUSİYYƏTLƏRİ VƏ ONLARA MÜNASİBƏT
A nar H əsənli azərbaycançılıq məfkurəsi mövqeyindən araşdırılması istiqamətində atılan addımlardan biri hesab oluna bilər. Bu mənada tədqiqat işinin əsas məqsədlərindən biri müasir dövrdə Azərbaycanda dini-mədəni dəyərlərimizin inkişaf xüsusiyyətlərini sistemli və tam halında tədqiq etməkdir. Bu gün Azərbaycanda demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlətin bərqərar olduğu bir vaxtda xalqımızın min illər boyu bizə irs qoyduğu dəyərli dini-mədəni dəyərlərin inkişafının tədqiqi cəmiyyətimizin gələcək inkişafı üçün müstəsna əhəmiyyət kəsb edir. Dini-mədəni dəyərlərimiz mövzusunda Azərbaycanda son illər ərzində xeyli sayda elmi əsərlər yazılmış, araşdırmalar aparılmışdır. Sadalanan problemin ayrı-ayrı aspektləri tədqiqat obyektinə çevrilsə də, müasir şəraitdə Azərbaycanda dini-mədəni dəyərlərin inkişaf tendensiyaları tam bütöv halında, sistemli şəkildə tədqiqata cəlb edilməmişdir. Heç də təsadüfi deyil ki, Azərbaycanda dini-mədəni dəyərlərin tədqiqinə həsr olunan bu əsərin oxucularının diqqətinə ölkəmizin “Dünyada 5 ən tolerant dövlət” sərlövhəli məqalədə ən tolerant ölkələr sırasına daxil edilməsi onun əhəmiyyətini bir qədər də artırmış olur. Oxuculara təqdim olunan əsərin qarşısında duran əsas məqsəd Azərbaycanda qloballaşma şəraitində dini-mədəni dəyərlərin inkişafının sistemli təhlilinin verilməsi əsasında müasir sosial- iqtisadi inkişafımızla həmahəng səsləşən cəhətləri üzə çıxarmaqdan, qabarıq şəkildə işıqlandırmaqdan ibarətdir. Bu məqsədlə aşağıdakı vəzifələrin yerinə yetirilməsi diqqət mərkəzində götürülmüşdür: - Azərbaycan elmində dini-mədəni dəyərlər məsələsinin qoyuluşunu araşdırmaq; - qloballaşma şəraitində Azərbaycanın dini-mədəni dəyərlərinin inkişaf xüsusiyyətlərini öyrənmək; - dini dəyərlərin insanların həyat tərzinə təsirini öyrənmək; - sivilizasiyalararası dialoqun təşəkkülünü dini-fəlsəfi aspektdə araşdırmaq; -
12 -
Müasir şəraitdə Azərbaycanda dini-mədəni dəyərlərin inkişaf xüsusiyyətləri - qloballaşma şəraitində Azərbaycanda dini tolerantlığın vəziyyətini təhlil etmək; - müasir dövrdə Azərbaycanda dini-mədəni dəyərlərin inkişaf problemlərini öyrənmək; - müasir proseslərdə Azərbaycanın ideya-fəlsəfi paradiqmasını açıqlamaq. Əsərin aktuallığı bu gün dünyada baş verən və sürətlə dünyanın həm mədəni, həm siyasi mənzərəsini dəyişən qlobal proseslərlə əlaqədardır. Belə ki, müasir ictimai inkişafın determinantına çevrilmiş qloballaşma, informasiya cəmiyyətinə keçid və s. proseslər ауп-ауп millət və dövlətlərin bu proseslərə fəal qoşulması ilə yanaşı onlar qarşısında bir sıra ciddi vəzifələr də qoyur. Bu vəzifələrə aid olaraq dini-mədəni dəyərlərin ciddi elmi təhlili, digər dini-mədəni dəyərlərə tolerantlıq problemlərini aid etmək olar. Onların öyrənilməsi bir tərəfdən, milli-mənəvi dəyərlərin qorunması, digər tərəfdən isə, qlobal məkana inteqrasiya prosesində düzgün istiqamətlənməyə yardımçı ola bi lər. Hörmətli oxuculara təqdim olunan bu kitab yuxarıda qısaca işıqlandırmağa çalışdığımız qayələrdən, Azərbaycanda dini-mədəni dəyərlərin mövcud durumuna münasibətdən və onların gələcəyi barədə düşüncələrdən yaranmışdır. Müəllif bu kitaba ön sözü yazan Bakı Dövlət Universitetinin Sosiologiya kafedrasının müdiri, fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, professor İzzət Rüstəmova, dəyərli elmi məsləhətlərinə görə, fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, professor Sakit Hüseynova, fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, professor Əli Abbasova, fəlsəfə üzrə elmlər doktoru, dosent Aydın Əlizadəyə, kitabın çap olunmasında əməyi olan Hacı Nicat İsgəndərova və Kamalis Nağıyevə dərin təşəkkürünü bildirir. -
13 -
A n a r H əsənli I FƏSİL DİNİ-MƏDƏNİ DƏYƏRLƏRİN İNKİŞAF XÜSUSİYYƏTLƏRİ VƏ ONLARA MÜNASİBƏT 1.1. Azərbaycanda dini-mədəni dəyərlər tədqiqat obyekti kimi Hər bir xalqın, millətin, dövlətin varlığının ifadəsi olan id e y a la rın , d ü n y ag ö rü şü n ü n , həyat və d üşüncə tə rz in in deformasiyaya uğraması ilə həmin birliyin tənəzzülü başlayır. Tarix sübut edir ki, ən güclü sistemlərin məhvi sosiomədəni və siyasi mədəni məkanda yaşayan insanlar üçün ümumi olan mənəvi dəyərlərin, ideyaların radikal transformasiyasının mənəvi davamı kimi meydana çıxır. Müstəqillik əldə etmiş Azərbaycanda dini və milli köklərə qayıdış, milli tariximizə həqiqi və obyektiv baxış, dilimizin saflığı uğrunda mübarizə əldə olunmuş nailiyyətlərin ən başlıcasıdın Müasir Azərbaycanda demokratik prinsiplərin bərqərar olması, hüquqi dövlətin formalaşması dövlətimizin qlobal beynəlxalq aləmə inteqrasiyası şəraitində dinin, xüsusilə islamın mədəniyyətə təsirinin ö y rə n ilm ə s i, m ü a sir in s a n ın m ə n ə v iy y a t p rin s ip lə rin in formalaşmasına, onun daxilən zənginləşməsinə təsirinin öyrənilməsi mühüm nəzəri və praktiki əhəmiyyət kəsb edir. Ancaq belə qloballaşma şəraitində öz dini-mədəni dəyərlərini qoruyub saxlamaq, milli özünəməxsusluğu, milli çalarları gözləmək, min illər boyunca formalaşa-formalaşa bu günə qədər gəlib çatmış dəyərlərə sadiq qalaraq inkişaf prosesinin bütün istiqamətlərində onlara bir daha sahib çıxmaq əsas məsələlərdən biridir. Buna hər bir millətini sevən vətəndaş çalışmalı, milli mədəniyyəti aşınma və tənəzzüldən hifz olunması yönündə öz bacarığını ortaya qoymalıdır. Bu gün Azərbaycanda aparılan bütün islahatların kökündə dini- - 14 - Miitmir şəraitdə Azərbaycanda dini-mədəni dəyərlərin inkişaf xüsusiyyətbri mədəni dəyərlərin qorunm asına üstünlük verilir, yüksək texnologiyalar, dünya standartları fövqündə milli çalarların qabardılmasına diqqət yetirilir. Bu özünü hər yerdə: elmdə, təhsildə, [ mədəniyyətdə, məişətdə, memarlıqda, musiqidə, rəngkarlıqda, şəhərsalmada, texnologiyalarda və s. özünü biruzə verir. Ölkə i Prezidenti cənab İlham Əliyev iştirak etdiyi bütün açılış tədbirlərində belə bir məsələni iş adamlarının nəzərinə çatdırır ki, tikinti işlərində həmişə milli omamcntləriıı gözlənilməsi önə çəkilməlidir. Bəzən belə
tikililərdə sonradan milli omamentlər əlavə edilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 2012-ci ildə Nazirlər Kabinetinin iclasında qida mədəniyyəti ilə bağlı telekanallardakı : mətbəx verilişlərinə toxunaraq bildirmişdir: “Bizim televiziya kanallarımız, demək olar ki, onların hamısı indi belə verilişlər, yəni mətbəxlə, yeməklərin bişirilməsi, hazırlanması ilə bağlı verilişlər təqdim edirlər, birincisi onu demək istəyirəm ki, bu da xaricdən gələn ! bir meyildir. O ölkələrdə ki, evlərdə yemək bişirilmir, onlar üçün bəlkə bu, daha da aktualdır. Təbii ki, Azərbaycanda evlərdə bişirilən yemək, indi istənilən restorandan daha da yaxşıdır, ləzzətlidir, amma bu, bir dəbdir, bizə do gəlib çatıb. Mən etiraz etmirəm, olsun. Ancaq bir şərtlə ki, orada göstərilən reseptlər və yeməklərin bişirilmə : qaydaları insanların sağlamlığına mənfi təsir göstərməsin. Mən o verilişlərə hərdənbir baxıram və bəzi hallarda çox ürək ağrısı ilə görürəm ki, indi yağın içində üzən yeməklər təbliğ edilir. Axı olmaz. Bu yeməkləri gündə yeyən insan xəstələnəcək. Yəni, nə qədər gülməlidirsə, bir o qədər də faciəvidir. Doğrudan, biz sağlam həyat tərzini təbliğ edirik. İnsanları pis vərdişlərdən çəkindinnəyə çalışırıq, idmanı təbliğ edirik, siqaret çəkənə də müsbət münasibət ola bilməz. Alkoqollu içkilərə aludə olanlar qınaq obyektinə çevrilməlidir. Belə olan halda, bizim bəzi kanalların insanlara verdikləri təkliflər əlbəttə ki, çox məyusedicidir. Mən özəl kanalların siyasətinə qarışmaq fikrində deyiləm. Ancaq məsləhət verə bilərəm ki, insan orqanizmi üçün sağlam reseptləri daha çox tətbiq etsinlər” [10]. - 15 - ■
Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|