Kimyoviy texnologiya

15-Laboratoriya 
Neft mahsulotlarini zichligini piknometr yordamida aniqlash 
Ishning maqsadi: 
Piknometr yordamida neft maxsulotlarini zichligini 
aniqlash. 
Zichlikni aniqlashning piknometrli usuli quyidagi hollarda qo`llaniladi: 1) neft 
maxsulotlarini miqdori kam bo`lsa; 2) aniqlik yuqori darajada bo`lishi talab etilsa;
3) neft maxsulotlarining qovushqoqligi yuqori bo`lsa (masalan, bitumlar). 
Piknometrning eng ko`p tarqalgan turlariga belgisi bor piknometr, 
qopqog`ida kapillyari bor piknometrlar kiradi. Piknometrning hajmi kattalashgani 
sari o`lchashlarning aniqligi ortib boradi, chunki bunda og`irlikni o`lchash aniqligi 
va neft maxsulotining hajmini o`lchash aniqligi ortadi. 
Neft maxsulotlarini zichligini piknometr yordamida o`lchash, piknometrdagi 
neft maxsulotlari va suvning bir xil xaroratdagi massasini o`lchashga asoslangan. 
Kerakli jixozlar va materiallar:
Piknometr.

---

53 
Analitik tarozi 
Suyuq yoki quyuq neft maxsulotlari.
Distillangan suv. 
Tajribani bajarish tartibi. 
Piknometr suvli sonini, ya`nipiknometrdagi suv massasini aniqlash uchun, analitik 
tarozida avval quritish shkafida quritib olingan va 20
0
C gacha suvutilgan quruq 
piknometr tortib olinadi. Keyin piknometr belgisidan yuqoriroq qismigacha 
distillangan suv bilan to`ldiriladi va termostatga 20-30 minutga, 20
0
C xaroratda 
qo`yiladi. Agar atrof muxit xarorati 20
0
C bo`lsa, piknometrni ochiq havoda 
qoldirish mumkin, bunda suv havo xaroratiga keladi. Keyin suvning ortiqcha 
miqdori filtr qog`oz bilan yo`qotiladi keladi. Ketin suvning ortiqcha miqdori filtr 
qog`oz bilan yo`qotiladi, quyi menisk belgilab olinadi. Filtr qog`oz bilan piknometr 
bo`yinchasining ichki tominida qolib ketgan suv tomchilar ham yo`qotiladi. 
Qopqog`ida kapillyari bor bo`lgan piknometrda suvning ortiqcha kapillyar orqali 
filtr qog`oz yordamida. Piknometrning suvli soni, suv solingan piknometr bilan 
bo`sh piknometr massalarini farqidan topiladi. Keyin piknometrdagi neft 
maxsulotining massasi aniqlanadi. 
O`rnatilayotgan neft maxsuloti quruq va yopiq idishda 20
0
C da ushlab turiladi, 
keyin piknometrga quyiladi va tarozida tortib olinadi. Neft maxsulotini zichlik 
quyidagi formuladan topiladi: 
𝜌
4
20
=
𝑚
1
− 𝑚
𝑀
∙ 0,9970 + 0,0012
Bunda