“İyirmi il məcburi
Yüklə 463,29 Kb. Pdf görüntüsü
|
14 “İyirMi iL MəcBuri KöçKünMü oLAr?” yoxdur, və kinayə ilə qeyd edilər ki, “elə bil [tikintini sifariş edənlər düşünürlər ki,] məcburi köçkünlərin çimməyə ehtiyacları yoxdur.” 23 yeni inşa edilmiş qəsəbələrdəki evlər üzərində məcburi köçkünlərin tam mülkiyyət hüququ yoxdur. hökumət onları doğma yurdlarına qayıdana qədər “müvəqqəti istifadə” üçün evlərlə təmin etmişdir ki, bu da bu əmlakın məcburi köçkünlər tərəfindən miras kimi qəbul edilməsinə və öz mülkiyyətləri kimi satılmasına imkan vermir. əsasən Bakı şəhərində olmaqla, təxminən 6,000 məcburi köçkün və qaçqın ailəsi öz yurdlarından didərgin düşdükdən sonra zəbt etdikləri normal ev və mənzil şəraitinə malikdirlər. 24 Məcburi köçkünlər tərəfindən zəbt edilmiş yaşayış evlərinin bir qismi əvvəllər münaqişə nəticəsində ölkəni tərk etmiş yerli ermənilərə məxsus olmuşdur, digər bir qismi isə, hələ sakinlər tərəfindən məskunlaşmamış yeni çoxmənzilli binaların payına düşür. Bununla belə, bu mənzillərin bəzilərinin yerli sahibləri vardır və bu faktın olması burada yaşayan məcburi köçkünlərin sahiblik təminatının qanuniləşdirilməsi barədə narahatçılıq yaradır. ümumilikdə bu cür mənzillərdə yaşayan məcburi köçkünlərin mənzil şəraiti yerli sakinlərin şəraitindən ciddi dərəcədə fərqlənmir. digər məcburi köçkünlər özlərinə evlər tikdiriblər, lakin onların çoxu məskunlaşdıqları yerlərdə rəsmi məcburi köçkün statusunu və bununla əlaqədar olan bütün sosial imtiyazları qoruyub saxlamaq üçün bu evləri qohumlarının adına sənədləşdirmişlər. Məcburi köçkünlərin çadır düşərgələrindən köçürülməsini tamamladıqdan sonra, indi hökumət öz yardımını ölkənin müxtəlif yerlərində ictimai binalarda yaşayan məcburi köçkünlərə yönəldir. rəsmilər bildirilər ki, köçürülmə barədə qərar qəbul etməzdən öncə məcburi köçkünlərlə məsləhətləşmələr aparılır. dövlət rəsmisinin qeyd etdiyinə görə, “məcburi köçkünlərlə ümumi razılaşma [köçürülmə yeri ilə əlaqədar] olmasa onları köçürmək mümkün deyil.” 25 Müsahibə götürülən dövlət rəsmilərindən biri misallar gətirmişdir ki, məcburi köçkünlərlə razılıq əldə olunmadığına görə dövlət Komitəsi bir neçə dəfə öz qərarını dəyişməyə və məcburi köçkünlər üçün daha qənaətbəxş olan köçürülmə variantı təqdim etməyə məcbur olmuşdur. 26 Məcburi köçkünlər üçün yeni salınmış təzəkənd qəsəbəsində müsahibə götürülən məcburi köçkünlər qeyd edirlər ki, köçürülmə əraziləri barədə onlarla məsləhətləşməyiblər, lakin onların yeni evlərindən məmnun olduqları hiss olunurdu. onların məmnunluğu onunla bağlıdır ki, əvvəllər yaşadıqları məcburi köçkün 23 Bakı şəhərinin yaxınlığında yerləşən pirşağı qəsəbəsində yaşayan məcburi köçkün qadınlarla fokus qrup sorğusu, sentyabr, 2011. 24 Azərbaycanda təxminən altı min qaçqın ailəsi boş evlərdə yerləşmişdir, dekabr 23, 2010 (http://news.day.az/ politics/art244927.html) 25 dövlət Komitəsinin rəsmisi ilə müsahibə, Bakı, oktyabr, 2011. 26 dövlət Komitəsinin rəsmisi ilə müsahibə, Bakı, oktyabr, 2011. Ağdam və tərtər rayonlarına səfərlər zamanı tədqiqatçılar bu fikri sübut edən faktlarla rastlaşmışlar. Məsələn, hal-hazırda Ağdam rayonundakı yeni salınmış “dördyol-1” qəsəbəsində yaşayan əslən Kəlbəcərdən olan məcburi köçkünlər ilkin mərhələdə onların cəbhə xəttinə yaxın əraziyə köçürülmə planlarına qarşı etiraz etdilər və dövlət orqanı ilə danışıqlar aparmaq üçün öz nümayəndələrini göndərdilər. nəticədə onların yeni qəsəbəsi cəbhə xəttindən kifayət qədər uzaqda, nisbətən daha təhlükəsiz ərazidə salındı.
15 AzərBAycAndA MəcBuri KöçKünLər və yerLi əhALinin düşərgələri ilə müqayisədə yeni mənzil şəraitləri daha yaxşıdır. İctimai binalarda yaşayan əksər məcburi köçkünlər özlərinin aşağı səviyyəli mənzil şəraiti ucbatından hökumətin onları hər hansı digər bir yerə köçürmək barədə qərarını səbirsizliklə gözləyirlər. Bunun- la belə, Bakı şəhərində yaşayan məcburi köçkünlər şəhərin daxilində qalmağa üstünlük verdiklərini deyirlər. “Biz hökumətin köçürdüyü istənilən yerə gedərik. Lakin bizim artıq bu- rada işimiz, əlaqələrimiz var, ona görə istərdik ki, hökumət burada [şəhərə yaxın] evlər inşa etsin,” deyə bir məcburi köçkün bildirmişdir. eyni icmadan olan digər bir məcburi köçkün isə, onların Bakı ətrafı ərazilərdən əyalətlərə köçürülməsini qətiyyətlə rədd etmiş və belə bir əsas gətirmişdir ki, əgər Bakıdan kənara köçürülərsə orada eyni işi tapa bilməyəcək. 27 yerlərdə aparılmış araşdırma zamanı şəhər və rayonlarda səfər edilmiş məcburi köçkünlərin məskunlaşdıqları ictimai binaların xüsusiyyətləri oxşardır. əksəriyyəti sovetlər dövründə tikilmiş bu binaların çoxunda inşa olunduqları vaxtdan bəri demək olar ki, təmir işləri aparılmamışdır. təbii ki, bu binalarda yaşayan məcburi köçkünlər özlərinin mənzil şəraitlərindən son dərəcə narazıdırlar. Bakı şəhərindəki yataqxanalardan birində yaşayan bir nəfər məcburi köçkünün qeyd etdiyi kimi ”Biz burada ailə həbsxanasında yaşayırıq və gedəcək başqa yerimiz yoxdur.” 28
Bununla belə ucqar kənd yerlərindəki ictimai binalarda və kustar qaydada düzəldilmiş daxmalarda yaşayan məcburi köçkünlərin mənzil şəraitlərinə daha təcili şəkildə diqqət yönəltmək lazımdır. Bu məcburi köçkünlərin əksəriyyəti təcrid olunmuş kəndlərdə bir neçə ailədən ibarət kiçik icmalarda yaşayırlar və bu da bir çox problemlərə yol açır. Məcburi köçkünlərdən ibarət olan bu cür kiçik icmalar çox vaxt həm dövlət qurumları, həm də yardım təşkilatlarının diqqətindən kənarda qalır. nəticədə onlar təkcə mənzil şəraiti baxımından deyil, eyni zamanda yaşayış və sosial xidmətlərlə təminat baxımından ən müdafiəsiz qrupa çevrilirlər. BqXc-nin nümayəndəsinin qeyd etdiyi kimi: “10-15 ailədən ibarət olan daha kiçik [kənd] icmaları ən müdafiəsiz və unudulmuş icmalardır. Bu cür icmaların sayı yüzlərlədir. Hökumət məcburi köçkünlərin yeni qəsəbələrə köçürülməsini planlaşdırdıqda onlar adətən böyük və orta ölçülü icmaları bir yerə toplayırlar və daha kiçik icmalar çox vaxt diqqətdən kənarda qalır.” 29 Bu hesabatın hazırlanması məqsədilə həyata keçirilən sahə araşdırması zamanı kənd yerlərində mövcud olan bu cür kiçik məcburi köçkün icmalarına səfərlər edilmişdir. Məsələn, tərtər rayonunun cəbhə xəttinə yaxın hissəsində yerləşən qarağacı kəndində məcburi köçkünlərdən ibarət olan kiçik bir icma kənddəki yerli icra nümayəndəliyinə məxsus olan binada və ona bitişik kustar formada hazırlanmış tikililərdə son dərəcə acınacaqlı şəraitdə 27 Bakının yaxınlığında yerləşən pirşağı qəsəbəsində yaşayan məcburi köçkün qadınlarla fokus qrup müsahibə. 28 Bakı şəhərindəki yataqxanada yaşayan məcburi köçkünlərlə müsahibə, oktyabr, 2011. 29 BqcX nümayəndəsi ilə müsahibə, Bərdə, sentyabr, 2011. Yüklə 463,29 Kb. Dostları ilə paylaş:
|