Kafedra: Azərbaycan dili və pedaqogika; Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir. Azərbaycan Respublikası

Hansı tip intonasiya cümlənin bitdiyini bildirir?  

 

I) xəbərdaredici intonasiya 

I) tamamlayıcı intonasiya 

I) sadalayıcı intonasiya 

I) yüksək intonasiya 

I) alçaq intonasiya 

 

114.  

 

Məntiqi vurğu haqqında deyilmiş fikirlərdən biri düzgün deyil.  

 

I) məntiqi vurğu nitqdə məna dəqiqliyi, məqsədin anlaşılması deməkdir.  

I) məntiqi vurğulu söz cümlənin mənaca fərqlənən vahididir.  

I) məntiqi vurğulu söz danışanın məqsədini qabarıqlaşdıran vahiddir.  

I) məntiqi vurğulu söz yalnız xəbərin əvvəlində gəlməlidir və sabit vurğudur.  

I) məntiqi vurğu cümlədə hər dəfə yeni söz üzərinə düşəndə xüsusi məna çaları əmələ gətirir.  

 

115.  

 

Məntiqi vurğunun müəyyənləşdirilməsi üçün göstərilən qaydalardan biri yanlışdır.  

 

I) ki ədatı ilə işlənən sözlər məntiqi vurğu tələb etmir.  

I) cümlədə həmcins üzvlərin hər biri məntiqi vurğu qəbul edir.  

I) umumiləşdirici sözlər məntiqi vurğu ilə deyilir.  

I) xitablar məntiqi vurğulu olur.  

I) xüsusiləşmələr məntiqi vurğu ilə oxunur. 

 

116.  

 

Məntiqi vurğunun müəyyənləşməsinə aid qaydalardan biri düzgün deyil.  

 

I) Sual cümlələrindəki sual əvəzlikləri məntiqi vurğulu olur.  

I) Da, də bağlayıcıları ilə işlənən sözlər məntiqi vurğu ilə tələffüz olunur.  

I) Sual cümlələrindəki sual ədatları ilə işlənən sözlər məntiqi vurğu tələb etmir.  

I) Qarşılaşdırılan zidd mənalı sözlər məntiqi vurğulu olur.  

I) Tərzi - hərəkət zərfləri çox vaxt məntiqi vurğulu olur.  

 

117.  

 

Əgər cümlədə məntiqi vurğunu göstərmək üçün qrafik və leksik vasitələr yoxdursa, məntiqi 

vurğulu söz hansı olur ?  

 

I) zərflikdən əvvəlki söz   I) xəbərdən əvvəlki söz  I) mübtədadan əvvəlki söz 

I) təyindən əvvəlki söz     I) tamamlıqdan əvvəlki söz 

 

118.  

 

Bunların ikisi ədəbi tələffüzün məzmununda xüsusi əhəmiyyət daşıyır.  

 

I) vurğu, intonasiya         I) vurğu, leksik məna         I) intonasiya, tembr 

I) tembr, vurğu                I) diksiya, leksik məna 

---

 

119.  

 

Vurğuya dair normalarla bağlı fikirlərdən biri yanlışdır. 

  

I) Dünyü dillərində vurğu özünü müxtəlif şəkildə büruzə verir. 

I) Aınma sözlərdə vurğunun düzgün işlədilməsi ədəbi dil normalarına daxildir 

I) Azərbaycan ədəbi dilində orfoepik normalardan biri kimi vurğu sözün son hecasına düşmür. 

I)Vurğu normalarına əməl olunması ən zəruri nitq mədəniyyəti əlamətidir. 

I) Alman və rus ədəbi dilinin vurğu normalarına görə vurğu sərbəstdir. 

 

120. 

 

İntonasiya qaydalarının pozulması ilə bağlı qüsurlara yol veriləndə mədəni nitqin hansı tələbi 

pozulur ?  

 

I) dəqiqlik      I) düzgünlük      I) sadəlik     I) təmizlik     I) aydınlıq 

 

121.  

 

Ton, vurğu, pauza nəyin elementləridir?  

 

I) məntiqin                   I) sintaktik fiqurların             I) məqsədin   

I) intonasiyanın            I) aforizmin 

 

122.  

 

Nitqin ifadəliliyində əsas ünsürlərdən biri olan intonasiya haqqındakı fikirlərdən hansı 

düzgündür?  

 

I) İntonasiyanın əsas əlaməti dil vahidinin müxtəlif səs tempində, emosional çalarlıqda tələffüz 

edilməsidir.  

I) İntonasiya natiqlik sənətində əsas vasitə ola bilməz.  

I) Yalnız intonasiya vasitəsilə cümlə yarana bilməz.  

I) Cümlənin müxtəlif tiplərə ayrılmasında intonasiyanın rolu yoxdur.  

I) İntonasiya fransız sözü olub, “zınqrov” deməkdir.  

 

123.  

 

Verilənlərdən biri intonasiyanın ünsürü deyil.  

 

I) vurğu       I) qrammatik formalar        I) fasilə      I) ritm         I) tembr 

 

124. 

Nitqin ahəngliyi, ritmi, nitqin tempi və ya surəti, intensivliyi, məntiqi vurğusu, tembri kimi 

hadisələrin məcmuyundan ibarət mürəkkəb dil hadisəsi adlanır: 

I) ara söz     I) intonasiya      I) ahəng qanunu      I) xitab       I)  ara cümlələr 

125.  

 

Bir sözün müxtəlif məna çalarlarında başa düşülməsi nə ilə bağlıdır? 

---

  

I) sinonimliyi ilə           I) sözün poetikliyi ilə          I) intonasiya ilə 

I) təkmənalılığı ilə        I) antonimliyi ilə 

 

126. 

 Şifahi nitqdə ifadə olunan cümləni yazarkən onun durğu işarələri nəyin əsasında 

müəyyənləşdirilir:  

 

I) baş üzvlərin               I) söz sırasının                I) ahəng qanununun 

I) intonasiyanın             I) ikinci dərəcəli üzvlərin 

 

127.  

 

Bu vasitə nitqdə elə incə emosional münasibətlər yaradır ki, heç bir formal əlamət onu yarada 

bilməz . Bu əlamət nədir ?  

 

I) pauza      I) vurğu      I) intonasiya     I) nida      I) ritorik sual 

 

128.  

 

Söz vurğusunun  fonetik vəzifəsi nədən ibarətdir? 

 

I) Sözlərdə forma gözəlliyi yaradır. 

I) Yeni məna əmələ gətirir. 

I) Səsin həyəcanlı vurğu ilə tələffüzüdür.  

I) Səsin yüksək tempidir. 

I) Səsin aşağı tonla tələffüzüdür. 

I) fonetik vəzifə daşımır. 

 

129.  

 

Söz vurğusunun  fonosemantik vəzifəsi nədən ibarətdir? 

 

I) Səsin aşağı tonla tələffüzüdür. 

I) Səsin öz məxrəcinə uyğun şəkildə tələffüz olunmasıdır.  

I) Sözlərdə forma gözəlliyi yaradır. 

I)Yeni məna əmələ gətirir. 

I)Fonosemantikvəzifə daşımır. 

 

130. 

 

Bunlardan ikisi ədəbi tələffüzün məzmununda xüsusi əhəmiyyət daşıyır. 

 

I) İntonasiya, tembr           I) Diksiya,  məntiqi vurğu           I) Vurğu, intonasiya 

I) Tembr, söz vurğusu       I) Diksiya, leksik məna 

 

131. 

 

Ahəng qanunu pozulmuş əsl Azərbaycan sözləri hansılardır? 

 

I) təqdimat, insan, həyat                  B cəsarət, rəşadət, mətanət 

I) məlahətli, xülasə, bəyanat            I) sədaqət, bülbül, siyasət  

---