H. N. MƏMMƏdov r. T. MƏMMƏdov avtomobil nəqliyyatı müəssisələrinin layihələndirilməsi

4.3. Fasiləli axın xəttinin hesabı
Fasiləli axın üsulundan əsasən texniki xidmət növlərinin təşkilində istifadə edilir. Fasiləli axın xəttini xarakteizə edən əsas başlanğıc verilənlər- xəttin ritmi və xəttin taktıdır.

Əvvəlcə istehsalın ritmi təyin edilir

R_i = , dəq/avtom.

burada N_is - TX üzrə gündəlik istehsal proqramıdır.

Sonra eyni xidmət növü keçən iki ardıcıl avtomobillər arasındakı vaxt intervalı (müddət) -takt hesablanır;

Xəttin taktı postun taktına anoloji olaraq hesablanır:

τ_ix =

burada t_tx - texniki xidmətin korreksiya edilmiş əmək

tutumu, adam-saat;

P_x - xətdə eyni vaxtda işləyən texnoloji lazım olan

fəhlələrin ümumi sayı;

t_p - avtomobilin konveyer vasitəsilə postda-posta

yerdəyişmə - hərəkət vaxtıdır, dəq.

Burada xətdə işləyən fəhlələrin sayı aşağıdakı ifadə ilə təyin edilir: P_x = _x ∙ P_or ,

burada _x - axın xəttində nəzərdə tutulan postların sayı;

P_or - bir postda eyni müddətdə işləyən fəhlələrin

sayının orta qiymətidir.

Beləliklə, axın xəttinin taktı

τ_ix = ,

ifadəsi ilə də təyin edilə bilər.

Axın xəttində postların sayı (_x) xidmətin növü üzrə işlərin məzmunundan, texnoloji ardıcıllığından, ixtisaslaşma dərəcəsindən və iş həcmindən asılı olaraq qəbul edilir. Bu məqsədlə hər bir post üçün texnoloji xəritə tərtib edilir.

Xəritədə avtomobilin aqreqat və sistemləri üzrə görüləcək xidmət növünün bütün əməliyyatları əks olunur. Texnoloji xəritə əsasında postlar üzrə görüləcək işlər xidmətin əmək tutumuna, işin ixtisaslaşdırılmasına, yerinə yetirilmə- texnoloji ardıcıllığına görə qruplaşdırılır.

TX xəttində eyni müddətdə çalışan fəhlələrin ümumi sayı

5-7 nəfərdən az olmamalıdır.

Axın xəttinin taktı təyin edilərkən bir postda eyni müddətdə çalışan fəhlələrin sayı tam ədəd olmaya da bilər. Lakin _x . P_or hasili tam ədədə yaxın olmalıdır.

Məsələn, axın xəttində postların sayi _x = 4 və bir postda eyni müddətdə çalışan fəhlələrin orta sayı P_or = 2 olarsa, axın xəttində çalışan fəhlələrin ümumi sayı:

P_x = _x ∙P_or =4∙2 =8 eləcə də,

_x =3 və P_or =2,3 olarsa,

P_x = _x ∙ P_or =3 ∙2,3 =7 qəbul edilə bilər.

Yəni axın xəttində postların taktları bir-birinə bərabər olmalıdır. Başqa sözlə,

τ₁ = τ₂ = τ₃ = τ₄ = τ_x - şərti təmin edilməlidir.

Axın xəttində konveyerdən istifadə edildikdə avtomobili postdan-posta hərəkət-yerdəyişmə müddəti aşağıdakı ifadə ilə təyin edilə bilər:

t_p = ,

burada V_k = 10 15 m/dəq. fasiləli axın xəttində konveyerin hərəkət sürəti; a - ardıcıl postlarda avtomobillər arasındakı məsafədir, a = 1,2 - 2,0 m qəbul edilir .

Axın xətlərinin sayı aşağıdakı ifadə ilə təyin edilir:
m = = ∙
Texniki xidmətin axın xətlərinin sayını bir xəttin buraxma qabiliyyətinə (N_x) görə də təyin etmək olar:
N_x = , m = ∙

Texniki xidmətin axın xətlərinin sayınının təyin edilmə- sində P_x-ın qiymətini elə seçmək lazımdır ki, τ_ix / R_i nisbəti tam ədəd və ya tam ədədə yaxın rəqəm olsun.Bu qiymət tam ədəddən böyük olmamalıdır. Əks halda _x və P_or - un qimətləri dəyişdirilməklə yenidən hesabat aparılmalıdır.

Misal: Orta sinif minik avtomobillərinə texniki xidmət işlərini yeinə yetirmək üçün (TMP) axın xəttinin hesabı.

Verilir: T_n = 7 saat, C =1, sutka ərzində texniki xidmət keçən avtomobillərin sayı N^ı_is = 17, korreksiya edilmiş əmək tutumu t_tx = 3,2 adam-saat.

1. İstehsalın ritminin təyini:
R_tx = = = 24,7 dəq.

2. Konveyerin hərəkət sürətini seçərək avtomobillərin postdan-posta keçid müddətini təyin edirik:

V_k = 12 m/dəq, a = 1,2 m .

t_p = = 0,5 dəq.

3. Xəttin taktının təyin edilməsi:

Postların sayı _p = 3, bir postda eyni vaxtda çalışan fəhlələrin sayı P_or = 3 qəbul edilir,
τ_ix= + t_p = + 0,5 = 21,83 dəq.

4. Xətlərin sayının təyin edilməsi

m_i = = = 0,88.

Əgər TX xəttinin sayını 1 qəbul etsək, onda işçilərin iş müddətinin 12%-i istifadəsiz olacaq. Ona görə də bir postda eyni müddətdə işləyən fəhlələrin sayını azaldıb, taktı yenidən hesablamaq lazım gəlir:

P_or = 2,66 qəbul edib xəttin taktını təyin edirik,
τ_ix = + t_p = + 0,5 = 24,56 dəq.

Onda xətlərin sayını

m_i = = =1,0 dəq.

qəbul etmək olar. Bu halda xətdə çalışan fəhlələrin sayını isə

P_x = _p ∙ P_or = 3 ∙ 2,66 = 8 nəfər qəbul edə bilərik.