Fġqh təLĠMĠ

 
 
337
 
 
 fiqh təlimi 
birini yerinə yetiribsə, həmin günün orucu batildir və qəzasını tutmalı-
dır. Lakin əgər həmin yerlərə zöhrdən sonra çatsa, oruc tuta bilməz.
1
 
4)  Ramazan  ayında  səfərə  çıxmaq,  hətta orucu  batil  etmək,  necə  de-
yərlər  orucdan  qaçmaq  niyyətilə  də  olsa,  olar.  Əlbəttə  yaxĢı  olar  ki, 
əgər səfərə çıxmaq zəruri deyilsə, oruc tutan Ģəxs səfərə çıxmasın.
2
 
 
Müsafir orucu barədə bir şəri məsələ: 

 
Məscidul-həramda etikaf etmək niyyətində olan müsafir əgər Mək-
kə Ģəhərində on gün qalmaq niyyətində olsa və ya səfərdə oruc tutma-
ğı nəzir etsə, etikafda ikən iki gün oruc tutduqdan sonra üçüncü gün 
də oruc tutub etikafını baĢa çatdırmalıdır. Lakin əgər Məkkə Ģəhərində 
on gün qalma niyyəti etməsə və ya səfərdə oruc tutmağı nəzir etməsə, 
səfərdə oruc tutmağı düzgün deyil və əgər oruc düz olmasa, etikaf da 
düz olmayacaqdır.
1
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 238-ci sual 
2
 Şəri suallara cavab, 242-ci sual 
Rəhbərdən soruşulan suallar, Oruc bölümü, 16-cı məsələ 

---

 
 
338
 
 
 fiqh təlimi 
SUALLAR: 
1.
 
Əgər oruc bir şəxs ağzını yaxalasa və su, qeyri-ixtiyari onun bo-
ğazına getsə, orucu batil olurmu? 
2.
 
Əgər  bir  nəfərin  boynunda  ötən  bir  neçə  ilin  qəza  orucu  varsa, 
hansı ilin qəza orucunu birinci tutmalıdır? 
3.
 
Əgər həddi-büluğa yenicə yetişən bir qız oruc tutmağa taqəti çat-
madığı üçün orucunu açsa, orcun qəzası ona vacibdirmi? 
4.
 
Ata-ananın qəza orucunun hökmünü bəyan edin. 
5.
 
Əgər bir nəfər zöhrdın qabaq vətəninə çatmaq niyyətində olsa, la-
kin yolda müəyyən səbəblərə görə ləngisə və zöhrdən qabaq çata bil-
məsə, orucu düzdürmü? 
6.
 
Ramazan  ayında  orucu  batil  etmək,  necə  deyərlər  orucdan  qaç-
maq niyyətilə səfərə çıxmaq olarmı? 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                                                                
1
 Şəri suallara cavab, 833-cü sual 

---

 
 
339
 
 
 fiqh təlimi 
ALTMIġ BEġĠNCĠ DƏRS 
ORUC (8) 
AYIN ƏVVƏLI, YƏNI ILK GÜNÜ OLDUĞU HANSI 
YOLLARLA SÜBUT OLUNUR? 
ORUCUN MÜXTƏLIF MƏSƏLƏLƏRI 
16. Ayın əvvəli aĢağıdakı yollarla sübut olunur: 
I. Mükəlləf Ģəxsən özü ayı görür; 
II. Ġki ədalətli Ģəxs ayın əvvəli olduğuna Ģəhadət verir; 
III. Müəyyən vasitələrlə ayın əvvəli olduğuna yəqinlik hasil olur; 
IV. Əvvəlki ayın otuz günü tamamlanır; 
V. ġəri hakim hökm verir.
1
 
 
1)
 
Ayın  əvvəlini  təyin  etməkdə  günəĢ  batandan  sonra  görünən  ayın 
hilalı meyar götürülür, belə ki, günəĢ batmazdan öncə də onu görmək 
mümkündür. Odur ki, günəĢ batmamıĢdan qabaq və ya günəĢ batarkən 
görünən hilal, ayın əvvəli olduğuna hökm vermək üçün kifayət etmir.
2
 
Diqqət: 
• Ayı hər hansı bir vasitə ilə görməklə adi gözlə görmək arasında heç 
bir fərq yoxdur. Yəni, əsas Ģərt görməkdir (ya vasitə ilə, ya da heç bir 
vasitə olmadan). Deməli, ayı gözlə, yaxud eynək və teleskop vasitəsilə 
görmək  eyni  hökmdədir.  Əlbəttə  teleskopla  çəkilən  və  kompüterdə 
göstərilən ayın təsvirini görmək sözün həqiqi mənasında görmək olub-
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 848-ci sual  
2
 Şəri suallara cavab, 834-cü sual 

---

 
 
341
 
 
 fiqh təlimi 
olmadığı  məlum  olmadığı  üçün  (bu  təsviri  görməklə  kifayətlənmək) 
bu məsələ sual altındadır.
1
  
• Ayın hilalını Ģəxsən görmək Ģəri baxımdan mükəlləfə vacib deyil.
2
 
• Hilalın üfüqə yaxın və kiçik olması, yaxud hündürdə və böyük olma-
sı, yaxud da nazik və qalın olması kimi halları ayın birinci və ya ikinci 
gecəsi olduğuna Ģəri dəlil deyildir. Lakin əgər mükəlləfdə bu kimi mü-
Ģahidələr nəticəsində müəyyən bir yəqinlik hasil olursa, o, oz yəqinliyi 
üzrə rəftar etməlidir.
3
 
• Astroloqların hesablamaları və tərtib etdikləri təqvim ayın əvvəlinin 
sübut olunması yollarından deyildir. Əlbəttə əgər onların sözləri mü-
kəlləfdə yəqinlik hasil etsə, bu təqvimə əməl edə bilər.
4
 
2)
 
Əgər  bir  Ģəhərdə  ayın  əvvəli  olduğu  sübut  olunsa,  ona  yaxın  olan 
digər Ģəhərlər üçün də kifayət edir. Bundan əlavə əgər sərqdə yerləĢən 
bir Ģəhərdə ay görünsə, bu Ģəhərdən qərbdə yerləĢən Ģəhərin sakinləri 
üçün  də  kifayətdir  (yəni,  ayın  əvvəli  olduğu  sübuta  yetir).  Lakin 
bunun əksi, yəni qərbdə yerləĢən bir Ģəhərdə ay görünsə, ondan Ģərqdə 
yerləĢən Ģəhərin sakinləri üçün kifayət etmir.
5
  
 
Diqqət: 
• Eyni üfüq dedikdə, iki Ģəhərin eyni meridian üzrə yerləĢməsi nəzərdə 
tutulur.  Deməli,  əgər  iki  Ģəhərin  üfüqü  o  həddə  qədər  fərqli  olsa  ki, 
                                         
1
 Şəri suallara cavab, 835-ci sual 
2
Şəri suallara cavab, 842-ci sual  
3
 Şəri suallara cavab, 845 və 846-cı suallar 
4
 Şəri suallara cavab, 834 və 848-ci suallar 
5
 Şəri suallara cavab, 832, 838 və 841-cı suallar 

---