İbrahim bəYİn səyahətnaməSİ
Yüklə 2,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
67
Dedi:
“Necə ki, nə ərz eləyim?”
Yenə də dedim:
“Nə ərz eləyim?...”
Mən başladım onun üçün yekə-yekə əhvalatlardan danışmağa. Avropadan girdim, Amerikadan çıxdım. Dövlətlərin siyasətindən söhbət açdım. Avropalıların təzə elmi kəşflərindən, London, Paris şəhərlərinin əzəmətindən xəbər verdim. Hey yalan idi ki, ətək dolusu, xırman-xırman məclisə daşıyırdım. Dövrədə oturanlar da ağızlarını açıb mat-mat məhə baxırdılar. Dörd gündə bizim işimiz yalan-palan demək oldu. Nəhayət, şahzadəyə dedim:
“Əgər izin versəniz, gedib qardaşımı gətirərəm, öz yerimə dustaqda oturtduraram, özüm o tacirin yanına gedib bir dil taparam.”
Şahzadə razı oldu. Qardaşımı gətirib orada qoydum. Özüm hər yerə qaçdım, hər bir qapını döydüm. Nəhayət, işi bir təhər yoluna salıb, özümü və qardaşımı xilas etdim. Bir həftədən sonra yenə də Tiflisə getmək havası başıma vurdu. Evdə olan-qalan mis qazan-kəfkiri satıb, yol pulu düzəltdim. Təzkirə də aldım. Axşamüstü gördüm kətxudanın adamı gəlib dedi:
“Sizi ağa istəyir.”
Birgə getdik kətxudanın yanına, salam verdim. Gülər üzlə salamımı alıb dedi:
“Ağa molla Məmmədəli, xoş görmüşük, buyur yuxarı!”
Oturmaq icazəsi verib, xoş-beşdən sonra dedi:
68
“Bu gün eşitdim ki, sizi tutub aparıblar, ayrı məhəllədə dustaq oturdublar. Bəs səni müqəssir qələmə veriblər, nə üçün mənə xəbər verməmisən ki, onların atasının goruna od vuraydım. Allah sənin atana qəni-qəni rəhmət eləsin. O kişi bizim məhəlləmizin sütunu idi. Onun kimi yaxşı adam az tapılar. Mənim boynumda bir aləm haqqı var. Xeyr-xeyr, ağa molla Məmmədəli, mən necə razı ola bilərəm ki, sənə zülm eləsinlər. Gərək indi özüm bu işə əvvəldən yetişib sərəncam verəm.”
Ərz elədim ki:
“Allah sizin kölgənizi bizim başımızdan əskik eləməsin. Daha bir iş idi olub-keçib.”
Kətxuda tez sözümün arasına girdi:
“Yox-yox, ola bilməz. Necə ki, mənim məhəlləmdən sənin kimi əsil-nəcabətli bir adamı aparıb müqəssir qələmə versinlər, başqa bir məhəllədə dama bassınlar?! Gərək atalarını yandırım. Mən belə bir biabırçılığa dözə bilmərəm.”
Kətxuda qırsaqqız olub yapışdı canıma.
Dedim:
“Möhtərəm kətxuda, allah sizin ömrünüzü uzun eləsin. Ərz elədim ki, bir iş idi olub-keçib. Mən də artıq təzkirə almışam, sabah Tiflisə yola düşürəm....”
Hələ sözümü qurtarmamışdım ki, kətxuda son dərəcə qəzəbli halda dikəlib, yerindəcə şax oturdu, sonra dedi:
“Necə, nə dedin? Tiflisə gedəcəksən? Qələt eləycəksən, anası ... köpək oğlu, bütün şəhəri doyurdun, indi bizə çatanda əllərini göyə qaldırıb dua oxuyursan?! Sən məni nə hesab eləyirsən? Köpək oğlu, mən sənin üçün bəyəm ölü at kəlləsiyəm ki, bostanda asasan?! Atanı elə yandırım ki, özün əhsən deyəsən.”
69
Bəli, bizi sürüyə-sürüyə çəkib apardılar kətxudanın dustağına. Yazıq anam xəbər tutan kimi evin əsasiyəsindən bir neçə şey dəyər-dəyməzinə satıb, kətxudaya peşkəş verdi, məni xilas elədi. Zindandan çıxan günün sabahı Təbrizə əbədi olaraq əlvida dedim. Tiflisə getdim. Bugünədək də üzümü Təbrizə tərəf çevirməmişəm.
Molla bu kimi hekayə və macəralardan çox bilirdi. Məclislərdə onları nəql etməklə camaatı özünə cəlb edirdi. Elə məhz bu "sərmayə" ilə də gününü onun-bunun məclisində keçirər, başını bir təhər girləyər, yemək-içməyini müftə salardı. Onun başına hətta süfrə başında da minbir oyun açar, onunla cürbəcür zarafatlar eləyərdilər. Ancaq o, əsla inciməz, hamısına dözər, məclisi qızışdırar və gecə-gündüzünü bu minvalla keçirərdi.
Bir neçə kəlmə də bu möhtərəm şəxsin görkəmi haqqında deyim: Əvvəla, başı lap qulaqlarının dibinə kimi keçəl idi. Xırdaca gözləri görmə qabiliyyəti cəhətcə elə zəif idi ki, özündən on addım uzağı görə bilməzdi. Kobud, iyrənc dişləri o qədər qabağa gəlmişdi ki, ağzında görünürdü. Qalın dodaqları, şişman qarnı var idi. Boyu gödək idi. Bütün bunlarla birlikdə dili də bir qədər pəltək idi. Bəli, onun cismani təsviri belə idi. Xüsusi xasiyyətlərinə gəldikdə deməliyik ki, həmişə sərxoş, etiqadı süst, nəməkbəharam və dəyanətsiz bir adam idi. Əslində özgələrin süfrəsi başında qarın otaran adamlar ümumiyyətlə yaltaq, ikiüzlü və alçaq olurlar. Bəli, tərifini qısaca şərh etdiyim belə bir cənab İranda "Hacıxan" olub camaatın ərizəsinə baxır, işini düzəldir!
O gün heç bir işim olmadığına görə bir üzdən dəqiqələri sayırdım. Görüş vaxtı nə zaman gəlib çatacaq ki, gedib onunla görüşüm; birdən-birə necə xanlıq rütbəsi aldığını, dövlət və millət qarşısında nə kimi xidmətlər göstərdiyi üçün belə böyük ada layiq olduğunu öyrənmək istəyirdim.
Gecəni min cür fikir-xəyalla səhərə çatdırdım. Səhər tezdən Yusif əmiyə dedim:
“Bu gün Şah Əbdüləzimin ziyarətinə gedəcəyik. Gecəni də bir yerdə qonaq olacağıq.”
Yusif əmi soruşdu:
“Harada qonağıq?”
“Bir nəfər xanın evində qonağıq,” -- dedim. -- “Sən özün də onu tanıyırsan. Amma adını deməyəcəyəm, özün görüb tanıyarsan.”
Yüklə 2,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|