Mdb-nin qərb qrupu ölkələri

 

4 

   

Tədricən  MDB  ölkələrində    islahatlar  keçirilir.  Ölkələrarası  pozulmuş  əlaqələr 

bərpa  olunur.  Son  illər  inteqrasiya  prosesi  güclənir.  Bunu  hər  bir  ölkənin  MDB-də 

xarici  ticarətinin  xüsusi  çəkisinin  artması  aydın  göstərir.  MDBdə  azad  ticarət  birliyi 

yaradılması  ideyası  irəli  sürülüb.  İlk  növbədə  vahid  gömrük  sistemi  yaradılması 

nəzərdə tutulur. 

    

2006-20010-ci  illərdə  Azərbaycanın  MDB  ilə  olan  idxalının  39%-dən  çox 

azalaraq 31.1%-ə, ixracatının ki isə 10%-dən 9%-ə azalmışdır.  

   

MDB daxilində müxtəlif iqtisadi və siyasi birliklər yaradılmışdır. Artıq çoxdan  

Rusiya  ilə  Belarus  birləşmək  istəyir.    Rusiya,  Qazaxıstan  və  Belarus  arasında  vahid 

gömrük sərhədləri yaradılmışdır.  

   

Gürcüstan,  Ukrayna,  Azərbaycan  və  Moldova  birləşərək  GUAM  iqtisadi 

Ə

məkdaşlıq Birliyi yaratmışlar. Hazırda bu birlik zəif fəaliyyət göstərir. 

  Ermənistan,  Rusiya,  Belarus,  Qazaxıstan,  Qırğızıstan,  Tacikistan  və  Özbəkistan 

(sonradan  Özbəkistan  bu  təşkilatdanşıxıb)  Orta  Asiya  ölkələri  hərbi  Təhlükəsizlik 

Ş

urası  (ODKA)  təşkil  etmişlər.  Rusiya  və  Orta    Asiya  ölkələri  Çinlə  birgə  Şanxay 

ə

məkdaşlıq  təşkilatı  yaratmışlar.  2011-ci  ildə  Rusiya,  Belarus  və  Qazaxıstan 

“Avrasiya İttifaqı”nın yaradılması haqqında müqavilə bağlayıblar. Bu ittifaq ölkələri 

iqtisadiyyat, 

siyasi, 

sosial 

və 

s. 

sahələrini 

ə

laqələndirən 

konfederasiya 

adlandırılacaqdır.  Onların  parlameti,  maliyyə,  iqtisadi  və  s.  üzrə  iri  idarə  bölmələri 

yaradılacaqdır.  Həmin  təşkilata  Tacikistan  və  Qırğızıstan  dövlətləri  daxil  olmaq 

istəyirlər.  Özbəkistan  oraya  daxil  olmaq    istəmir.  Lakin    Türkmənistan  yəqin  ki, 

razılığını  verəcəkdir.  O  ki,  qaldı  Azərbaycana,  o  buraya  hələ  daxil  olmayıb. 

Ermənistan,  Ukrayna  və  Moldova  da  daxil  olmayıblar.  Azərbaycan  görəs  ki,  bu 

konfederasiyaya  onun  torpaqlarını  işğal  etmiş  Ermənistan  respublikası  üzv  olub,  o 

zaman imtina edə bilər. 

   

Ə

gər biz keçmişə nəzər salsaq görərik ki, SSRİ məkanı dağılsa da həmin ərazidə 

yaranmış  iqtisadi,  mədəni  və  mənəvi  əlaqələr  qalmaqda  davam  edir.  Çoxlu 

azərbaycanlılar  Rusiya  və  MDB-nin  digər  ölkələrində  yaşayır,  işləyir  və  vətənində 

olan ailələrinə yardım göstərirlər. Hesablamalara görə azərbaycanlılar öz ölkələrindəki 

ailələrinə ildə 3 mlrd dol. qədər pul vəsaiti köçürürlər.  

Bu derslik behruzmelikov.com saytindan yuklenmisdir

---

 

5 

  MDB  məkanında  bir  çox  zidiyyətlər  vardır  ki,  onlarda  bu  ölkələrin  daha  geniş 

inteqrasiyasına maneçilik törədir: 

1)

 

Köhnəliyin  hələlik  insanların  psixologiyasında,  işə  münasibətində  və  dövlət 

idarəsində davam etməsi; 

2)

 

İ

slahatların yarımçıq həyata keçirilməsi, təcrübənin azlığı; 

3)

 

Demoqrafik  dəyərlərin  əksər  ölkələrdə  zəif  inkişaf  etməsi  və  insanlar  buna  hazır 

olmaması və demokratiyanı hər şey etmək olar qaydalarına çevirilməsidir. Hələlik bu 

ölkələrin əksəriyyətində demoqrafik seçkilər tam aparılmayıbdır;  

4)

 

Rusiyanın özündə demokratik dəyərlərin zəif inkşaf etməsi və ondan digər dövlətlərə 

olan müsbət təsirin hiss olunması. Başlıcası bu ölkənin əvvəlki imperiya iddiasından əl 

çəkməməsidir.  Bunu  2008-ci  il  avqust  ayında  Gürcüstana  etdiyi  hücumlar  da  aydın 

göstərirdi;  

5)

 

İ

qtisadi əlaqələrin siyasətlə bağlılığı; 

6)

 

Ə

ksər  ölkələrdə  bir-birini  itələyən  xammal  yönümlü  sahələrin  üstünlük  təşkil 

etmişdir.  

Azərbaycan MDB məkanında önəmli iqtisadi və geosiyasi yer tutur. Azərbaycanın 

MDB  məkanında  iştirakı  fəal  xarakter  daşıyır.    O,  özünü  əlverişli  və  strateji 

ə

həmiyyətli  coğrafi mövqeyindən istifadə edərək həm Avropa, həm də İran və həm də 

Rusiya  arasında  balanslaşdırılmış,  çoxqütblü  siyasət  yürüdür  və  bütün  əlaqələrdə 

iqtisadiyyatın inkişafına önəm verir. Onun sosial-iqtisadi göstəricilərinə görə MDB-də 

xüsusi çəkisi 2006-cı ildə aşağıdakı kimi olmuşdur (%-lə). 

 

Ə

razisi  Əhalisi 

ÜDM 

Səna- 

ye məh. 

K/t 

İ

nvestisiya 

qoyuluşu 

Pərakən

də 

ticarət 

Pullu 

xidmət- 

lər 

Xarici 

ticarət 

dövriyyə

si 

Azərbaycan 

0,39 

3 

1,6 

2,1 

 

1,9 

2,9 

1,5 

1,4 

1,8 

Ermənistan 

0,14 

1,1 

0,5 

0,2 

 

1,2 

0,6 

0,5 

0,7 

0,5 

Geri qalır 

dəfə 

2,8 

2,7 

3,2 

10,5 

1,6 

4,8 

3,0 

2,0 

3,6 

Bu derslik behruzmelikov.com saytindan yuklenmisdir

---

 

6 

Azərbaycan MDB ərazisinin 0,39%-ni tutduğu halda, bütün makroiqtisadi göstəriciləri 

vahiddən  yüksəkdir.  MDB  ölkələri  arasında  5-ci  yeri  tutur  (Rusiya,  Ukrayna, 

Qazaxıstan və Belarusdan sonra). 

  Ermənistanı  isə    dəfələrlə  qabaqlayır.  Bütün  MDB  ölkələrində  xarici  ticarət 

dövriyyəsi ölkələr arası ticarət  dövriyyəsindən çoxdur.  

  Bir sıra MDB ölkələrindən cənubda yerləşən və ərazisində cənub bitkiləri  yetişdirən 

Azərbaycan k/t məhsullarının satışında həmin ölkələr əsas tərəfkeş rolunu oynayır.  

 

 

 

 

 

 

 

Bu derslik behruzmelikov.com saytindan yuklenmisdir

---