Kayit dişI İSTİhdam ve mücadele yöntemleri planlama uzmanliği tezi

2.3.2.3
 
İşyeri Büyüklüğüne Göre Kayıt Dışı İstihdam 
Hanehalkı işgücü anketi verilerine göre, tarımsal istihdamın % 98’inin çalışan 
sayısı 10 kişiden az işyerlerinde olduğu göz önüne alındığında kayıt dışı istihdamın 
da hemen hemen tamamının bu büyüklükteki işyerlerinde olduğu görülmektedir. 
Çalışan sayısı 10 kişiden az olan işyerlerinde çalışanların % 90’dan fazlası kayıt dışı 
istihdam edilirken çalışan sayısı 10 kişiden fazla olan işyerlerinde kayıt dışı istihdam 
oranı % 75 civarındadır. Görüldüğü üzere tarımsal istihdamda işyeri büyüklüğü 
arttıkça kayıt dışı istihdam oranı azalmaktadır.
2.3.2.4
 
Yaş Grubuna Göre Kayıt Dışı İstihdam 
Yaş grubuna göre kayıt dışı istihdama bakıldığında 15–24 yaş aralığındaki 
kayıt dışı istihdamın oranının % 98 olduğu, diğer yaş gruplarında ise son yıllarda % 
80–90 arasında değiştiği görülmektedir. Genç nüfusun neredeyse tamamının kayıt 
dışı istihdam edilmesi, bu kişilerin büyük bir kısmının ücretsiz aile işçisi olarak 
çalışmasından kaynaklanmaktadır. 
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Kayıt Dışı İstihdam İçindeki Oran 
Yevmiyeli
Kendi Hesabına Çalışan
Ücretsiz Aile İşçisi
" 
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Kayıt Dışı İstihdamın Toplam 
İstihdama Oranı 
Ücretli
Yevmiyeli
İşveren
Kendi Hesabına Çalışan
Ücretsiz Aile İşçisi

---

41 
Grafik 2.15 Tarım Sektöründe Yaş Gruplarına Göre Kayıt Dışı İstihdam 
 
Kaynak: DİE, 
Hanehalkı İşgücü Anketleri
2.3.2.5
 
Eğitim Durumuna Göre Kayıt Dışı İstihdam 
Grafik 2.16’da tarım sektöründe çalışanların eğitim durumu incelendiğinde 
eğitim süresinin çok düşük olduğu göze çarpmaktadır. Kayıtlı istihdamın eğitim 
süresi ortalama 5 yıl iken, kayıt dışı istihdam ve toplam istihdamın eğitim süresi 4 
yılın biraz üzerindedir. Genel olarak tarım sektöründe eğitim seviyesinin düşük 
kalmasının muhtemel nedenleri arasında küçük işletmelerde ücretsiz aile işçisi 
çalıştırılmasının yaygın olması, ailenin genç bireylerinin okutulmaması ve eğitim 
alan kişilerin de tarım dışı sektörlere geçiş yapması gibi etkenler yer almaktadır. 
Hanehalkı işgücü anketi verilerine göre, tarım sektöründeki kayıt dışı 
istihdamın eğitim seviyesine bakıldığında 2004 yılı itibarıyla % 18’i okuma yazma 
dahi bilmemekte, % 8’si sadece okuma yazma bilmekte, % 61’i ilkokul mezunu, % 
7’si ortaokul ve % 5’i lise mezunu iken yüksek okul ve üstü dereceli eğitim almış 
kişilerin sayısı oldukça azdır. 15 yıllık döneme bakıldığında okuma yazma 
bilmeyenlerin kayıt dışı istihdam oranında bir gerileme olmakta, buna mukabil 
ilkokul mezunu oranı artmaktadır. Diğer eğitim seviyelerinde ise ciddi bir değişiklik 
bulunmamaktadır. 
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
15 - 24
24 - 54
55 - 64

---

42