Kayit dişI İSTİhdam ve mücadele yöntemleri planlama uzmanliği tezi

Grafik 2.11 Tarım Dışı Sektörlerde İşyeri Durumuna Göre Kayıt Dışı İstihdam 
Kaynak: DİE, 
Hanehalkı İşgücü Anketleri
Her ne kadar toplam kayıt dışı istihdam içindeki payı düşük olsa da pazar 
yeri, seyyar ve evde yapılan işlerde kayıt dışı istihdam oranı çok yüksektir. Hem kişi 
sayısı hem de kayıt dışı istihdam oranı yüksek seviyede olan sabit olmayan 
işyerlerinde çalışanlar ise odaklanılması gereken alanlardan birisidir. 2004 yılı 
itibarıyla 1 milyonun üzerinde kişi sabit olmayan işyerlerinde çalışmaktadır. 
Bunların büyük bir çoğunluğunu yevmiyeli çalışanlar ve kendi hesabına çalışanlar 
oluşturmaktadır. Pazar yerlerinde, evlerde veya seyyar olarak çalışanlar çoğunlukla 
kendi hesabına çalışmakta iken, evde çalışanların bir kısmı da yevmiyelidir. Evde 
çalışma genelde kadınlar arasında yaygın olarak görülmektedir. 
Sonuç olarak, tarım dışı sektörlerde kayıt dışı istihdamın yapısına bakılacak 
olursa; kayıt dışı istihdamın çoğunluğunu toptan ve perakende ticaret, imalat sanayi, 
inşaat, ulaştırma ve mali kurumlar sektöründe çalışanlar oluşturmaktadır. İşteki 
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
Kayıt Dışı İstihdam İçindeki Oranı 
Düzenli
Pazar yeri
Seyyar
Sabit Olmayan İşyeri
Evde
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Kayıt Dışı İstihdamın Toplam İstihdama 
Oranı 
Düzenli
Pazar yeri
Seyyar
Sabit Olmayan İşyeri
Evde

---

37 
duruma bakılacak olursa, ücretli, yevmiyeli ve kendi hesabına çalışanların ağırlıklı 
olduğu görülmektedir. Ücretsiz aile işçileri ve yevmiyeliler toplam içinde düşük bir 
paya sahip olsa da kayıt dışı istihdam potansiyelleri çok yüksektir. Bu sektörleri kayıt 
dışı çalışma potansiyeline sahip olup kendi hesabına çalışanlar izlemektedir. İşyeri 
büyüklüğüne bakıldığında 10 kişiden az çalışan istihdam eden yerlerde kayıt dışı 
istihdamın yükseldiği görülmektedir.
Tarım dışı sektörlerde yaş gruplarına bakıldığında ise 15–24 yaşları 
arasındaki genç istihdam ile 55 yaş üzerindeki yaşlı istihdamda kayıt dışı istihdamın 
daha yaygın olduğu göze çarpmaktadır. Eğitim durumuna bakıldığında, kayıt dışı 
istihdam edilenlerin eğitim süresinin kayıtlı istihdam edilenlere göre düşük olduğu ve 
eğitim seviyesi düştükçe kayıt dışı istihdam oranının arttığı görülmektedir.
Yine tarım dışı sektörlerde düzenli bir işyerinde çalışanların sayı olarak kayıt 
dışı istihdam içindeki payı yükselmiş, toplam kayıt dışı istihdam içinde payı yüksek 
olmamakla beraber pazar yeri, seyyar ve evde çalışanların kayıt dışı istihdam edilme 
oranı da yüksek seviyelere ulaşmıştır. Sabit olmayan işyerinde çalışanların ise hem 
kayıt dışı istihdam içindeki payının fazla hem de kayıt dışı çalışma potansiyelinin 
yüksek olduğu görünmektedir.