İsmayil haciyev
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
170 yüzlərlə azərbaycanlı ailəsi Naxçıvana gəlmiş və burada məskunlaşmışdır. Azərbaycanlılara qarşı Ermənistanda məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilən etnik təmizləmə və soyqırımı siyasəti nəticəsində xalqımız ağır məhrumiyyətlərə, milli faciə və məşəqqətlərə məruz qalmışdır. Bu ədalətsizlik gec də olsa beynəlxalq aləmə bütün təfsilatı ilə çatdırılmalı, hadisələrə hüquqi-siyasi qiymət verilməlidir. 8. ERMƏNİ YARAQLILARININ NAXÇIVANA TƏCAVÜZÜ XX əsrin 80-90-cı illərində Azərbaycanda daxili siyasi vəziyyətin gərginləşməsindən istifadə edən ermə- ni yaraqlıları Naxçıvan ərazisinə də – onun sərhəd ra- yonlarına, kəndlərinə silahlı basqınlar edirdilər. Erməni daşnaklarının "böyük Ermənistan" yaratmaq planlarında Naxçıvan mühüm yer tuturdu. Tarixin bir sıra mərhə- lələrində ermənilər Naxçıvanı tutmaq və onu "böyük Er- mənistan"a qatmaq üçün buraya hərbi təcavüz etmiş, minlərlə naxçıvanlını vəhşicəsinə qətlə yetirmiş və doğ- ma ata-baba torpaqlarından didərgin salmışlar. Bununla belə, naxçıvanlılar erməni yaraqlılarına layiqli cavab vermiş, onların bu ərazini işğal etmələrinə imkan ver- məmişlər. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi başlayandan erməni işğalçıları Naxçıvanın sərhəd kəndlərini atəşə tutur, əllə- rinə fürsət düşdükcə azərbaycanlıların mal-qaralarını oğurlayıb Ermənistana aparırdılar. Muxtar respublikanın sərhəd kəndlərinə ermənilərin aramsız hücumları rəsmi hakimiyyət orqanlarının və hərbçilərin gözləri qarşısın- da baş versə də bunların qarşısı alınmırdı. Xüsusilə də, 171 minlərlə azərbaycanlı qaçqınların Ermənistandan qaça- raq muxtar respublikaya gəlmələri və bu zaman haki- miyyət orqanlarının müşahidəçi mövqe tutmaları burada vəziyyəti daha da gərginləşdirmişdi. Azərbaycan rəhbərliyi muxtar respublikada vəziy- yəti nəzarət altına almaq üçün yerli rəhbərlikdə dəyişik- lik etdi. 1990-cı il yanvarın 3-də Vilayət Partiya Komi- təsinin növbədənkənar plenumunda H.İsayev birinci ka- tib vəzifəsindən azad edilmiş, onun yerinə Naxçıvan MSSR Nazirlər Sovetinin sədri A.Cəlilov seçilmişdi. Lakin yeni rəhbərlik ümummilli məsələlərdə xalqın tə- rəfini tutduğundan mərkəzi partiya rəhbərliyi ilə onun arasında soyuqluq yarandı. Erməni yaraqlılarının təcavüzkar hərəkətlərinin qarşısını almaq, muxtar respublika əhalisinin təhlükə- sizliyini qorumaq üçün heç bir real addım atılmadığını görən xalq özü təşkilatlanır, özünümüdafiə və könüllü dəstələr yaradırdı. Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ermənistanla sərhəddə yerləşən bütün kəndlərində post- lar qurulmuş, müdafiə işini düzgün təşkil etmək üçün ra- yonlarda müdafiə komitələri və qərargahlar yaradıl- mışdı. Xeyli vaxt idi ki, erməni yaraqlıları Şərur rayonu- nun Kərki kəndinə hücumlar edir, burada yaşayan azər- baycanlıları öldürmək, yaxud buradan çıxarmaq üçün cəhdlər edirdilər. 1990-cı il yanvarın 15-i və 17-də er- məni daşnaklarının kəndə hücumu da dəf edildi. Lakin bununla belə, təhlükəsizliklərini qorumaq adı altında or- du nümayəndələrinin göstərişi ilə kəndi qoruyan könül- lülər və milis işçiləri kənddən çıxarıldıqdan sonra daxili xidmət qoşunları da Kərkini tərk etdilər. Yanvarın 18- 172 19-da kənd ermənilərin əlinə keçdi 1 . Kərkinin işğalından sonra erməni yaraqlılarının Sədərəyə, Şərura, Gərmə- çatağa, Buzqova, Şadaya, Günnütə, Cağazirə və b. yaşa- yış məntəqələrinə hücumları artdı. Yerli əhalidən ölən və yaralananlar olurdu. Bütün bunlar ittifaq və respub- lika rəhbərliyinin gözü qarşısında baş verir, lakin onlar heç bir əməli tədbirlər görmürdülər. Hakimiyyət dairələrinin fəaliyyətsizliyi Muxtar Respublika əhalisini və rəhbərliyini radikal addımlar atmağa sövq etdi. Xalqın tələbi və təzyiqi ilə yanvarın 19-da çağırılmış sessiya Naxçıvan MSSR-in SSRİ tərkibindən çıxması haqqında məsələni müzakirə etdi. "Naxçıvan MSSR-də yaranmış ictimai-siyasi vəziyyət haqqında" Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin qərarı ilə muxtar respublikanın ərazi bütövlüyü və vətəndaşlarının həyatı təhlükə qarşı- sında qaldığından, Qars müqaviləsinin şərtləri kobud şəkildə pozulduğundan Naxçıvan MSSR SSRİ-nin tər- kibindən çıxaraq özünü müstəqil respublika elan etdi 2 . 1990-cı il yanvarın 27-də Azərbaycan SSR Ali So- vetinin Rəyasət Heyəti Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin Naxçıvan MSSR-in SSRİ-nin tərkibindən çıxması haq- qında qərarını ləğv etsə də, 3 həmin qərarın Naxçıvanın taleyi üçün, onun beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırılması üçün böyük əhəmiyyəti oldu. Hadisələrdən bir qədər sonra Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin həmin tarixli qərarını nəzərdə tutan Heydər Əliyev qeyd edirdi: "Naxçıvanlıların bu cəsarətli addımı o vaxt sovetlər ittifaqında yeganə bir addım idi... Bu 1 Qayıdış (1990-1993). Təkmilləşmiş və yenidən işlənmiş ikinci nəşr. Bakı: "Azərbaycan", 2008, s. 817. 2 "Şərq qapısı" qəzeti, 1990, 20 yanvar. 3 "Kommunist" qəzeti, 1990, 28 yanvar. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|