Kafedra: Azərbaycan dili və pedaqogika; Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir. Azərbaycan Respublikası

I) ilan, inam, elat  

 

132. 

 

Nitqin ifadəliliyində əsas ünsürlərdən biri olan intonasiya haqqındakı fikirlərdən hansı 

düzgündür? 

 

I) İntonasiyanın əsas əlaməti dil vahidinin müxtəlif səs tempində, emosional çalarlıqda tələffüz 

edilməsidir. 

I) İntonasiya natiqlik sənətində əsas vasitə ola bilməz. 

I) Yalnız intonasiya vasitəsilə cümlə yarana bilməz. 

I) Cümlənin müxtəlif tiplərə ayrılmasında intonasiyanın rolu yoxdur. 

I) İntonasiya fransız sözü olub, “zınqrov” deməkdir. 

 

133. 

 

Nitqin emosionallığını təmin edən başlıca amil hansıdır? 

 

I) ədəbi dildə danışmaq 

I) orfoepik qaydaya əməl etmək 

I) orfoqrafiya qaydasına əməl etmək 

I) diksiyaya əməl etmək 

I) intonasiya 

 

134. 

 

Bunlardan biri sözlərdə yeni məna əmələ gətirir və fonesemantik vəzifə daşıyır. 

 

I) pauza 

I) emfatik vurğu     I) məntiqi vurğu       I) söz vurğusu      I) temp 

 

135. 

 

Bu vasitə nitqdə elə incə emosional münasibətlər yaradır ki, heç bir formal əlamət onu yarada 

bilməz. Bu əlamət nədir? 

 

I) pauza 

I) vurğu 

I) intonasiya 

I) nida 

I) ritorik sual 

 

136. 

 

Vurğunun növlərindən biri səhv göstərilmişdir. 

 

I) heca vurğusu 

I) həyəcanlı vurğu 

I) məntiqi vurğu 

I) söz vurğusu 

I) leksik vurğu 

 

137. 

 

İntonasiya nitqin hansı tələbini yerinə yetirir? 

 

I) ifadəlilik 

I) təmizlik 

I) dəqiqlik 

I) sadəlik       I) aydınlıq 

 

138. 

 

---

Nitq zamanı vurğu hansı tələbi yerinə yetirir? 

 

I) təbiilik     I) intonasiya 

     I) aydınlıq          I) dəqiqlik 

I) təmizlik 

 

139. 

 

Nitqin emosionallığını təmin edən başlıca amil hansıdır? 

 

I) ədəbi dildə danışmaq 

I) orfoepik qaydaya əməl etmək 

I) orfoqrafiya qaydasına əməl etmək 

I) diksiyaya əməl etmək 

I) intonasiya 

 

140.  

 

Nitq fasiləsi haqqında verilən fikirlərdən biri yanlışdır.  

 

I) Nitq fasiləsi həm əlaqələndirici, həm də birləşdirici xarakterə malikdir.  

I) Nitq fasiləsində normal tənəffüsün böyük rolu var.  

I) Nitq fasiləsi məntiqi funksiya daşıyır.  

I) Nitq fasiləsi həm də psixoloji funksiya daşıyır.  

I) Nitq fasiləsi yalnız danışan üçün əhəmiyyətlidir.  

 

141.  

 

Hansı düzgün deyil 

I) Nitq mədəniyyəti geniş anlayış olub insan mədəniyyətinin çox mühüm tərkib hissəsi kimi başa 

düşülür. 

I)  "Mədəniyyət"  sözü  dilimizə  ərəb  dilindən  keçmişdir,  "şəhər"  mənasında  olan  "mədinə" 

sözündəndir 

I) Nitq mədəniyyətinə yiyələnmək üçün dilin lüğət tərkibinə dərindən bələd olmaq lazımdır. 

I) Nitq əsasdır, dil ondan törəmədir.  

I) Nitq mədəniyyəti dil normalarının məcmusu kimi təzahür tapır. 

 

142.  

 

Nitq mədəniyyətinin ən mühüm şərti nədir? 

 

I) ədəbi dilin normalarına riayət etmək 

I) terminlərdən istifadə etmək 

I) obrazlılıq və məcazilikdən istifadə etmək 

I) yığcamlıq, sadəlik tələblərinə əməl etmək 

I) nitqin ədəbi tələffüz baxımından dəqiqliyinə əməl etmək 

 

143.  

 

Söz vardır kəsdirər başı, 

Söz vardır kəsər savaşı. 

 

Bu misraların müəllifi kimdir?  

 

---

I) İmadəddin Nəsimi          I) Nizami Gəncəvi          I) Məhəmməd Füzuli 

I) Şah İsmayıl Xətai           I) Əfzələddin Xəqani 

 

144. 

 

Müasir Azərbaycan ədəbi dilinin normaları haqqında deyilənlərdən biri səhvdir: 

 

I) İltisaqilik ədəbi dildə əsas şərt kimi gözlənilir. 

I) Orfoepik və orfoqrafik normalar dilimizin fonetik və qrammatik normaları əsasında yaranır 

I)  Türk  dillərinin  iltisaqi  quruluşa  malik  olması  onların  ədəbi  normalarının  xarakterini, 

tipologiyasını müəyyən edir.  

I) Ədəbi dilin normaları bir sistem olsa da, onların müstəqilliyi yoxdur. 

I) Ədəbi dilin birinci keyfiyyəti onun müəyyən normalara malik olmasıdır 

 

145.  

 

Azərbaycan ədəbi dilinin normaları haqqında fikirlərdən biri düzgündür: 

 

I)  Müasir  Azərbaycan  ədəbi  dilinin  normaları  bu  dilin  dialekt,  yaxud  şivələrinə 

məxsusnormalardan və xalq danışıq dilindəki qeyri – sabit normalardan fərqlənmir 

I) Fonetik normada dəyişmə tez olur 

I) Dilin xarici quruluşunu onun fonetikası, leksikası və qrammatikası təşkil edir 

I) Ədəbi dilin normaları bir sistem olsa da, onların müstəqilliyi də vardır. 

I) Fonetik və qrammatik (morfoloji) normalar orfoqrafik və orfoepik normaları əsasında yaranır. 

 

146.  

 

Ədəbi dil haqqındakı fikirlərdən biri yanlışdır. 

 

I) Ədəbi dildə nitqin sərbəstliyi əsasdır. 

I) Ədəbi dil inkişafla bağlı müəyyən qədər dəyişir. 

I) Ədəbi dil həm fonetik, həm qrammatik, həm də leksik normalara əsaslanır. 

I) Ədəbi dil hamının başa düşdüyü dildir. 

I) Ədəbi dildə məhəlli xarakterli sözlərə yer verilmir. 

 

147.  

 

Fonetik norma nə vaxt pozulur:  

 

I) Məntiqi vurğunun yeri dəyişdikdə. 

I) Orfoqrafik, yaxud orfoepik norma pozulduqda. 

I) Cümlədə söz sırası pozulduqda. 

I) Mübtəda və xəbər arasında uzlaşma pozulduqda.  

I) Yazıda və ya nitqdə hər hansı bir söz düzgün və yerində işlədilmədikdə  

 

148.  

 

Hansında assimlyasiya (uyuşmI) hadisəsi baş vermişdir:  

 

I) əlbəttə = əlbətdə         I) səkkiz = səkgiz         I) müşkül = müşgül  

I) yavaşca= yavacca      I) doqquz-dokquz 

 

---