Şah v əzirin tə d b irin i b ə y ə n d i, y e rin ə y e tirilm ə si haqda ə m r verdi.
A ltı ay k e ç m ə m işd i k i, ad a m la r siç a n la rın vurduğu z ə rə rin h a -
m ısm ı p işik lə rd ə n g ö rd ü lə r. O n ları e v d ə n qov u b ö ld ü rm əy ə b aşladılar.
A z b ir m ü d d ə td ə ş ə h ə rd ə o la n p işik lə ri q ırıb qurtardılar, ya ap arıb əl
çatm az b ir y e rd ə a z d ırd ıla r. A x ırd a iş o y e rə çatdı ki, bu b arəd ə m ə s ə l
d ə d ü zəltd ilər: b irin in p a lta rın d a d eşik g ö rd ü k d ə , x alça və ya p arçad a
d id ilm iş bir y e r m ü şa h id ə e td ik d ə d e d ilə r: “ D e y əsən , şəhərin k ə n a rm -
dan p işik k e ç ib ” , in sa n la r v ə y a h e y v a n la r arasın d a x əstəlik y ay ıld ıq d a
isə d e y ə rd ilə r: “D e y ə s ə n , b u ş ə h ə rə p işik g ə lib ” . Siçanlar b u k ə lə k lə
p işik lə rd ə n y a x a la rm ı q u rta rıb rah at y a şa m a ğ a başladılar.
B ə d ə n c ə z ə if, a ğ ılc a m isk in b a la c a b ir h ey v an öz d ü şm ən in i
aradan q ald ırm aq ü ç ü n ç a rə tap ırsa, c a n lıla rın ə n çox bilm işi v ə ən
təd b irlisi olan in san d ü ş m ə n ç iliy ə b aşlasa, g ö r n ə lə r ed ə bilər?!..
QIZILQUŞ VƏ XORUZ
Rəvayət.
Ş ə trə b a dedi: - G ö y d ə iti uçan qızılquşla y erd ə b ə rk
q açan qızılb aş x o ru z a ra sın d a b e lə b ir s ö h b ə t başladı. Q ızılquş d ed i: -
Ey ü z d ə dost, a rx a d a d ü şm ə n , z ah ird ə x o şrəftar, b a tin d ə q ə d d a r olan
xoruz! N ə üçün q ə lb in iz d ə sə fa , ə h d in iz d ə v ə fa yoxdur?!
B e y t: Zatində vəfa olmayan bir sort qara daş,
Daha yaxşıdır, noinki vəfasız qardaş.
X o ru z dedi: - B iz d ə n ə b iv əfalıq g ö rü b , n ə b iəh d lik m ü şah id ə
etm isin iz ki, b e lə a ğ ır s ö z lə r d an ışırsım z? Q ızılq u ş dedi: - B undan da
artıq b iv ə fa lıq o larm ı ki, ad am lar sizin h aq q ın ızd a bu q ə d ə r lü tf
g ö stərir, siz ə z iy y ə t ç o k m ə d ə n , m ə ş ə q q ə t g ö rm ə d ə n güzəran k e ç irir-
siniz. İnsanlar siz ə hin tikib tə r tö k ü rlər, su verib d ən tökürlər, lakin
h ə r d ə n b ir q o n a q lıq d a n , q o n a q lığ a tu tu b k ə s m ə k istə y ə n d o bu
h ə y ə td ə n o h ə y ə tə q a ç ırsın ız, bu d am d an o dam a uçursunuz. Ə hli
olm ağ ın ıza b ax m ay araq h ə y a etm irsiniz, heç utanm ırsm ız.
B e y t: No hörmot bilirsiniz, no nemət, nə haqq,
Yemoyi, içməyi verm əzlər nahaq?!
B iz isə v əh şi q u ş o lm a ğ ım ız a b ax m ay araq , b ir m üddət insanlarla
bir y e rd ə olub, ə llə rin d ə n b ir p a rça ə t y e d ik d ə n sonra, nankorluq etm ir,
əlim izə k eçən şikarı o n la ra veririk. T ə sa d ü fə n o n lardan uzaq düşən d o
bizi uca səslə çağ ırsalar, u c a -u c a o n ların y an ın a qayıdırıq.
Xoruz dedi: - D o ğ ru buyurursunuz. Lakin m ə n ə deyin görüm heç
sizin cinsinizdən tav ad a qovurulanı, şişd ə qızardılanı görən olubm u? Biz
isə öz nəslim izin kabab olduğunu d ö n ə -d ö n ə görm üşük. Ə g ə r siz də
özünüzü odda ütülən, y a ğ d a qızardılan, şişdə kabab edilən görsəydiniz,
insanların evi M ə k k ə olsaydı belə, onun ətrafın a dolanm azdınız. Biz
dam dan-dam a uçuruqsa, siz d ağ d an -d ağ a p ərv az edərdiniz.
TISBAĞA VƏ ƏQRƏB
Rəvayət.
D im n ə dedi: - Bir tısbağa b ir ə q rə b lə h ə m d ə m olub
d ostluq və qardaşlıq iddiası edirdi.
B e y t: Sohərdon axşama tək bir oturub durardı,
Gecodon sübho qodor onunla mırt vurardı.
Bu d ə fə tobii fo lak o t ü z verdi, d o ğ m a v ə tə n i tə rk edib b aşq a ycro
k ö çm əli oldular. T ə sa d ü fo n d ərin bir çaya rast g əld ilə r. T ısb ağ a çayı
k eçm əy o h azırlaşm ağ a başlad ı, əq rə b isə y e rin d ə donub qaldı. T ısbağa
dedi: - Ey oziz dost! S ono n ə olub ki, fıkir d ə ry a sın a batm ısan ? Ə qrob
dedi: - Q ardaşım , bu çay d an , sudan necə k e çəco y im i düşünürom .
M o n im üçün no sudan k eçm o k m üm kündür, n o sə n d ə n əl çokm ok?!
B c y t: Sən gcdirson, daltnca axar gözümiin yaşı,
Çox çotindir dost gedə, qala onun yoldaşı!
Tısbağa dedi:
Q om çokm o, m ən səni d alım a alıb bu sudan k cçi-
rəro m . A talar d e m işlo r ki, dostu ç ə tin lik lə əlo g o tirib , asan lıq la oldon
v erm o k nadanlıqdır. T ısb a ğ a bunu d cd ik d ən so n ra əqrobi dalına alıb
ö zü n ü suya vurdu. Ç ay ın ortasına çatd ıq d a d alın d an x o şa g ə lm ə z bir
so s eşitdi. Ə qrobo dcdi: - Q ard aşım , bu n ə sə sd ir ki, m ən eşid irəm ? Bu
no om oldir ki, son ed irso n ? Ə qrob cavab verdi ki, tikanım ı sən in v ü -
c u d u n d a im tahan cd irəm . T ısb ağ a q ə z ə b lə n ib dedi: - A y insafsız, mon
so n in üçün bu bola b u lağ ın a düşm üş, şirin canım ı bu folakot doryasına
atm ışam no m innot bilirso n , no m ürüvvət. T o şo k k ü r ctm irsən co h o n -
n o m , heç o lm azsa dinc o tu ru b sancm a!
B e y t: Xeyir vero bilmirsən, heç olmasa qaç şordən,
Dostluq edə bilmirsən, gəl olrna son bir düşmon.
O n u da y ax şı b ilirsə n ki, sənin tikanın m ə n ə z ə rə r y e tirə b ilm ə z ,
neçin b elə e d irsə n ? Ə q rəb dedi: D oğru buyurursan, lakin n ə e d im k i,
tə b iə tim b eləd ir. E şitm əm işsən m i deyiblər:
B e y t: Əqrəbin çalması deyil ədavət,
Zatındadır onun belə bir adət.
T ıs b a ğ a b u n u e ş itc ə k dedi: - M ə n im d ə x a s iy y ə tim s u y a
b atm aq d ır.
O saat dalı ü stə çev rilib suya yatdı, ə q rə b dərh al sürüşüb s u y a b a td ı
v ə b oğuldu.
B u m ə sə li d e m ə k d ə n m ə q sə d im o d u r ki, sən şirin x ə y a n ə tin d ə n
eh tiy atlı olasan. K im n ə s ih ə tə qulaq asm asa, m ü sib ətə rast g ə lə r.
DOVŞAN, CANAVAR VƏ TÜLKÜ
Rəvayət.
K ə lilə dedi, rə v a y ə t e d irlə r ki, bir ac can av ar b ir s ə h ra d a
y e m ə k ü çün b ir şey axtarırdı. B ird ən g ö rd ü ki, b ir dovşan k o lu n k ö l-
g ə s in d ə yatm ışdır. G ə lib o n u n yanına çatdı. D ovşan o n u n m ə m ə ş u m
h ə n irtis in d ə n , m ə ş u m ay aq sə sin d ə n o y an ıb istə d i q aça, f ü r s ə t
tap m ay ıb y erin d ə q a lm ağ a m ə c b u r oldu. C an av ar dedi:
B e y t: Tez ol, gəl-gəl səno çoxdur hacotim,
Getmo-getmo, artıq yoxdur taqotim!
D ovşan, can av arın qo rx u su n d an özünü itirib y a lv a r-y a x ara b a şla d ı
v ə dedi:
-
B ilirəm , aclıq böyük d ərd d ir v ə o sizin kim i bir şa h z a d ə y ə
yaraşm az. Lakin m ə n im kim i özü arıq, əti dadsız bir m əxluqla iş aşm az.
A m m a bu y axınlıqda şə ləq u y ru q bir tülkü var, d ey irlər onun əti b ü tün
heyvanların d ərm an ı, suyu bütün n əbatatların canıdır. Ə g ər şa h z a d ə
h ə z rə tlə ri z ə h m ə t q əb u l edib onun kaşanəsini öz m übarək q ə d ə m ilə
z in ə tlə n d irsə , güm an ed irəm ki, m ən onu m ə k r v ə h iy lə ilə ə lə g ə tirə
b ilərəm . Ə g ər o n u n la doym asanız, m ən y en ə qulluğunuzda hazıram .
M i s r a: B aşq aların sal k ə m ə n d ə , m ə n ki, artıq b ən d d əy əm .
C an a v a r d o v şan ın yağlı d ilin ə in an ıb tülkünün yuvasına t ə r ə f
yollandı.
O ətra fd a b ir tü lk ü v a r idi ki, h iy lə g ə rlik d ə iblisə dərs v erərd i,
şey tan a papış tik ərd i.
B e y t: Orda vardı çox hiylogor bir tülkü,
Qaranhqda seçordi qara tükü.
Q ədim dən bəri d o v şan ın onunla ə d a v ə ti v a r idi. O d u r ki, fürsət
tapcaq ondan intiqam alm aq fık rin ə düşdü. O n la r tülkünün yuvasının
ağzına çatdıqda do v şan canavarı q ap ıd a qoyub ö zü içəri girdi, baş əyib
salam verdi, tülkü k in a y ə ilə d il-a ğ ız edib dedi:
B e y t: Xoş golmison, keç otur, son hara, bura hara?
Fərağından çokilmiş qəlbimo dərdli yara!
D ovşan dedi: - Ç o x d a n səni g ö rm ək arzu su n d a idim. L akin q əd d ar
ru zig ar bu g ö rü şə m an e olur, m əni b e lə b ir x o şb ə x tlik d ə n m əh ru m
edirdi. İndi isə tale ö zü m ə n im lə sən in q ap ın a gəlm işd ir. O , h ə r şeyi
b ilə n , h ə r işə vaqifdir.
B e y t: Elmi-qeybdon verir o hor xobori,
Bütün dünyaya bollidir hünəri.
İndi o z a te -m ü b a rə k bizim diyara tə ş r if gətirm işd ir. M ən d ə onu
g ö rm ə k h o v ə silə g ə lib bu to ro flə rə çtxm ışam . Ə g ə r sə n d ə o alicənabı
g ö rm ə k arzusu varsa, b u y u r onun x id m ə tin ə g ed o k , öz yuvanı tərk e t-
m ə y ə m ane olan b ir şey v arsa, icazə v er o şe y x i-b ü zü rg ü v arı bu m ə n -
z ilin ə gətirim .
T ülkü d ovşam n b elo şirin dil tö k m o sin d ən şü b h ə lə n ib burada bir
h iy lə olduğunu dork ctdi vo ö z -ö zü n o dedi: - Y axşısı budur ki, bu işdo
o n ların özünü tora salam .
M i s r a: K osok v u ram n cavabı daşdı.
Sonra tülkü istehza ilo sözo başlayıb dedi: m on o a li-h o z rə ti qobul
e tm ə y o h ə m işə hazıram . E vim in darvazasını c lə o na gö rə açıq q o y -
m u şd u m ki, onun kim i b ö y ü k adam ların cam al v ə kam alından fcyzyab
o la m . X üsusilo sənin b u y u rd u ğ u n o ağaya clo b ir xidm ot g ö stəro m ki,
ö z ü n do afərin deyoson. L akin xahiş cd irəm o böy ü k şeyxo x o b o r v e -
ro so n bir az so b ir elosin, m on qu y ru ğ u m la evi süp ü rü b sahm ana salım ,
o, b izo g o lərk ən x o calo t ç ə k ib utanm ayım .
D ovşan dərh al q ay ıd ıb əh v alatı can av ara d an ışd ı, tülkü y o la g ə l-
d iy i üçün onu təb rik etd i, so n ra y en ə tü lk ü n ü n ə tin d ə n , ondan h a z ırla -
n a c a q naharın lə z z ə tin d ə n sö h b ət saldı. A cın d an canavarın ü rəyi b u la -
n ır, bu sö zlərd ən isə ağzı sulanırdı.
Dostları ilə paylaş: |