MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ġdrak proseslərinin inkiĢafı.
- Ġlk gənclik dövrünün əsas psixoloji xüsusiyyətləri
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
271 271
271 271
271 271
271 271
271 fəaliyyətinin məzmununun spesifikasını müəyyən edir. Bu özü həmin planların həyata keçirilməsi vasitəsinə çevrilir. Əgər yeniyetməlik dövründə Ģagirdlər üçün müəllim və valideynlərin nüfuzu öz həmyaĢıdlarının nüfuzu ilə bir növ tənzim olunursa, böyük məktəbli üçün ayrı-ayrı fənn müəllimlərinin nüfuzu məktəbin nüfuzundan fərqləndirilir. Böyük məktəblinin Ģəxsi özünütəyinində iĢtirak edən valideynlərinin nüfuzu artır. Böyük məktəblilərin peĢə və Ģəxsi özünütəyinlərinə hazırlığı özünün sərvət meylləri sistemlərinə aydın Ģəkildə ifadə olunan peĢə istiqamətini və peĢə maraqlarını, nəzəri təfəkkür formalarının inkiĢafını, elmi idrak metodlarına yiyələnməyi, özünütərbiyə bacarığını daxil edir. ġəxsiyyətin yetiĢməsi və formalaĢmasının bu yekun mərhələsi məktəblinin qiymət və bələdləĢmə fəaliyyətinin daha tam təzahür etdiyi vaxtda baĢa çatır. Bu yaĢ dövründə məktəblinin müstəqilliyə cəhd göstərməsi əsasında onda mənlik Ģüurunun tam strukturu formalaĢır, Ģəxsi refleksiya inkiĢaf edir, həyati planlar və pespektivlər dərk olunur. Ġdrak proseslərinin inkiĢafı. Ġlk gənclik dövründə idrak prosesləri inkiĢaf edərək yeni keyfiyyətlər kəsb edir. Bu dövrdə qavrayıĢın seçiciliyi və mənalılığında əsaslı dəyiĢiklik baĢ verir. Məktəblilər daha çox əhəmiyyətli, təlimin məqsədləri ilə səslənən obyektləri və materialları seçir və qav- rayırlar. Nitqin və təfəkkürün inkiĢafı qavrayıĢın mənalılığını artırır. Onların qavrayıĢları daha çox məqsədyönəlmiĢ xarakter daĢıyır. Məkan, zaman, hərəkət qavrayıĢı geniĢ və əhatəli olur.
Böyük məktəblilər maraqlılıq dərəcəsindən asılı olmayaraq diqqətlərini onlar üçün zəruri olan obyektin üzərinə yönəldə və onun ətrafında mərkəzləĢə bilirlər. Böyük məktəblilərdə diqqətin davamlılığı, mərkəzləĢməsi əsaslı Ģəkildə yüksəlir. Bu ən çox böyük məktəblilərin hər gün məktəbdə, sinifdə, www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
272 272 ictimai iĢlər zamanı yerinə yetirdikləri iĢlərin əhəmiyyətini dərk etmələri ilə bağlı olur. Böyük məktəblilər bəzən bütün dərs müddətində diqqətlərini onun üzərində saxlaya bilirlər. Bununla yanaĢı olaraq böyük məktəblilərdə diqqətin həcmi əsaslı Ģəkildə geniĢlənir. Bu, böyük məktəblilərin öyrən- diklərini əvvəllər öyrənmiĢ olduqları ilə əlaqələndirə bilmək bacarığı ilə Ģərtlənir. Böyük məktəblilər diqqətlərini paylamaqda və keçirməkdə çətinlik çəkmirlər. Ġlk gənclik yaĢında hafizənin inkiĢafı nəzərə çarpacaq dərəcədə yüksəlir. Mənalı, məntiqi yaddasaxlama üstünlük təĢkil edir. Bu dövrdə məktəblilər yaddasaxlamanın səmərəli yollarından istifadəyə geniĢ yer verirlər. Ġlk gənclik dövründə təfəkkürün inkiĢafında da əsaslı yüksəliĢ baĢ verir. Bu dövrdə məktəblilərin təfəkkürü özünün müstəqilliyi, tənqidiliyi, ardıcıllığı, nəzəri və mücərrəd xarakter daĢıması ilə fərqlənir. Təfəkkürün proseslərindən və formalarından yerində və düzgün istifadə etmək imkanları artır. Bütün bunlarla yanaĢı bu dövrdə məktəblilərin ümu- miləĢdirmələrində bəzən tələsgənlik ucundan qüsurlar özünü göstərə bilir. Təlim prosesində böyük məktəblilərdə bərpaedici təxəyyüllə yanaĢı yaradıcı təxəyyülün inkiĢafı üçün də geniĢ imkan yaranır. Bu hal ən çox Ģagirdlərin yaradıcı fəaliyyətdə özünü aydın göstərir. Bütün qeyd edilənlərlə yanaĢı ilk gənclik dövründə məktəblilərdə maraq və tələbatlar, xüsusilə mənəvi tələbatlar inkiĢaf edir. Onlar elmin, texnikanın, cəmiyyət və onun həyat tərzinin müxtəlif sahələri ilə maraqlanmaqla yanaĢı, onlarda ünsiyyətə, incəsənətə, əxlaqi davranıĢ normalarını həyata keçirməyə mənəvi tələbatlar formalaĢır.
-ÖZÜNÜ DƏRK ETMƏNĠN (mənlik Ģüurunun) – özü haqqında təsəvvürlərin, özünün zahiri görkəmini, əqli, mənəvi, iradi www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
273 273
273 273
273 273
273 273
273 keyfiyyətlərinin qiymətləndirilməsi -Özünün öz ideallarına münasibətləri baĢ verir, özünütərbiyə imkanları meydana gəlir -ĠRADĠ TƏNZĠM yüksəlir -Diqqətin mərkəzləĢməsi, hafizənin həcmi, təlim materialının məntiqiləĢdirilməsi yüksəlir, mücərrəd-məntiqi təfəkkür formalaĢır -Mürəkkəb məsələlərdən müstəqil olaraq baĢ çıxarmaq bacarığı meydana gəlir -Tam baxıĢlar, bilik, inam, özünün həyat fəlsəfəsi sistemi kimi DÜNYAGÖRÜġÜ formalaĢır -Özünün Ģəxsi həyat, məhəbbət, siyasət nəzəriyyəsinin yaranması, mühakimələrinin maksimalizmi -Özünün müstəqilliyi, orijinallığının təsdiqinə cəhd -Böyüklərin məsləhətinə məhəl qoymamaq -Tənqidbazlıq, inamsızlığın təzahüri -Quru rasionalizm, praktisizm -Özünüidarəyə, ətrafdakıları yenidən anlamağa cəhd göstərmək, psixoloji yetginliyin müəyyən dərəcəsinə yiyələnmək -Ġdrak
fəaliyyətinin əsas
motivi kimi
PEġƏYƏ YĠYƏLƏNMƏYƏ cəhd -Həqiqi müstəqilliyin olmaması. HəmyaĢıdlarının təsirinə meyllilik, həmyaĢıdlarına münasibətdə yüksək təlqin və konformizm -Cinsi yetiĢmənin baĢa çatması -Ġlk MƏHƏBBƏT hissinin, dostluğun meydana gəlməsi -Emosional sahədə əsaslı yenidənqurmanın baĢ verməsi -Öz hərəkətlərini kifayət qədər dərk edə bilməməsi.
Ġlk gənclik dövrü dünyagörüşünün formalaĢması üçün də həlledici dövrdür. Bu dövrdə təlim və tərbiyənin, məktəblilərin idrak imkanları və sahələrinin geniĢlənməsinin təsiri altında böyük məktəblilərdə dünyagörüĢü formalaĢır. Ġlk gənclik dövründə məktəblilər yeni aparıcı fəaliyyət tipinə – tədris-peĢə fəaliyyətinə keçirlər. Bu fəaliyyət tipinin
Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|