Riyaziyyat
2009
Riy. VIII.6. İki çoxluq arasında uyğunluğu qurur, ifadə edir və təhlil edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
verilən iki çoxluq arasında (məs.,
•
şagirdlər və sinif otağındakı partalar) real vəziyyətin
adekvat uyğunluluğunu qurur və cədvəl yaxud sxem çəklində təsvir edir
uyğunluğu ifadə edən üsuldan asılı olmayaraq eyni uyğunluğu ifadə edir
•
hər hansı bir üsulla (şifahi, cədvəl yaxud sxem vasitəsilə) verilən uyğunluq üçün göstərilən
•
çoxluğun ilkin surəti/surətini tapır
Riy. VIII.7. Problemin həlli zamanı tənliklər sistemlərindən və
bərabərsizliklərdən istifadə edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
mətni məsələni həll etmək üçün ikidəyişənli tənlik sistemini tərtib edir və həll edir; məsələnin
•
kontekstini nəzərə almaqla izahatı şərh edir.
üsul seçir və ikidəyişənli tənlik sistemini həll edir; məsələnin çoxluq və həndəsi icmalını
•
şərh edir.
mətni məsələləri həll etmək üçün və ya real vəziyyətin modelləşdirilməsi üçün birdəyişənli
•
düz xətt bərabərsizliyini tərtib edir və həll edir; məsələnin çoxluq icmalını şərh edir.
Məzmun
Xətti asılılıq və onun qrafika, cədvəl və tənlik vasitəsilə ifadəsi
1.
Tamamlanmış çoxluqlar arasında uyğunluqlar və onların ifadə üsulları; çoxluğun ilkin
2.
surəti/surəti
İkidyişənli düz xətt tənliklər sistemləri və onların mətni məsələlərin həllində istifadəsi
3.
Birdəyişənli düz xətt bərabərsizliyi
4.
Istiqamət: Həndəsə və məkan anlaıyşı
Riy. III.8. Fiqurların növlərinin müqayisəsi və təsnif edilməsi üçün
fiqurların xassələrindən istifadə edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
fiqurların növləri və ya xassələri arasında münasibətləri (məs. ümumilik- xüsusilik)
•
formalaşdırır, sxem şəklində həmin münasibətləri (məs. cədvəl və ya diaqramlarla) ifadə
edir
Riy. VIII. - 4
Riyaziyyat
2009
fiqurun verilən xassələrinin (eləcə də simmetrikliyi) arasında birmənalı həmin fiquru müəyyən
•
edən minimal xassə birliyini seçir
verilən nəzərlərə əsasən məkan fiqurlarının mümkün növlərini sadalayır
•
Riy. VIII.9. Fiqurun və ya onun elementlərinin ölçüsünü tapır
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
fiqurun elementinin məchul ölçüsünü tapmaq üçün fiqurların xassələrindən və bərabər
•
fiqurların uyğun elementlərinin müqayisə metodundan istifadə edir
fiqurun və ya onun elementinin məchul ölçüsünü tapmaq üçün dekart koordinatlarından
•
istifadə edir
sadə fiqurların bölünməsi və ya sadə fiqurlarla tamamlanma üsulu ilə fiqurun sahəsini
•
tapır
Riy. VIII.10. Həndəsi qanunların düzgünlüyünü əsaslandırır
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
deduktiv və induktiv müzakirə nümunəsində buraxdığı pilləni/pillələri bərpa edir
•
həndəsi qanunların düzgünlüyünü əsaslandırdıqda cəbri çevrilmələr, tənlik, bərabərsizlik
•
xassələrindən istifadə edir.
həndəsi obyektlərin xassələrini təyin etmək və əsaslandırmaq üçün dekart koordinatlarından
•
istifadə edir (məs. düzbucaqlı diaqonalın bərabərliyini göstərmək üçün.
müstəvi üzərində fiqurlar arasında münasibətləri (məs. bərabərliyi) əsaslandırmaq üçün
•
həndəsi çevrilmələrdən və onların kompozisiyalarından istifadə edir.
Məzmun
Dördbucaqlılar: elementlər, təsnifat, xassələri
1.
Düzbucaqlının, paraleloqramın, trapesiyanın, qaydalı düzbucaqlının sahəsi, düz prizma və
2.
qaydalı piramidanın səthinin sahəsi
Pifaqor teoremi
3.
Koordinatlar sistemi: müstəvi üzərində iki nöqtə arasında məsafə, fiqur xassələrinin təhlil
4.
edilməsindən istifadə etmək
Müstəvi üzərində həndəsi çevrilmələr, çevrilmələrin kompozisiyaları, fiqurların bərabərliyini
5.
təyin etmək üçün onlardan istifadə etmək
Riy. VIII. - 5
Riyaziyyat
2009
İstiqamət: Göstərciliərin analizi, ehtimal və statistika
Riy. VIII.11. Göstəriciləri tapır və onları verilən məsələnin həlli üçün
münasib formada təqdim edir
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
təsadüflük nəticəsində yaranan hər hansı bir qurğu ilə təsadüfi eksperiment aparır, göstəriciləri
•
toplayır və onları tezlik cədvəli şəklində təqdim edir.
sadə anket hazırlayır, respondentləri müəyyən edir, göstəriciləri toplayır və onları qrafik
•
forma əsasında təqdim edir.
bir qrafik forma ilə təqdim olunan göstəriciləri fərqli qrafik forma ilə təqdim edir və hər bir
•
formanın münasib və münasib olmayan tərəflərini göstərir.
Riy. VIII.12. Təsadüfi hadisələri təyin edir və hadisələrin ehtimallarını
hesablayır
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
vacib və mümkün olmayan hadisələri, verilən hadisəyə qarşı olan hadisəni, eyni şəkildə
•
gözlənilən hadisələri, verilən hadisədən çox/az gözlənilən hadisəni adlandırır
təsadüfi eksperiment hadisələrinin birliyini təsvir edir, hadisələrin ehtimallarını hesablamaq
•
üçün variantların hesablama üsullarından istifadə edir.
ehtimalın xassələrindən hadisələrin ehtimallarını hesablamaq üçün istifadə edir, hadisələrin
•
ehtimallarını kəsrlər, onluq kəsrlər və faizlər vasitəsilə ifadə edir
Riy. VIII.13. Nisbi tezlik və ehtimal arasında əlaqədən istifadə etməklə
təsadüfiliyin ehtimallarını dəyərləndirir və hadisələrin
gözlənilməsi haqqında müzakirə aparır
Nəticə əldə edilmişdir, əgər şagird:
iki və ya bir neçə hadisə bərabər şəkildə gözlənilə bilərmi, hər hansı bir hadisə daha çox
•
gözlənilir, nəinki ikinci və bir neçə dəfə, - göstəricilərin ilkin hazırlığını edir və onun
əsasında hadisə haqqında
fərziyyə irəli sürür
təsadüfilik yaradan qurğularla təsadüfi eksperimenti həyata keçirir və hadisələrin ehtimalını
•
nisbi tezlik vasitəsilə qiymətləndirir, nəzəri (gözlənilən) nəticələr və empirik (eksperimental)
nəticələr arasında fərqi müzakirə edir
nisbi tezliyin xüsusi əhəmiyyətini əldə etmək üçün təsadüfiliyə səbəb olan qurğunu
•
yaradır
Riy. VIII. - 6