KitabxanaşÜnasliq

119 
 
r
əfdə  öz yerlərində  yerləşmələrinə  nəzarət etmək mümkün olur. Yeni 
texnologiya kitabxanalara imkan verir ki, eyni funksiyaları  sadə və effektiv 
formada yerin
ə yetirsinlər. 
H
əmçinin  RFİD  texnologiya  vasitəsilə  ağıllı  oxucu  biletləri də  təmin 
etm
ək mümkündür.   
Abonoment  şöbəsində  RFİD  texnologiyadan  istifadə  edərək müxtəlif 
xidm
ətlər təqdim  olunur.    RFİD  texnologiyanın  bu  hissəsi  “ştat  işlənməsi” 
(Staff  Handling)  adlanır.  Burada  etiketdə  yazılan  informasiyanın  düz  olub-
olması yoxlanır və nəzarət olunur. Əgər informasiyada səhv olarsa, onu ləğv 
edib v
ə  yenidən yükləyirlər. Bu hissədə  həmçinin texniki vasitələr və  onun 
proqram t
əminatilə  abonoment  işləri, məsələn,  kitabı  oxumaqa  vermək, 
qaytarmaq v
ə s. məsələlər yerinə yetirilir.             
Kitabxanalarda  kitablar v
ə  sənədlər dəfələrlə  oxumaqa  alınır  və 
qaytarılır. FRİD-dən istifadə etmək kitabxananın fəaliyyətlərini daha səmərəli 
edir.  Çünki  RFİD  etiketləri dəfələrlə  yenidən istifadə  edilir. Həmçinin 
kitabxanada  RFİD  təhlükəsizlik  mexanizmi  kimi  işlənir.  RFİD  etiketlərı 
müxt
əlif yollarla təhlükəsizlik  əməyini  yüngülləşdirə  bilər. Bir metodda 
istifad
ə olunan etiketin bir “təhlükəsizlik biti” var ki, “aparmaq” (checked-in) 
v
ə  “qaytarmaq”(  checked-out) vəziyyəti dəyişilə  bilər.  Kitabxananın  çıxış 
darvazalarında  etiket  oxuyan  təchizatlar  var.  Əgər istifadəçinin etiketi 
“aparmaq” ist
əyində olarsa həyəcan səsi səslənir və beləliklə, icazəsiz kitabı 
kitabxanadan  çıxartmaq  olmur.  Başqa  metodda  həmin istifadəçi  çıxış 
qapısından keçir, sistem əldə və ya çantada olan kitabların etiketini oxuyur və 
kitabxananın  verilənlər  bazasından    sənədin aparmaq icazəsinin olub-
olmamasını  soruşur.  Baxmayaraq  ki,  RFİD-dən  oğurluğa  qarşı  sistem  kimi 
istifad
ə  etmək olar, amma bu o mənada deyil ki, o olduqca yüksək 
t
əhlükəsizlik texnologiyasıdır. 
Kitabxanada  RFİD  texnologiyanın  başqa  xidməti növü “özü 
qaytarmaq” (self Check-in) v
ə  “özü aparmaq” (Check-out) təchizatından 
ibar
ətdir.  Bu  avtomatik  abonoment  şöbəsi  adlanır.  Kitabxana  oxucuları  bu 
hiss
əni çox istəyirlər, çünki oxucu istənilən kitabı seçib və qötürdükdən sonra 
müst
əqil formada onu  təchizata  yaxınlaşdırıb  və  qeydiyyatdan keçirir. 
Bel
əliklə,  oxucu  kitabxanaçıya  ehtiyac  düymadan  kitabı  oxumaqa  aparır  və 
h
ətta kitabı qaytaranda yenidən təchizata yaxılaşdırıb və öz adından çıxardır. 
Bu t
əchizatda  çalışmışlar  ki,  kitabxana  oxucuları  daha  rahatlıqla  abonoment 
işlərini özləri yerinə yetirsinlər. 
İkinci  mərhələdə  sənədi proqram təminatı  vasitəsilə  identifikasiya 
etm
əkdir. Buna görə  oxucu sənəd və  ya  kitabı  RFİD  oxucu  sisteminə 
yaxınnadır və sistem sənədi identifikasiya edib və oxucuya bir qəbz verir.  
 
RFİD  texnologiya  vasitəsilə  oxucu sənədi günün hər  saatında 
kitabxanaya qaytara bil
ər.  Bu  sistem  “salma  qutusu”  (Drop  Box)  adlanır. 

---

120 
 
Bel
əliklə  kitabın  qaytarmaq  əməliyyatı  avtomatik  olub  və  kitabxanaçıların 
köm
əyi olmadan yerinə  yetirilir. Bona görə  oxucu  kitabı  “salma  qutusu”-na  
salır.  Sistem  kitabın  informasiysını  ekranda  göstərir və  dərhal  onun  adını 
oxucunun faylından silib və qaytarmaq qəbzini oxucuya verir [11,12,13,14]  
 
ƏDƏBİYYAT 
 
a) Az
ərbaycan 
1. RFİD (Radio Frequency Identification) nədir?    www.gmg.com.az 
b) Englis 
2.  Ayre, Lori bowen. Position Paper: RFID and Libraries. (2004). Available from 
 
www.galecia.com/included/docs/position-rfid-permission.pdf 
3.  Boss,  Richard.  Automated Circulation Systems in university libraries of brezil. Library 
and Information Science .- (1978).-Vol. 12.- s. 54-68 . 
4. 
Coyle, Karan . Management of RFİD in libraries. The Journal of Academic Librarianship.-
2005.- Volume 31.- Number 5.- s. 486–489 
5.  Engels,E.(2006).  RFID implementation in California Libraries: Costs and benefits. 
Sacramento: California Library Association. Available from  
6. www.Cla-net.org/included/docs/IT3.pdf    
7. Molnar,D.; Wagner,D.A.(2004). Prevacy and security in library RFID:  
8. 
Issues, practices and architectures. Available via: 
www.cs.berkely.edu/~dmolnar/library.pdf.   
9. RFID. http://babelserver.org 
10. Thornely, Clare; Ferguson, Stuart;  Weckert, John.The application of  FID sin libraries: an 
assessment of technological, management and professional issues. International Journal of 
Information Management.-  2010.- Available from  www.elsvier.com/locate/ijinformgt 
11. 
What is RFİD? www.palowireless.com 
12. 
What is RFİD? www.technovelgy.com 
 
c
) İran 
  .13
 ﺝﺍﻮﻣﺍ ﺎﺑ ﯽﻳﺎﺳﺎﻨﺷ یﺭﻭﺁ ﻦﻓ ﺯﺍ ﻩﺩﺎﻔﺘﺳﺍ .ﻪﻴﺿﺮﻣ ،ﻪﻨﮕﻧﺯ یﺭﺎﻳ ؛ ﯽﻀﺗﺮﻣ ،ﺭﻮﭘ ﻒﻟﺯ  ﯽﻳﻮﻳﺩﺍﺭ  
     )RFID
ﺭﺩ (  ﯽﺸﻫﻭﮋﭘ ﯽﻤﻠﻋ ﻪﻣﺎﻨﻠﺼﻓ //ﯽﻧﺎﺳﺭ ﻉﻼﻁﺍ ﺰﮐﺍﺮﻣ ﻭ ﺎﻫ ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘﮐ ﻝﺮﺘﻨﮐ ﻭ ﺩﻮﺒﻬﺑ    
      
ﺕﺎﻋﻼﻁﺍ یﺭﻭﺎﻨﻓ ﻭ ﻡﻮﻠﻋ ﻩﺎﮕﺸﻫﻭﮋﭘ 
 -.
ﻥﺍﺮﻳﺍ
1388
      
http://jist.irandac.ac.ir 
.14
 یﺭﻭﺎﻨﻓ ﺭﺩ ﻩﺩﺎﻔﺘﺳﺍ ﺩﺭﻮﻣ یﺎﻬﺴﻧﺎﮐﺮﻓ ﻭ ﺎﻫﺩﺭ .ﺪﻴﺣﻭ ،ﺎﻴﻧ ﺖﻓﻮﻄﻋRFID ﺭﺩ ﻩﺪﺷ ﻪﺋﺍﺭﺍ ﻪﻟﺎﻘﻣ .   
      
 ﻦﻴﻣﻭﺩ  ﯽﻠﻠﻤﻟﺍ ﻦﻴﺑ ﺲﻧﺍﺮﻔﻨﮐRFID .  - ﯽﻟﺎﻋ یﺍﺭﻮﺷ یﺩﺮﺑﺭﺎﮐ ﺕﺎﻋﻼﻁﺍ ﻪﻌﺳﻮﺗ ﺰﮐﺮﻣ ،ﻥﺍﺮﻬﺗ 
      .
ﯽﻧﺎﺳﺭ ﻉﻼﻁﺍ-1386 -.
1
ﻭ
2
ﺪﻨﻔﺳﺍ 
. 
 
.15  
 یﺭﻭﺁ ﻦﻓ ﺩﺮﺑﺭﺎﮐ RFID                           .ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘﮐ ﺭﺩ               www.parslib.com 
.16
،ﯽﻣﺮﮐ    ﺰﮐﺍﺮﻣ ﻭ ﺎﻫ ﻪﻧﺎﺨﺑﺎﺘﮐ ﺭﺩ یﺩ.یﺁ.ﻑﺍ.ﺭﺁ ﺩﺮﺑﺭﺎﮐ .ﻞﻴﻋﺎﻤﺳﺍ ،یﺮﻳﺯﻭ ؛ﺪﻳﺮﻓ ،ﺭﺎﮕﻣﺎﮐ ؛ﷲﺭﻮﻧ 
 :
 ﯽﻧﺎﺳﺭ ﻉﻼﻁﺍ           ﻁﺎﺒﺗﺭﺍ ﯽﮑﻴﻧﻭﺮﺘﮑﻟﺍ ﻪﻣﺎﻨﻫﺎﻣ //ﺶﻧﺍﺩ ﯽﻫﺪﻧﺎﻣﺯﺎﺳ ﻪﺑ ﮏﻤﮐﻭ یﺯﺎﺳ ﺭﺎﮐﺩﻮﺧ 
 ﻩﺭﻭﺩ -.ﯽﻤﻠﻋ        
17
 ﻩﺭﺎﻤﺷ  -.
1
.(
ﺮﻬﻣ) -.
  
http://ejournal.irandoc.ac.ir/browse.php?a-code=A-10-85-4      
 
                                                                                
 
 
 
 

---