Kitabın nəşrinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatı
Yüklə 7,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BİS-in məzmununun razılaşdırılması.
dən daha böyük fayda götürülməsində milli investisiya siyasəti ön plana keçir. Siyasət tədbirləri texnologiyaların modernləşdirilməsini sürətləndirə, yerli səviyyədə satınalmaların həcmini genişləndirə, əldə edilən mənfəətin yenidən investisiyalara yönəldilməsi məbləğini artıra, ətraf mühitin mühafizəsini və istehlakçıların hüquqlarının müdafiəsini gücləndirə bilər və s. Onlar XBİ ilə əlaqədar olan potensial təhlükələr qarşısında sədd qoymağa da qadirdir. Məsələn, onlar anti-inhisar praktikasının genişlənməsini ləngidə, xarici fımıalann öz hərəkətləri ilə fəaliyyət qabiliyyətli ölkə şirkətlərini bazardan sıxışdınuasına yaxud yerli şəraitin özəlliklərini pozmasına müqavimət göstərə bilər. BİS bağlanarkən, bu cür siyasətin həyata keçirilməsi üçün zəruri olan alətlər toplusu, bir qayda kimi, məhduddur yaxud ümumiyyətlə yoxdur. Bütövlükdə isə, inkişafa səmtləşmiş müddəalar tərəflərin öhdəliklər qəbul etməyə hazırlığından asılı olaraq, imperativ yaxud dispozitiv ola bilər. BİS-də iştirak edən inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında müəyyən uyğunsuzluqları, inkişaf etmiş dövlətlərin inkişaf etməkdə olan, xüsusilə də zəif inkişaf etmiş ölkələrə yardım göstərmək öhdəliyini qəbul etməsi vasitəsilə aradan qaldırmaq mümkündür. İnkişaf etmiş dövlətlərin yoxsul ölkələr qrupuna texnologiyaların ötürülməsində yardım
göstərməsini nəzərdə
tutan Texnologiyaların Ötürülməsi haqqında Saziş buna nümunədir. TMK-nın yerləşdiyi ölkələrin XBİ axınlarını inkişaf etməkdə olan ölkələrə səmtləşdinnək üçün şərait yaratmaq, özü də bunu müvafiq beynəlxalq təşkilatlar vasitəsilə texniki yardımın göstərilməsi barədə müddəalarla möhkəmləndirmək öhdəliyini qəbul etməsi xüsusilə aktualdır. Predmetin mürəkkəbliyi, inkişaf etməkdə olan ölkələrin çoxunun, xüsusilə də zəif inkişaf etmiş ölkələrin XBİ sahəsində siyasətin təhlili və işlənib hazırlanması, habelə insan resurslarının və institusional bazanın tərəqqisi üçün mali}ryə çətinliklərini nəzərə aldıqda, bu sazişlər böyük əhəmiyyət kəsb edir. İnstitusional tərəqqi inkişaf etməkdə olan ölkələrə XBİ-nin cəlb olunmasında və bundan faydalanmaqda yardım göstərilməsini nəzərdə tutur.
siyasətinin inkişafına aid olan və beynəlxalq investisiya danışıqları keçirildikdə xüsusilə incə yanaşma tələb edən, ölkələrin əksər hallarda tam əks mövqe tutduqları məsələlərin nizama salınması BİS-in məzmununun razılaşdırılmasında mərkəzi yer tutur. Bu məsələlərə aşağıdakıları aid etmək olar:
•
sazişin əsas müddəalarını ümumi şəkildə təsvir və əhatə dairəsini müəyyən etdiyinə görə investisiya anlayışının təyin olunması; •
milli müəssisələrə verilməsi mümkün olan üstünlüklərin həcmini və üsullarını müəyyən etdiyinə görə milli rejimin tətbiq olunma hüdudları (xüsusilə də ölkədə yerləşmək hüququna tətbiq baxımından); •
tənzimləmə hüququ ilə xüsusi mülkiyyət sahiblərinin hüquqları arasındakı sərhəd meyarlarının müəyyənləşdirilməsini nəzərdə tutduğuna görə əmlakın müsadirə olunmasının dövlət siyasəti çərçivəsində yol verilən tənzimləmə tədbiri kimi nəzərdən keçirildiyi hallar; •
nizama salınmasında müstəqillik dərəcəsi barədə məsələ meydana çıxdığına görə, mübahisələrin həlli mexanizmlərinin təsir dairəsi; •
investisiya fəaliyyətinə, stimullara, texnologiyaların verilməsi və rəqabət sahələrində siyasətə dair tələblərdən istifadə olunması. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin çoxunun nöqteyi-nəzərindən geniş, «pozitiv siyahılara» əsaslanan, hər bir ölkəyə öz ehtiyaclarına və vəziyyətinə uyğun olaraq, BİS-də öhdəlikləri hansı şərtlərlə, hansı qrafik üzrə qəbul etməkdə müstəqillik təmin edən GATS tipli yanaşma daha münasibdir. Bu halda gələcək BİS-də ümumi balans əldə olunmasını təmin etmək üçün TMK- nın yerləşdiyi ölkələrin öhdəliklərinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. İnkişaf etmiş ölkələrin (məhz onlar TMK-nın yerləşdiyi əsas ölkələrdir) hamısında XBİ axınlarının inkişaf etməkdə olan ölkələrə yönəldilməsinə həvəsləndinnənin müxtəlif təsirli tədbirləri artıq mövcuddur. Bu cür öhdəliklər bir sıra ikitərəfli və regional müqavilələrdə öz əksini tapmışdır. İnkişaf etməkdə olan ölkələr gələcək BİS-də aşkarlıqdan, sabitlikdən və TMK-nın yerləşdiyi ölkələr tərəfindən həyata keçiriləcək tədbirlərin əvvəlcədən açıqlamasından daha böyük fayda əldə edə bilərdi. TMK-lar inkişaf etməkdə olan və ya keçid iqtisadiyyatlı ölkələrə qoyduqları investisiyalardan əldə etdikləri faydanı, özlərinin fəal korporativ sosial məsuliyyəti çərçivəsində könüllü qaydada yaxud hüquqi baxımdan dəqiq işlənib hazırlanmış prosedurlar çərçivəsində tədbirlər keçirmək vasitəsilə artıra bilər. Qəbul edən ölkələrin dövlət gəlirlərinin artmasına, yerli müəssisələrlə əlaqələrin formalaşmasına və inkişafına, iş yerlərinin yaradılmasına, yerli işçi qüvvəsinin ixtisas səviyyəsinin yüksəlməsinə və texnologiyaların verilməsinə 381 Yüklə 7,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|