Mdb-nin qərb qrupu ölkələri



Yüklə 0,49 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/18
tarix01.02.2018
ölçüsü0,49 Mb.
#23186
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18

 



                     



MDB-nin Mərkəzi Asiya ölkələrinin iqtisadi coğrafiyası. 

 

 



Qazaxıstan Sahəsi 2,7 mln. km

2

 , əhalisi 15,4 mln nəfərdir. 



Paytaxtı Astana şəhəridir.  

 

Tərkibinə: Qazaxıstan, Özbəkistan, Türmənistan, Qırğızıstan (türk 



dilli ölkədir) və Tacikistan  (fars dilli ) daxildir.  

 

İ



xtisaslaşmış 

təsərrüfat 

sahələri-neft 

qaz 


hasilatı, 

ə

lvan 



metallurgiya, taxılçılıqdır.  

 

Təbii  şəraiti  müxtəlifdir.  Şimaldan  cənuba  kontinentallığı  artır. 

Meşə-çöl,  çöl,  yarımsəhra  və  səhra  zonaları  əvəzlənirlər.  Kənd 

təsərrüfatı  bu  zonalar  üzrə  ixtisaslaşır.  Kömür,  neft-qaz,  əlvan  metallar 

və s. vardır. 

 

Ə



halisinin  yarıdan  çoxunun  qeyri  millətlər  təşkil  edir.  Ölkənin 

yeni  paytaxtı  astana  şəhəridir.  İri  şəhərləri  Almata,  Qaraqanda, 

Petropavlost və b.   

 

Təsərrüfatı.  Yanacaq-energetikaya  kömür,  neft-qaz  hasilatı 

daxildir.  Ölkə  sənayesinin  40%-ni  yanacaq-energetika  verir.  Kömür 

hasilatı  Qaraqanda  və  Ekibastuzda,  neft-qaz  hasilat  Tengiz,  Manqıstan 

və  Xəzər  sektorunda  aparılır.  İldə  65  mln  t.  neft  və  26  mlrd.  m

3

    qaz 



hasil olunur. Neft gəmi bərələri vasitəsilə Bakıya və oradan xaricə ixrac 

olnur.  Özündə  neft  emalı  zavodlar  fəaliyyət  göstərir.  Çoxlu  istilik 

elektirik  stansiyaları  (əksəriyyəti  kömürlə  işləyir)  vardır.  Qara 

metallurgiyanın  kömür  və  dəmir  filizi  bazası  zəngindir.  Əlvan 

metallurgiyanın  müxtəlif  sahələri  inkişaf  etdirilib.  Əsas  yeri  mis-sink 

sənayesi  tutur.  Mərkəzi  və  Şərqi  Qazaxıstanda  yerləşir.  Neft-qaz  və 

ə

lvan metallurgiya xarici şirkətlərin əlindədir.  



 

Kənd  təsərrüfatında  əsas  yeri  taxılçılıq  (şimalında),  pambıqçılıq 

(cənubunda) və otlaq heyvandarlıq, xüsusilə qoyunçuluq və atçılıq tutur 

(ölkənin hər yerində yayılıb). Ölkədə 16,5 mln t. taxıl yığılır.  

 

Nəqliyyatında  dəmir,  avtomobil,  boru  kəmər  və  dəniz  nəqliyyatı 

inkişaf edibdir. Aran Azərbaycanla əlaqə saxlayan ən böyük limanıdır.  

 

İ



xracat məhsulları-neft, qaz əlvan metallar, taxıl, kömür və b.  

 

İ



dxalatı  maşın  və  texnika.ş  istehlak  malları,  kənd  təsərrüfatı 

məhsullarıdır. Azərbaycanla intensiv əlaqələri vardır.  

 

                                     Özbəkistan  

 

Sahəsi  447  min  km



2

  ,  əhalisi  27  mln  nəfərdir.Paytaxtı  Daşkənd 

şə

həridir.  



Bu derslik behruzmelikov.com saytindan yuklenmisdir


 

 



Orta Asiyada yerləşir. İxtisaslaşmış sahələri pambıqçılıq, ipəkçilik, 

qaragül qoyunçuluğudur.  Əlvan metallurgiya-qızıl, neft-qaz sənayesidir. 

 

Təbii  ehtiyatları.  Geniş  düzən  ərazilər  və  dağ  arası  vadilərə 

malikdir, Fərqanə kimi iri dağarası vadi onun ərazisindədir. Çoxlu günəş 

istiliyi  alır,  yağıntı  az  düşür,  suvarma  əkinçiliyi  inkişaf  edib.  Aral 

gölünün  quruması ona problemlər yaradır.  

 

Təbi  ehtiyatları  əlvan  metallar,  qızıl  (dünyada  5-ci  yeri  tutur), 

neft-qaz və b. ibarətdir.  

 

Ə

halisi sürətlə artır. Qara-qalpaq MV vardır. Vadilərində əhali çox 

sıxdır. İri şəhərləri-Daşkənd, Səmərqənd, Fərqanə və b.  

 

Təsərrüfatı. İslahatlar zəif aparılır. Sənayesində əsas yeri yanacaq-

energetiika,əlvan  metalurgiya,  k/t  maşınqayırması  (pambıqyığan 

kombayınlar)  və  minik  avtomobiləri  istehsalı,  yeyinti  sənayesi  və  b. 

tutur.  


 

Neft-qaz ölkənin mərkəz rayonlarında hasil olnur. 60 mlrd. m

3

 qaz 


hasil  edir.  İstilik  və  su  elektrik  stansiyaları  fəaliyyət  göstərir.  Qızıl 

hasilatı  Muruntavda  aparılır.  Çoxlu  mineral  gübrələr  istehsal  olunur. 

Maşınqayırma  Daşkənd  və  Səmərqənddə  yerləşir.  Fərqanə  vadisndə 

yerləşən  Asaka  ş.  Deyvo  markalı  avtomobillər  yığan  zavod  fəaliyyət 

göstərir. 

 

Kənd  təsərrüfatının  əsasını  pambıqçılıq  aqrar  sənaye  kompleksi 

təşkil  edirş  Bu  kompleksə  pambıqçılıq  istehsalı-emalı-pambıq  mahlıcı-

çiyiddən  yağ  istehsalı-pambıq  parça  istehsalı-k/t  maşınları-minaral 

gübrələr istehsalı və b. daxildirlər, ildə 3,6 mln. t. pambıq istehsal edir.  

 

Nəqliyyatında  dəmir,  avtomobil  və  boru  kəmər  nəqliyyat  növləri 

inkişaf edib.  

 

İ



xracatı qızıl, təbii qaz, pambıq, k/t maşınları, qaragül dərisi, mnik 

maşınları  və  b.  İdxalı  müxtəlif  maşın  və  avadanlıqlardır.  Azərbaycanla 

ticarəti zəifdir.  

 

                           Türkmənistan  

 

Sahəsi 488 min km



2

 , əhalisi 6,7 mln nəfərdir. Paytaxtı Aşqabatdır.  

 

Xəzər  d  ilə  Azərbaycana  qonşu  ölkədir.  Hələlik  Xəzərin  bölgüsü 



aparılmayıbdır.  Son  illər  demokratik  dəyərlər  nisbətən  genişlənir. 

Coğrafi mövqeyi əlverişlidir. İxracat sahələri neft-qaz və pambıqçılıqdır.  

 

Təbii  ehtiyatları.  Səhralar  geniş  sahə  tutur  Kənd  təsərrüfatı 

suvarmaya əsaslanır, Qara-Qum kanalı ölkəni şərqdən qərbə kəsib keçir.  

 

Ə

n  böyük  təbii  ehtiyatları  qaz  və  neftdir.  Təbii  qazın  proqnoz 



ehtiyatları təxminən 23 mlrd. m

3

 , neft 12 mlrd. t-dur. Hazırda onun 144 



Bu derslik behruzmelikov.com saytindan yuklenmisdir


Yüklə 0,49 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə