Mdb-nin qərb qrupu ölkələri

ildə  yenidən  zorla  SSRİ-nin  tərkibinə  qatıldı.1991-ci  ildən  müstəqil  oldu,AB-nın 

və NATO-nun üzvüdür. 

     Əhalisi 2,4 mln nəfərdir,təbii artım yoxdur.Latışlar əhalinin 56%,ruslar 32% və 

qalanı  belaruslar,ukraynalılar,polyaklar  təşkil  edir.Riqada  ruslar  42%,latışlar  39% 

təşkil  edir.Son  illər  ruslarla  bağlı  ziddiyətlər  baş  verir.Burada  çoxlu  rus  zabitləri 

məskunlaşıblar.Rus veteranlarına heç bir güzəşt edilmir.Burada edənlər gələn lərə 

nisbətən çoxluq təşkil edir.Orta sıxlıq 1 km²-də 38 nəfərdir.Əhalinin 70%-ə qədəri 

şə

hərlərdə  yaşayır.Şəhərlərdə  yüksək  təmərküzləşmə  müşahidə  olunurdu.Riqada 

700 min nəfərə qədər əhali yaşayır.Əhalinin yaşayış səviyyəsi yüksəkdir. 

  Təsərrüfatın  strukturu  və  ərazi  təşkili.Müstəqil  olduqdan  sonra  müəyyən 

çətinliklər  yarandı,xammal  xaricdən  alınırdı  və  hazır  məhsul  satırdı.Bu  vaxt 

ə

laqələr  kəsildi  və  iri  zavodların  çoxu  bağlandı.XX  əsrin  sonuna  yaxın  ölkə 

iqtisadiyyatı inkişaf etməyə başlayır.Geniş islahatlar həyata keçirilir.Xarici kapital 

cəlb olunur.Sənaye və tikinti,k/t inkişaf etdirilir.Emaledici sənaye əsas yer tutur. 

 Yanacaq-energetika  kompleksi  yerli  torfa  və  kənardan  alınan  neft  və  qaza 

ə

saslanır.Danqava çayı üzərində SES-lər 

Plyavinsk,Koqumdur.Ölkənin 

elektrik 

enerjisinin 

70%ə 

qədərini 

SESlər 

verir.Sənayesində 

ə

sas 

yeri 

ağac 

emalı,mebel,toxuculuq,maşınqayırma 

tutur.Burada mikroavtobus,tramvaylar,elektrik qatarı və s inkişaf edib.İri mərkəzli 

Riqa.Yevqava  və  Dnuqavpili  və  başqa  kimya  sənayesi,yüngül,yeyinti,mebel 

sənayesi  güclü  inkişaf  edib.Toxuculuq,xüsusi  kətan  parça  istehsalı  xüsusi  yer 

tutur.İri mərkəzi Dauqavipilsdir.Burada süni liflər də istehsal olunur. 

 ASK  bütün  mərhələləri  ilə  inkişaf  etdirilmişdir.Heyvandarlıq  üstünlüktəşkil 

edir,bitkiçilik sahələri heyvandarlığa yem istehsal edir.Südlük heyvandarlıq inkişaf 

etdirilib.Dərin  özəlləşdirilmə  aparılıb,iri  heyvandarlıq  formalarının  ləğv  edilməsi 

mal-qaranın  sayını  azaltdı.Taxılçılıq,kətançılıq,şəkər  çuğunduru  sahələri  inkişaf 

etdirilib.Əsas bitkiçilik rayonları Zemqal ovalığı,Kurzem və Latqaliyadır. 

    Turizm 

və 

rekreasiya-Latviyanın 

çox 

mühüm 

sahələrindəndir.Qərb 

ölkələrindən  gələn turistlər  çoxluq  təşkil  edir.Viza  rejimi  burada  Rusiyadan  turist 

gəlişini  kəskin  azaldıb.Ən  mərkəz  Yurmaladır.Ruslar  gəlmədiyinə  görə  ildə  350-

400 mln dollar ziyana düşür. 

  Nəqliyyatı  yaxşı  inkişaf  edib.İri  liman  kompleksinə  malikdir.Ölkənin  liman 

kompleksini  dəmir  yolu  və  boru  kəməri  birləşdirir.Xarici  ticarəti  inkişaf 

edib.Cənubu  taxılçılıq,Latqaliyada  kətançılıq,Zenqaliyada  Şəkər  çuğunduru 

rayonları 

ayrılır.Azərbaycanla 

münasibəti 

yaxşıdır.İxracatı 

ağac 

emalı,mebel,parça,ərzaq 

məhsulları,nəqliyyat 

vasitələri 

və 

maşınqayırma 

məhsulları  tutur.Əsas  ticarəti  iqtisadi  tərəfdaşlarına-Rusiya,Almaniya,Avropa 

İ

ttifaqı və MDB ölkələri və Estoniya ,Litvadır. 

 Kimya  sənayesi  mineral  gübrələr,süni  liflər,məişət  kimyası  məhsulları  ilə  təmsil 

olunmuşdur.Ağac emalı  yüngül sənaye sahələri inkişaf edib. 

   ASK.Ərazisinin  yarıdan  çoxu  k/t-da  istifadə  olunur.Yararlı  torpaqların  3/2 

hissəsi  əkin  yerləridir.Qalanı  biçənək  və  otlaqlardır.Yem  bazasının  bol  olması 

intensiv  heyvandarlığın  inkişafına  şərait  yaradır.Mal-qara  və  quşların  sayı 

azalıb,bazarları 

məhduddur.Avropaya 

k/t 

məhsulları 

ixracı 

Bu derslik behruzmelikov.com saytindan yuklenmisdir

---

zəifləyib.Bitkiçilik,taxılçılq,tərəvəzçilik inkişaf edib.Torpaqlar özəlləşdirilib.Güclü 

yeyinti sənayesi yaradılıb,bekon donuzçuluğu və s. 

  Nəqliyyat  kompleksi  güclü  inkişaf  edibdir.Dəniz  limanı  Klaypeda  beynəlxalq 

ə

həmiyyət  kəsb  edir.Burada  neft  terminalı  da  fəaliyyət  göstərir.Sıx  dəmir  və 

avtomobil yolları var.Nemn çayı və göllərində gəmiçilik inkişaf edib.Xarici ticarəti 

ə

n çox Almaniya,Rusiya,Latviya,Belarus,Danimarka və MDB və digər ölkələri ilə 

aparılır.Azərbaycanla da ticarət əlaqələri var 

 

                                                       Mühazirəçi:Həsənov Tapdıq 

                                                       Tərtibçi:Musayeva Günay 

 

Mühazirə 

MDB-yə daxil olmayan yaxın xarici ölkələr 

 

Buraya Baltikyanı-Estoniya,Latviya və Litva Respublikaları daxildir. 

Estoniya-sahəsi  45,1  min  km²,əhalisi  1,5  mln  nəfərdir.Müstəqil  dövlət 

olub,prezident  5  ilə  seçilir,qanunverici  orqan  parlamentdir.12-yə  qədər  siyasi 

partiyası var və hamısı da parlament seçkilərində iştirak edirlər.İnzibati baxımdan 

16 qəzaya və 6 respublika tabeli şəhərə bölünür. 

   Coğrafi mövqeyi-əlverişlidir.Ona 4500-ə qədər ada məxsusdur.Ən iriləri Xyuma 

və  Saremdir.Sahilləri  dayazdır.Əlverişli  buxtası  Tallindir.Fin  körfəzi  1,5  ay 

donur.Buzqıran gəmilərdən istifadə olunur.Rusiya ilə mübahisəli əraziləri var. 

   Relyefi  düzəndir.Buzlaşmanın  təsir  tirələri  uzanır  xüsusilə  sahil  boyu.Dəniz 

iqlimidir.Fəsillər  yavaş-yavaş  bir-birini  əvəz  edir.Çoxlu  yağıntı  alır.Şaxəli  çay 

şə

bəkəsi  əmələ  gəlibdir.Ən  iri  Çaylar  Narva,Pyarnc,Emayqn(Çud  gölünə 

tökülür).Çayların  təsərrüfat  əhəmiyyəti  boyunca  Narvanın  hidroenerji  ehtiyatları 

var.Gölləri  buzlaq  gölləridir.Ən  böyüyü  Çud  gölüdür.Podzol  meşə  torpaqlar 

yayılıb.Meşə  ölkə  ərazisinin  yarıya  qədərini  tutur.Çəmənlər  əhəmiyyətli  rol 

oynayır.Çoxlu  yasaqlıqlar  və  qoruqlar  vardır.  Burada  4  milli  park  fəaliyyət 

göstərib.Laxema,Karulas və b. 

   Təbii ehtiyatlarla kasıbdır.Yanar şist Kartle-Yarva Ravere . 

  Əhalisi.Estoniyada 1462,1 min nəfər əhali yaşayır.Fasiləsiz azalmalar gedir.1998-

ci ildə hər 1000 nəfər doğulanlar 8,5,ölənlər 13,6 nəfər,təbii artım-5,1.Milli tərkibi 

müxtəlifdir.Estonlar-65%,ruslar-30%,digər  xalqlar  5%.Çoxu  köçüb  gedirlər.Ən 

çox  ölkənin  şimal-şərqində  yaşayırlar.Şəhər  əhalisi  73%  təşkil  edir.Ən  böyük 

şə

həri  Ölkənin  paytaxtı  Tallindir(415,3min  nəfər).Sonra  Tartu,Narva,Kaxtla-

Yarve.Kənd əhalisinin böyük əksəriyyəti xutorlarda yaşayırlar.Əhalinin ən sıx yeri 

Fin  körfəzi  sahilləri  və  Tartuna  ətrafındadır.Əhalinin  təhsil  səviyyəsi  çox 

yüksəkdir.Estoniyada köklü özəlləşdirilmə aparılıb. 

     Təsərrüfat  strukturu.Keçmiş  SSRİ  və  Şərqi  Avropa  ölkələri  arasında  ən 

səmərəli ösəlləşdirmə aparılır.Ölkə ÜDM tərkibində sənaye 19,4%,k/t 4,4%,tikinti 

5%,nəqliyyat10,4%,ticarət 15,7%,maliyyə ortaqlığı 15,8%. 

 

                         Mühazirəçi:Həsənov Tapdıq 

 

                         Tərtibçi:Musayeva Günay 

Bu derslik behruzmelikov.com saytindan yuklenmisdir

---