ildə yenidən zorla SSRİ-nin tərkibinə qatıldı.1991-ci ildən müstəqil oldu,AB-nın
və NATO-nun üzvüdür.
Əhalisi 2,4 mln nəfərdir,təbii artım yoxdur.Latışlar əhalinin 56%,ruslar 32% və
qalanı belaruslar,ukraynalılar,polyaklar təşkil edir.Riqada ruslar 42%,latışlar 39%
təşkil edir.Son illər ruslarla bağlı ziddiyətlər baş verir.Burada çoxlu rus zabitləri
məskunlaşıblar.Rus veteranlarına heç bir güzəşt edilmir.Burada edənlər gələn lərə
nisbətən çoxluq təşkil edir.Orta sıxlıq 1 km²-də 38 nəfərdir.Əhalinin 70%-ə qədəri
şə
hərlərdə yaşayır.Şəhərlərdə yüksək təmərküzləşmə müşahidə olunurdu.Riqada
700 min nəfərə qədər əhali yaşayır.Əhalinin yaşayış səviyyəsi yüksəkdir.
Təsərrüfatın strukturu və ərazi təşkili.Müstəqil olduqdan sonra müəyyən
çətinliklər yarandı,xammal xaricdən alınırdı və hazır məhsul satırdı.Bu vaxt
ə
laqələr kəsildi və iri zavodların çoxu bağlandı.XX əsrin sonuna yaxın ölkə
iqtisadiyyatı inkişaf etməyə başlayır.Geniş islahatlar həyata keçirilir.Xarici kapital
cəlb olunur.Sənaye və tikinti,k/t inkişaf etdirilir.Emaledici sənaye əsas yer tutur.
Yanacaq-energetika kompleksi yerli torfa və kənardan alınan neft və qaza
ə
saslanır.Danqava çayı üzərində SES-lər
Plyavinsk,Koqumdur.Ölkənin
elektrik
enerjisinin
70%ə
qədərini
SESlər
verir.Sənayesində
ə
sas
yeri
ağac
emalı,mebel,toxuculuq,maşınqayırma
tutur.Burada mikroavtobus,tramvaylar,elektrik qatarı və s inkişaf edib.İri mərkəzli
Riqa.Yevqava və Dnuqavpili və başqa kimya sənayesi,yüngül,yeyinti,mebel
sənayesi güclü inkişaf edib.Toxuculuq,xüsusi kətan parça istehsalı xüsusi yer
tutur.İri mərkəzi Dauqavipilsdir.Burada süni liflər də istehsal olunur.
ASK bütün mərhələləri ilə inkişaf etdirilmişdir.Heyvandarlıq üstünlüktəşkil
edir,bitkiçilik sahələri heyvandarlığa yem istehsal edir.Südlük heyvandarlıq inkişaf
etdirilib.Dərin özəlləşdirilmə aparılıb,iri heyvandarlıq formalarının ləğv edilməsi
mal-qaranın sayını azaltdı.Taxılçılıq,kətançılıq,şəkər çuğunduru sahələri inkişaf
etdirilib.Əsas bitkiçilik rayonları Zemqal ovalığı,Kurzem və Latqaliyadır.
Turizm
və
rekreasiya-Latviyanın
çox
mühüm
sahələrindəndir.Qərb
ölkələrindən gələn turistlər çoxluq təşkil edir.Viza rejimi burada Rusiyadan turist
gəlişini kəskin azaldıb.Ən mərkəz Yurmaladır.Ruslar gəlmədiyinə görə ildə 350-
400 mln dollar ziyana düşür.
Nəqliyyatı yaxşı inkişaf edib.İri liman kompleksinə malikdir.Ölkənin liman
kompleksini dəmir yolu və boru kəməri birləşdirir.Xarici ticarəti inkişaf
edib.Cənubu taxılçılıq,Latqaliyada kətançılıq,Zenqaliyada Şəkər çuğunduru
rayonları
ayrılır.Azərbaycanla
münasibəti
yaxşıdır.İxracatı
ağac
emalı,mebel,parça,ərzaq
məhsulları,nəqliyyat
vasitələri
və
maşınqayırma
məhsulları tutur.Əsas ticarəti iqtisadi tərəfdaşlarına-Rusiya,Almaniya,Avropa
İ
ttifaqı və MDB ölkələri və Estoniya ,Litvadır.
Kimya sənayesi mineral gübrələr,süni liflər,məişət kimyası məhsulları ilə təmsil
olunmuşdur.Ağac emalı yüngül sənaye sahələri inkişaf edib.
ASK.Ərazisinin yarıdan çoxu k/t-da istifadə olunur.Yararlı torpaqların 3/2
hissəsi əkin yerləridir.Qalanı biçənək və otlaqlardır.Yem bazasının bol olması
intensiv heyvandarlığın inkişafına şərait yaradır.Mal-qara və quşların sayı
azalıb,bazarları
məhduddur.Avropaya
k/t
məhsulları
ixracı
Bu derslik behruzmelikov.com
saytindan yuklenmisdir
zəifləyib.Bitkiçilik,taxılçılq,tərəvəzçilik inkişaf edib.Torpaqlar özəlləşdirilib.Güclü
yeyinti sənayesi yaradılıb,bekon donuzçuluğu və s.
Nəqliyyat kompleksi güclü inkişaf edibdir.Dəniz limanı Klaypeda beynəlxalq
ə
həmiyyət kəsb edir.Burada neft terminalı da fəaliyyət göstərir.Sıx dəmir və
avtomobil yolları var.Nemn çayı və göllərində gəmiçilik inkişaf edib.Xarici ticarəti
ə
n çox Almaniya,Rusiya,Latviya,Belarus,Danimarka və MDB və digər ölkələri ilə
aparılır.Azərbaycanla da ticarət əlaqələri var
Mühazirəçi:Həsənov Tapdıq
Tərtibçi:Musayeva Günay
Mühazirə
MDB-yə daxil olmayan yaxın xarici ölkələr
Buraya Baltikyanı-Estoniya,Latviya və Litva Respublikaları daxildir.
Estoniya-sahəsi 45,1 min km²,əhalisi 1,5 mln nəfərdir.Müstəqil dövlət
olub,prezident 5 ilə seçilir,qanunverici orqan parlamentdir.12-yə qədər siyasi
partiyası var və hamısı da parlament seçkilərində iştirak edirlər.İnzibati baxımdan
16 qəzaya və 6 respublika tabeli şəhərə bölünür.
Coğrafi mövqeyi-əlverişlidir.Ona 4500-ə qədər ada məxsusdur.Ən iriləri Xyuma
və Saremdir.Sahilləri dayazdır.Əlverişli buxtası Tallindir.Fin körfəzi 1,5 ay
donur.Buzqıran gəmilərdən istifadə olunur.Rusiya ilə mübahisəli əraziləri var.
Relyefi düzəndir.Buzlaşmanın təsir tirələri uzanır xüsusilə sahil boyu.Dəniz
iqlimidir.Fəsillər yavaş-yavaş bir-birini əvəz edir.Çoxlu yağıntı alır.Şaxəli çay
şə
bəkəsi əmələ gəlibdir.Ən iri Çaylar Narva,Pyarnc,Emayqn(Çud gölünə
tökülür).Çayların təsərrüfat əhəmiyyəti boyunca Narvanın hidroenerji ehtiyatları
var.Gölləri buzlaq gölləridir.Ən böyüyü Çud gölüdür.Podzol meşə torpaqlar
yayılıb.Meşə ölkə ərazisinin yarıya qədərini tutur.Çəmənlər əhəmiyyətli rol
oynayır.Çoxlu yasaqlıqlar və qoruqlar vardır. Burada 4 milli park fəaliyyət
göstərib.Laxema,Karulas və b.
Təbii ehtiyatlarla kasıbdır.Yanar şist Kartle-Yarva Ravere .
Əhalisi.Estoniyada 1462,1 min nəfər əhali yaşayır.Fasiləsiz azalmalar gedir.1998-
ci ildə hər 1000 nəfər doğulanlar 8,5,ölənlər 13,6 nəfər,təbii artım-5,1.Milli tərkibi
müxtəlifdir.Estonlar-65%,ruslar-30%,digər xalqlar 5%.Çoxu köçüb gedirlər.Ən
çox ölkənin şimal-şərqində yaşayırlar.Şəhər əhalisi 73% təşkil edir.Ən böyük
şə
həri Ölkənin paytaxtı Tallindir(415,3min nəfər).Sonra Tartu,Narva,Kaxtla-
Yarve.Kənd əhalisinin böyük əksəriyyəti xutorlarda yaşayırlar.Əhalinin ən sıx yeri
Fin körfəzi sahilləri və Tartuna ətrafındadır.Əhalinin təhsil səviyyəsi çox
yüksəkdir.Estoniyada köklü özəlləşdirilmə aparılıb.
Təsərrüfat strukturu.Keçmiş SSRİ və Şərqi Avropa ölkələri arasında ən
səmərəli ösəlləşdirmə aparılır.Ölkə ÜDM tərkibində sənaye 19,4%,k/t 4,4%,tikinti
5%,nəqliyyat10,4%,ticarət 15,7%,maliyyə ortaqlığı 15,8%.
Mühazirəçi:Həsənov Tapdıq
Tərtibçi:Musayeva Günay
Bu derslik behruzmelikov.com saytindan yuklenmisdir