11
fiqh təlimi
ĠKĠNCĠ DƏRS
TƏQLĠD (2 )
– Mərceyi-təqlidin şərtləri
– Təqlidi bölmək
5. MƏRCEYĠ-TƏQLĠDĠN ġƏRTLƏRĠ
Diqqət:
Mərcəyi-təqlid Ģərtlərinə malik olan müctehidə təqlid etmək olar.
Mərcəyi-təqlidin Ģərtləri
1
1
Şəri suallara cavab, 12, 15, 16, 21 və
22-ci suallar. Rəhbərdən soruşulan suallar,
Təqlid bölümü 2-ci məsələ.
1. KiĢi olsun
2. Həddi-büluğa
çatsın
3. Ağıllı olsun
4. On iki imam Ģiəsi olsun
5. Halalzadə olsun
6. Ehtiyata (vacib) görə diri olsun
2. Ədalətli olsun
8.
ġəri fətvaları vermək vəzifəsini
daĢıyan Mərceyi-təqlid mənsəbinin
həssas və əhəmiyyətli bir mənsəb
olduğunu nəzərə alaraq mərceyi-təqlid
olan müctehid, öz üsyankar nəfsini ələ
almaq qüdrətinə malik olsun və dünyaya
tamah salmasın.
1. Müctəhid olsun.
11. Ehtiyati-vacibə görə “ələm” - yəni,
elmdə daha üstün olsun.
11
fiqh təlimi
VII Ģərt: Ədalətli olmaq
1.
Ədalət, elə bir mənəvi cəhətdir ki, insanın vacib əməlləri tərk
etmək və haram olan əməlləri yerinə yetirməkdən çəkinməsinə bais
olur
1
.
2.
Ədalətli, bilərəkdən günah etməyən Ģəxsə deyilir (vacib əməlləri
tərk etmir və haram əməlləri yerinə yetirmir).
2
3. Bir Ģəxsi ədalətli adlandırmaq üçün zahirdə əməllərinin yaxĢı
olması kifayətdir.
3
IX Ģərt: Müctəhid olmaq
Ġctihad, bir cəhətdən iki qismə bölünür:
I. Mütləq ictihad: Fiqh bölümlərinin hamısında fətva vermək və
nəzər söyləmək qüdrətinə malik olan müctehidin ictihadına deyilir. Bu
müctehid də
«mütləq müctehid» adlanır.
II. Mütəcəzzi ictihad: Namaz, oruc və s. bu kimi fiqh bölümlərinin
bəzisində fətva vermək və nəzər söyləmək qüdrətinə malik olan müc-
tehidin ictihadına deyilir. Bu müctehid isə «mütəcəzzi müctehid»
adlanır
4
.
X Ģərt: Ehtiyati-vacibə görə ələm, yəni elmdə daha üstün olmaq.
1. Ələm müctehid, Ģəri hökmləri əldə etmək bacarığı digərlərindən
daha çox olan müctehidə deyilir. BaĢqa sözlə desək, onun digər
1
Şəri suallara cavab, 562-ci məsələ.
2
Şəri suallara cavab, 13-cü sual.
3
Şəri suallara cavab, 562-ci sual.
4
Şəri suallara cavab 11-cu sual
12
fiqh təlimi
mərceyi-təqlidlərə nisbətən ilahi hökmləri tanımaq və bu hökmləri
mövcud qaynaqlardan əldə etmək bacarığı daha çoxdur. Həmçinin öz
dövrünün bir sıra fiqhi mövzularını tanımaq və onlar barəsində fətva
vermək bacarığı vardir.
1
2 .
Ələm müctehidə təqlid etməyin vacibliyi aqil insanların nəzərinə və
əqlin hökmünə əsaslanır
2
.
3. Ələm müctehidin fətvası ilə qeyri-ələm müctehidin fətvası bir-
birinə zidd olan məsələrdə ehtiyati vacibə görə ələm müctehidə təqlid
etmək vacibdir.
3
4.Əgər ələm müctehiddə zəruri Ģərtlərin (mərcəyi-təqlidin Ģərtləri)
yoxluğu sadəcə ehtimal verilsə, ehtiyati-vacibə görə ziddiyyətli
məsələlərdə qeyri-ələmə təqlid etməyə icazə verilmir
4
.
Mərceyi-təqlidin Ģərtləri barədə bir neçə məsələ
Bir müctehidə təqlid etmək üçün onun mərcəyi-təqlid kimi tanın-
ması və ya Ģəri hökmlər risaləsinə sahib olması Ģərt deyildir. Odur ki,
əgər mərceyi-təqlid kimi tanınmayan və ya Ģəri hökmlər risaləsinə
sahib olmayan bir müctehidin mərceyi-təqlidin Ģərtlərinə malik olduğu
mükəlləf üçün sabit olsa, o, həmin müctehidə təqlid edə bilər
5
.
1
Şəri suallara cavab, 16-cı sual. Rəhbərdən soruşulan suallar, Təqlid
bölümü, 2-ci məsələ.
2
Şəri suallara cavab, 21-ci sual.
3
Şəri suallara cavab, 16-ci sual.
4
Şəri-suallara cavab, 12-ci sual.
5
Şəri suallara cavab, 1-cu sual.
13
fiqh təlimi
Mərceyi-təqlidin Ģərtlərinə malik olan müctehidə təqlid etmək üçün
həmin müctehidin mükəlləfin yaĢadığı ölkənin əhalisindən olması və
ya onun yaĢadığı məntəqədə yaĢaması Ģərt deyil
1
.
Ata və ananın vəzifəsidir ki, yenicə təklif yaĢına çatan və təqlid
məsələsi barədəki Ģəri vəzifəsini müəyyənləĢdirməkdə çətinlik çəkən
övladlarına yol göstərsinlər və onları məlumatlandırsınlar
2
.
6. TƏQLIDI BÖLMƏK
1.
Təqlidi bölmək, fiqhin hər bir bölümündə o bölümün müctehidinə
(mütəcəzzi müctehid) təqlid etmək deməkdir.
2.
Mükəlləf Ģəriət hökmlərinin, yəni, fiqhin hər bir bölümündə o
bolümdə elmi və məharəti daha çox olan müctehidə təqlid edə bilər.
Məsələn, ibadət məsələlərində bir müctehidə, alıĢ-veriĢ məsələlərində
digər müctehidə təqlid edə bilər. Yaxud, fərdi Ģəri məsələlərdə bir
müctehidə, ictimai, siyasi və iqtisadi məsələlərdə digər bir müctehidə
təqlid edə bilər. Bəlkə əgər mükəlləf, fiqhin müxtəlif bölümlərində o
bölümdə ələm olan müctehidlərə təqlid etməyi qərara alsa və
mükəlləfin gündəlik qarĢılaĢdığı məsələlərdə bu müctehidlərin
fətvaları müxtəlif olsa, ehtiyati-vacibə görə təqlidi bölmək vacibdir.
1
SUALLAR:
1.
Mərcəyi-təqlidin şərtləri hansılardır?
2.
Ədalət nədir və ədalətli, hansı şəxsdir?
1
Şəri suallara cavab, 11-ci sual.
2
Şəri suallara cavab, 4-cü sual.
Dostları ilə paylaş: |