GƏNCƏ ALVERĠ VƏ ELÇĠBƏYĠN BOġA
ÇIXAN UMUDLARI
Milli Məclisin bazar günü (13 iyun) keçirilən yığıncağından bir saat sonra - axĢam saat 6-da
H.Əliyev 40 jurnalistlə birgə Surət Hüseynovla görüĢməkçün Gəncəyə yola düĢdü və gecə saat
12-də Ģəhərə çatdı.
Heydər Əliyevlə birgə Rəsul Quluyev, Abbas Abbasov, Rəhim Qazıyev və Tahir Əliyev də
Gəncəyə getmiĢdilər.
Rəsmi statusu yalnız “Ali Sovetin deputatı” olan S.Hüseynov H.Əliyevi, yumĢaq desək, dostcasına
qarĢılamadı və onu bir neçə saat gözlətdi. Sonralar Surət məhkəmədə bunları söyləyəcəkdi:
“...Gəncəyə gələndə H.Əliyev üzümdən necə öpürdü. Mingəçevir stansiyasındakı
əsgərlərimlə görüĢəndə “Surət Hüseynova da qurban olum, əsgərlərinə də” deyirdi.
Hətta oradakı TANKI DA ÖPMƏK ĠSTƏYĠRDĠ, uĢaqlar qoymadılar” (“Azadlıq”,
05.11.1998).
Nəhayət, gecə yarısı onların bağlı qapılar arxasında görüĢü baĢlandı və ertəsi gün səhər saat
8-dən davam etdirildi.
Surət Hüseynov öz məhkəməsində bunları da söyləmiĢdi: “H.Əliyev Ali Sovetin sədri
olmamıĢdı, onda mənə dedi ki, bəs Ə.ELÇĠBƏY GEDĠR. Sonradan aydınlaĢdırdım ki,
yalan danıĢır. Mən [o] Bakıya gələndən sonra da dedim ki, əgər Ə.Elçibəy
prezidentlikdən getmək istəyirsə dəvət eləyin, urvatla yola salaq. Mən Elçibəyin
özüylə söhbət etmək istəyirdim, H.Əliyev qoymadı” (“Azadlıq”, 05.11.1998).
Durumun ən böhranlı nöqtəyə çatdığını görən Əbülfəz bəy həmin gün - 14 iyunda xarici ölkələrin
(ABġ, Almaniya, Ġraq, BMT, Rusiya, Türkiyə və Çinin) diplomatik korpuslarının nümayəndələrini
qəbul etdi. Son olaylar haqqında ətraflı məlumat çatdıran prezident dedi ki, indi Azərbaycanda
baĢ verən hadisələr Milli Ordunun 709-uncu hərbi hissəsiylə bağlıdır. Bu hərbi hissə xeyli vaxtdı
ki, Müdafiə Nazirliyinə tabe olmur, əmrləri yerinə yetirmirdi. Verilən əmrlərə cavab olaraq
hissənin hərbçiləri bildirdilər ki, “bizim rəhbərimiz də, prezidentimiz də Surət Hüseynovdur”. Belə
olan Ģəraitdə Müdafiə Nazirliyi, təbii olaraq, qərara gəlmiĢdir ki, bu hərbi hissə ya buraxılmalı, ya
da əmrlərə tabe olmalıdır. Sözsüz ki, ölənlərin sayı barədə rəqəmlər ĢiĢirdilsə də, hər halda, iki
tərəfdən də həlak olanlar vardır. Guya hökumət tanklarının hərbi hissənin kazarmaları üzərindən
keçməsi barədə yayılan söz-söhbətlərsə (bu yalanı Milli Məclisdəki çıxıĢında Ġmam Mustafayev
demiĢdi) tamamilə əsassızdır.
Prezident bildirdi ki, vətəndaĢ müharibəsinin, qan tökülməsinin qarĢısının alınmasından ötrü
“qarĢıduran tərəflə danıĢıqlar aparılmıĢ və bütün qüvvələrin öz yerində hərəkətsiz qalması barədə
razılıq əldə edilmiĢdir. Təəssüf ki, onlar Ģərtləri pozmuĢ, Azərbaycanın bəzi rayonlarını ələ
keçirərək yerli rəhbərliyi iĢdən kənarlaĢdırmıĢ, son nəticə olaraq Qazıməmməd istiqamətinədək
gəlib çıxmıĢlar. Hazırda ölkədə vəziyyət son dərəcə gərginləĢib. Açıq demək lazımdır ki,
qarĢıdurma vətəndaĢ müharibəsi həddinə gəlib çıxıb. Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyi
təhlükədədir. bir qrup hərbçi və hərb iĢi ilə heç bir əlaqəsi olmayan baĢqa bir dəstə birləĢərək
ölkədə hərbi xunta bərqərar etmək niyyətindədir”.
Əbülfəz bəy diplomatlardan xahiĢ etdi: öz dövlətinizə Azərbaycandakı vəziyyət barədə məlumat
verin.
Prezident bunu da bəyan etdi: “Yuxarı Qarabağın erməniləri doqquz dövlətin təklif etdiyi sənədi
imzalamaqdan boyun qaçırmaqla Azərbaycandakı sabitliyi də pozmuĢlar. Üç gündür ki, erməni
qüvvələri Ağdam istiqamətində hücumları davam etdirirlər. Belə çıxır ki, Yuxarı Qarabağ
erməniləri və onlara kömək göstərənlərin baĢlıca məqsədi Azərbaycandakı əmin-amanlığı
pozmaqdır”.
Almaniya səfiri Tomas Terstegenin “hazırda Gəncədə Surət Hüseynovla danıĢıqlar aparan Heydər
Əliyev kimi təmsil edir və hansı mandata malikdir?” sualına Bəy belə cavab verdi: “Heydər Əliyev
qarĢıdurmanı yoluna qoymaq üçün Gəncəyə öz təĢəbbüsü ilə könüllü getmiĢdir. O, Surət
Hüseynovla bütün hərbi qüvvələrin hərəkətlərinin dayandırılması barədə razılıq əldə etməlidir.
Hazırda onu deyə bilərəm ki, Surət Hüseynovun da müəyyən təklifləri vardır. Mən danıĢıqların
nəticəsindən asılı olaraq xalqa müraciət və ya bəyanatla çıxıĢ etmək niyyətindəyəm”.
Əcnəbi diplomatlarla söhbətdə Bəy bir daha vurğuladı ki, mən qarĢıdurmanın olmaması, qan
tökülməməsi üçün bütün cəhdləri göstərirəm. “Dövlət hələlik susur və təmkin göstərir. Lakin
lazım gələrsə daha sərt tədbirlərə əl atılacaqdır”.
Əbülfəz bəyin diplomatlarla görüĢündə deyilənlərdən də aydın olduğu kimi, H.Əliyev Gəncəyə
gedərkən vətəndaĢ qarĢıdurmasını aradan götürməkçün əlindən gələni edəcəyinə söz vermiĢdi,
ancaq Surətlə görüĢdə söhbət tamam baĢqa Ģeylərdən getdi. Bu söhbətlərin məzmunu artıq heç
kəsə sirr deyil.
Onlar arasında qarĢılıqlı razılaĢma əldə edildi ki, S.Hüseynov prezident, H.Əliyevsə Ali Sovetin
sədri olsun. Bunu Surət “Moskovskiye novosti” qəzetinə verdiyi müsahibədə və öz
məhkəməsində də boynuna alıb:
“Nə isə, qərara gəldik ki, Elçibəy gedir. H.Əliyev dedi
PREZĠDENT SƏN OLURSAN, ALĠ SOVETĠN SƏDRĠ MƏN. Mənim razılığımdan sonra
H.Əliyev Ali Sovetin sədri oldu” (“Azadlıq”, 04.11.1998). Beləliklə, Pənah
Hüseynovun sözləriylə desək, “Tarixi anda o (H.Əliyev - Ə.T.), faktiki olaraq,
Azərbaycanın qanuni hakimiyyətini yox, nəticə etibarilə qiyamçıları dəstəklədi” (“Yeni
Müsavat”, 16.04.1999).
Özünün də siyasət meydanında guya nəsə bir çəkisinin olduğuna inandırmaqçün
dəridən-qabıqdan çıxan N.Pənahovsa bunları söyləyir:
“...Surəti razı saldım ki, onlar Əliyevə
toxunmasınlar, imkan versinlər, mən onu razı salım, o, Surətin prezidentliyini qəbul
etsin. [...] Bu məsələyə Heydər Əliyevin orada razılıq verməsi o qədər də çətin
olmadı. O, vəziyyəti düzgün qiymətləndirdi...” (“Meydan” qəzeti, 17-24.03.1999).
Azərbaycan dövlətinə qarĢı silah qaldırmıĢ qiyamçılarla sövdələĢməsindən həmin dövləti çox
yüksək vəzifədə təmsil edən H.Əliyev iki mühüm Ģey qazandı - respublika parlamentinin sədri
olmasına S.Hüseynovdan razılıq aldı və Surətin prezidentin də istefasını istəməsinə nail oldu.
H.Əliyev guya Surətdən ötrü boĢaltdırmaq istədiyi həmin prezident kürsüsündə məhz özünün