504
1855–1864: Hive Hanlığı’nda Seyid Muhammed Han dönemi.
12 Haziran 1856: Ernazar Alaköz’ün öldürülmesi ve Karakalpak Hanlığı’nın
yıkılması
1858: Hive Hanlığı’nda Konırat İsyanı.
1859: Seyid Muhammed Hanın Karakalpakların yönetim düzeninde yaptığı
değişiklikler.
1863: Macar âlim-seyyah A. Vambery’nin Karakalpakistan’a gelmesi.
1864–1938: Hive Hanlığı’nda II. Muhammed Rahim Han dönemi.
1869: Ruslar tarafından Kransovodsk Kalesi’nin yapılması.
1869: Türkistan valisi Kaufman’ın Hive hükümdarı II. Seyid Muhammed Rahim
Hana nota vermesi.
1872: Hive elçisi Bala Ernazar Kabıloğlu’nun Orenburg’a gitmesi.
3 Aralık 1872: Rusya hükûmetinin Hive Hanlığı’nı işgale karar vermesi.
1872: İngiltere ve Rusya’nın Orta Asya’yı paylaşma konusunda anlaşması.
Mart 1872: İngilizlerin tavsiyesiyle Hive elçilerinin Afganistan ve Hindistan’a
gitmesi.
Şubat 1873: Rusya’nın Hive seferine başlaması.
Mayıs 1873: Rus General Verevkin’in Mangıt şehrini işgal etmesi.
29 Mayıs 1873: Rusya’nın Hive’yi işgali.
2 Haziran 1873: General Kaufman ile II. Seyid Muhammed Rahim Hanın barış
görüşmeleri.
6 Haziran 1873: Rus General Kaufman ile II. Seyid Muhammed Rahim Han
arasında geçici yasanın imzalanması.
12 Ağustos 1873: Rusya ile Hive arasında Gendimian Antlaşması’nın imzalanması.
21 Ağustos 1873: Petro-Aleks şehrinin temellerinin atılması.
26 Ağustos 1873: Amuderya Bölgesi yönetimi hakkında geçici yasanın Türkistan
valisi K. P. Kaufman tarafından onaylanması.
1873: Albay A. V. Kaulbars başkanlığındaki gezi grubunun Karakalpakistan’a
gelmesi.
1874: Türkistan Valiliği’ne bağlı Amuderya Kolu’nun kurulması.
9 Mart 1874: Amuderya Bölümü yönetimine dair yasanın Rusya İmparatoru
Alexander tarafından tasdik edilmesi.
505
1874: Amuderya Bölgesi’nin, Amuderya Kolu olarak adlandırılması.
1874: Petro-Aleks Erkek Yüksekokulunun açılması.
1874: Rusya coğrafî gezi grubunun Amuderya Kolu’na gelmesi.
1875: N. Karazin tarafından Karakalpak masallarının yayımlanması.
1875: Karakalpakların yaşadığı Amuderya Kolu’na Rus tarımcıların göç ettirilmesi.
1875–1876: Albay Nosoviç başkanlığındaki komisyonun Amuderya Kolu’nda
çalışması.
19 Haziran 1877: Türkistan’ın sulanmasına dair geçici yasanın kabul edilmesi.
1877: Amuderya Kolu’nda toprak yasasının kabul edilmesi.
1881–1891: Amuderya Kolu’na bağlı Şorahan Bölgesinde Baba Göklen
Ayaklanması.
1885: Petro-Aleks Kız Yüksekokulunun açılması.
12 Haziran 1886: Türkistan’ın yönetimine dair yasanın Rusya İmparatoru Alexander
tarafından onaylanması.
1886: Rusya’nın, Türkistan’ı tamamen işgal etmesi.
1887: Karakalpakistan’da ilk Rus okulunun açılması.
1887: Çimbay Yağ Fabrikasının kurulması.
1890: Amuderya Kolu’nda ipekçilik tarımının yaygınlaşması.
1890: Çimbay ve Şorahan’da Rus okullarının açılması.
1890: Hive Hanlığı’ndaki vergi sisteminin değiştirilerek ürün vergisinin para
vergisine dönüştürülmesi.
1891: Karakalpaklar hakkında materyallerin Rusokova tarafından Kazan şehrinde
yayımlanması.
6 Mart 1899: Tallık nahiyesinde halk ayaklanması.
Mart 1900: Nökis nahiyesinde çıkan çiftçiler hareketi.
1900–1903: Koblan ve Edige destanlarının Belyayev tarafından yayımlanması.
1901: Alpamıs destanının yayımlanması.
1905: Amuderya Kolu’nda çalışan posta çalışanlarının grevi.
1907: Petro-Aleks’te şehir kütüphanesinin açılması.
1907: Amuderya Kolu’nda ilk cedit (yeni usul) okulunun açılması.
1907: Davkara nahiyesinde çıkan çiftçiler hareketi.
1908: Petro-Aleks’te askerlerin isyan hareketleri.
506
1909: Güldürsün şehrinde çıkan çiftçiler hareketi.
1910–1918: Hive Hanlığı’nda Esfendiyar (İsfendiyar) Han dönemi.
1911: Çimbay bölgesinde açlık ve sefaletin başlaması.
1914: Rus balıkçıların Karakalpakistan’a göç ettirilmesine karşı çıkan Terbenbes
köyü sakinlerinin silâhlı ayaklanması.
8 Ocak 1916: Hive Hanlığı’nda Hocaeli Ayaklanması’nın başlaması.
Şubat 1916: Cüneyt Han başkanlığındaki Türkmenlerin Hive Hanlığı’na karşı
isyanı.
25 Haziran 1916: Rusya İmparatoru II. Nikolay’ın Rus olmayan halkların askerî
hizmete alınmasına dair fermanının yayımlanması.
11 Temmuz 1916: Rusya İmparatorunun yerli halklardan tutuklulara af ilânı.
24 Temmuz 1916: Şorahan Bölgesine bağlı Törtkül nahiyesi kadınlarının Rusya
imparatorunun iş yükümlülüklerine dair fermanına karşı ayaklanması.
27 Temmuz 1916: Çimbay Bölgesinde Rusya İmparatorunun askerî hizmet
fermanına karşı ayaklanmaların başlaması.
29 Temmuz 1916: Çimbay Komiseri Mikeljanyan’ın ayaklanma sonucunda
öldürülmesi.
4 Ağustos 1916: Moynak, Ürge, Üçsay, Zayır ve Terbenbes’te ayaklanmalar.
Eylül 1916: Davkara Nahiyesi Ayaklanması.
26 Eylül 1916: Tallık Nahiyesi Ayaklanması.
7 Mart 1917: Petro-Aleks’te geçici hükûmetin kurulması.
17 Mart 1917: Petro-Aleks’te sosyal güvenlik komitesinin kurulması.
Mayıs 1917: Müslümanlar Milletvekilleri Birinci Kurultayı Toplantısı. Meslis-i
Şûra-i İslâmın oluşturulması.
12 Mayıs 1919: Amuderya Kolu toprak ve suya dair geçici yasanın onaylanması.
Haziran 1919: M. R. Vaniçkin başkanlığındaki askerî komisyonun Zayır’a gelmesi.
Haziran 1919: Sovyet hükûmetine karşı oldukları için Karakalpakistan’a sürgün
edilen Ataman M. Filçev başkanlığındaki Urallı Kazakların Zayır’dan Çimbay’a
gelmesi.
29 Temmuz 1919: Hristoforov başkanlığındaki komisyonun Karakalpakistan’a
gelmesi.
Dostları ilə paylaş: |