F. Köçərli adına
Yüklə 466,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II aparıcı
36
Bir gün başına yağır Sənin güllər, çiçəklər Qocalığın gəncliyi Yetmiş beş yaşa deyirlər Səni istəməyənlər Başın daşa döyürlər. Dostlar sənə əl çalır. Yaşa! Yaşa – deyirlər Hələ qılınc kimisən, Maşallah, hələ cağsan. Allah qoysa, sən hələ Yüz il yaşayacaqsan! Sən yaşa, biz də görək! Hələlik, dostum Elçin, Yetmiş beş yaşın mübarək! I aparıcı: Bizim ölkədə 20-80 yaş arasında elə bir insan təsəvvür etmək olmaz ki, Elçin Əfəndiyev yaradıcılığının çox qismini doyulmaz zövq ala-ala, ruhi bir qüdrət qazana-qazana oxumasın, onun lirik-psixoloji üslubu, poeziya ovqatlı, duzlu-məzəli dram əsərlərinə tamaşa etməsin. Ustad sənətkarın istedad və zəhmətlə nail olduğu yazı mədəniyyəti, özünü sözə çevirmə tərzi insanın hiss və həyəcanlarını, duyğu və düşüncələrini ifadə etmək baxımından doğma Azərbaycan dilini həsəd aparılacaq bir ucalığa yüksəltmişdir. Belə bir bacarıq hər yazıçıya qismət olmur. Elçin Əfəndiyevdə dil ürək kimi çırpınır, beyin kimi düşünür, su kimi axır, gün kimi işıq saçır, axşam kimi düşür, dərd kimi ağrıdır, ruh kimi susur... Elçin Əfəndiyevin bu xüsusiyyətləri qələm yoldaşları tərəfindən həmişə yüksək qiymətləndirilmişdir. II aparıcı: Bəlkə buna görə də Elçin nəsrinin, Elçin yaradıcılığının qüdrətini canlandırmaq çox çətindir. Çünki bu yaradıcılıq baxılmağa, araşdırılmağa layiqdir. Elçin
37
Əfəndiyevdə bədii idrak duyğusu güclü və cəlbedicidir. Yazıçı Azərbaycan ədəbiyyatına bir-birindən gözəl hekayələr bəxş edib. Eyni zamanda “Bir görüşün tarixçəsi”, “Toyuğun diri qalması”, “Poçt şöbəsində xəyal”, “Dolça” və başqa məşhur povestlər də yazıçıya uğur gətirib. Bununla bərabər hər biri milli nəsrimizin inkişafında önəmli yer tutan, Azərbaycan bədii təfəkkürünü irəliyə aparan “Ağ Dəvə”, “Mahmud və Məryəm”, “Ölüm hökmü” əsərləri hekayə, povest ustası Elçin Əfəndiyevi romançı olaraq təqdim edir. Bəli, Elçin Əfəndiyev romançıdır. Onun ən yığcam hekayəsində, ən kiçik povestində də roman tutumu, roman dərinliyi, roman siqləti var. Elçin Əfəndiyev şöhrət üçün yox, ürəyinin hökmü ilə yaradan sənətkardır. Milli nəsrin ən qiymətli inciləri olan bu əsərlər həm də çağdaş dünya nəsrinin hadisələri olaraq qiymətləndirilə bilər.
düşünür. İnsanı özünəməxsusluğu, daxili ziddiyyətləri ilə təsvir edir. Təkcə hekayələrində yox, povestlərində də geniş tərcümeyi-hal vermir, portret yaradanda təfərrüata varmır. Rənglərlə, mükalimələrlə, bədii mahiyyətdən doğan haşiyələrlə surətin mühiti, ömür yolu haqqında dolğun təsəvvür oyadır. Çox zaman Elçin Əfəndiyev həyata və insana müasirlik, yetkinlik və əxlaqi-mənəvi zənginlik baxımından yanaşır. Psixoloji yekrənglik və birtərəfliliyi tənqid edir, adi adamların həyatında müşahidə etdiyi qeyri-adiliyin gözəlliyi, şeiriyyəti haqqında hekayələr söyləyir, “gözəllik uzaqda deyil, həyatımızda, məişətimizdədir” – prinsipi ilə hərəkət edərək adi adamların daxilində gizlədib, xəlvətdə saxladığı mənəvi keyfiyyətləri hamımız üçün estetik sərvətə çevirir. Hörmətli qonaqlar, bildiyimiz kimi şairlərimiz Elçin Əfəndiyevin yaradıcılığından bəhs edən çoxlu şeirlər yazıblar. Gəlin oxucumuzun ifasında M.Əzizin Elçin Əfəndiyevin “Əncir ağacı” kitabına yazılmış şeiri oxucumuzun ifasında dinləyək. 38
Oxucu: Bir zaman Elçinin duyğularından Xəyal tək ötürdü “Əncir ağacı” Boyu uzanırdı gündə bir qarış, Ərsəyə yetirdi “Əncir ağacı”
Rişəsi qalxırdı yerin təkindən, Ayırmaq olmazdı onu kökündən, İşıqlı dünyaya çıxdığı gündən, Min əldə gəzirdi “Əncir ağacı”
Qayatək durmuşdu tufan içində, Dağa bənzəyirdi duman içində, Kitab rəflərindən bir an içində Əriyib itirdi “Əncir ağacı”
Önündə milyon diz çökürdü onun, Rəssamlar rəsmini çəkirdi onun, Hərə öz evində əkirdi onu, Şimalda bitirdi “Əncir ağacı”.
Alın yazısı var yarpaqlarında, Dadı yüz millətin damarlarında, Əncirlə bərabər budaqlarında Mükafat gətirdi “Əncir ağacı”
II aparıcı: “Bədii-estetik gözlənilməzlik” – bu söz birləşməsi Xalq yazıçısı Elçin Əfəndiyevin zəngin bədii yaradıcılığını səciyyələndirən ən dəqiq ifadələrdən biridir. 1960-cı illərin sonu, 70-ci illər, 80-cı illərin əvvəlləri... Elçin Əfəndiyevin artıq XX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının qızıl fonduna daxil olmuş “Qatar. Pikasso. Latur. 1968.”, “On ildən sonra”, “Baladadaşın 39
ilk məhəbbəti”, “Parisdə avtomobil qəzası” və s. kimi hekayələri, “Bir görüşün tarixçəsi”, “Toyuğun diri qalması”, “Dolça” kimi povestləri meydana çıxdı. Ədəbiyyatımıza yeni nəfəs gətirən bu əsərlər Elçin Əfəndiyevi müxtəlif dilli geniş oxucu auditoriyasına müasir mövzular yazıçısı kimi tanıtdı. Yaradıcılığı çoxcəhətli bədii tapıntı, orijinal rəng və boyalar üzərindən keçən yazıçı, bir qayda olaraq, əsərlərinin məzmununu müasir həyatdan, gəncliyi düşündürən, narahat edən, bizim günlər üçün səciyyəvi və tipik görünən problemlərdən alır. Çünki Elçin Əfəndiyev müasir həyatla yaşayır, onun axar və istiqamətini dərindən duyur, zəhmət adamlarının arzusunu, duyğu və düşüncəsini ifadə edir, gah əxlaqi-mənəvi təmizlikdən, fədakarlıq və qayğıkeşlikdən, gah da xalqa, ucsuz-bucaqsız Vətənimizə məhəbbətdən yazır. Elçin Əfəndiyev yazarkən dövrün ideya-estetik tələbi səviyyəsində dayanır, çox hallarda fikir və düşüncəsini, psixologiyasını xırda, amma mənalı lövhə və detallarda açır. Mənəviyyata, hiss və duyğuya təsir etmək, oxucunu düşündürmək və fikrən hərəkətə gətirmək üçün yazıçı sözün və bədii təsvirin imkanlarından yaradıcı şəkildə istifadə edir. Yazıçı bəzən hekayənin sujetinə məlum əfsanə, nağıl və rəvayətlərin motivini axıdır. I aparıcı: Mənəviyyata, hiss və duyğuya təsir etmək, oxucunu düşündürmək və fikrən hərəkətə gətirmək üçün yazıçı sözün və bədii təsvirin imkanlarından yaradıcı şəkildə istifadə edir. O, bəzən hekayənin sujetinə məlum əfsanə, nağıl və rəvayətlərin motivini axıdır. Bunlar da dövrün cari həqiqəti, həyati bir mətləbi ilə vəhdət təşkil edir və ideya, müəllif amalı müasirliklə aşılanır. Elçin Əfəndiyevin adi ədəbiyyat yaradıcılığında bədii dili xüsusi iş görür. Yazıçı elita deyilən zümrəni kənara qoyub cəmiyyətin alt qatına, saf, təmənnasız, zəhmətkeş, torpaq kimi əməksevər insanlara üz tutanda onlarla öz gündəlik ailə-məişət dillərində ünsiyyətə girir. Ədəbilik möhürü ilə
Yüklə 466,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|