Kurs ishi fan : Maktabgacha yoshdagi bolalar nutqini o’stirish

2.3.
Nutq nuqsonlarini bartarf etishda xalq og’zaki
ijodidan
foydalanish…………………………………………………………………….58-69
 
TAJRIBA-SINOV …………………………………………………..69-72
XULOSA VA TAVSIYALAR………………………………………72-79 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI………………80-81
 
 
 

---

3
KIRISH 
Hozirgi paytda O`zbekiston Respublikasi Prezidenti I. A. Karimov yosh 
avlodni komil inson qilib tarbiyalashga alohida e’tibor qaratmoqda.
Insonning eng muxim xususiyatlaridan biri uning so`zlash qobiliyatidir. 
Ravon nutq orqali ifodalangan fikr tushunarli va yoqimlidir. Nutq insonning 
murakkab oliy psixik funksiyalaridan biridir. Nutq harakatlari murakkab a’zolar 
tizimi orkali amalga oshiriladiki, bunda bosh miya faoliyati asosiy rol o`ynaydi, nutq 
fakat inson uchun xos bo`lgan alohida va yuqori darajadagi aloqa shaklidir, nutqiy 
aloqa jarayonida kishilar fikr almashadilar va bir – birlariga ta’sir etadilar. Nutqiy 
aloqa til orqali amalga oshiriladi, til – bu fonetik, leksik va grammatik vositalar 
tizimidir, odam nutqi tushunarli va ma’noli bo`lishi uchun nutq a’zolarining 
xarakatlari aniq va to`g’ri bo`lishi kerak . Nutq talaffuzi mexanizmi harakatini 
tushunish uchun nutq apparatining tuzilishini yaxshi bilish zarur. Nutq buzilishlari 
uzoq yillar davomida o`rganilib kelayotgan sohadir. Nutq normasi deganda nutq 
faoliyati jarayonidagi til ishlatilishining umumiy qabul qilingan variantlari 
tushuniladi. Nutqning normal faoliyati holatida uning psixofiziologik mexanizmlari 
saqlangan bo`ladi. Nutq buzilishlari gapiruvchi shaxsning ma’lum til muhitida qabul 
qilingan, nutq faoliyati normal holda ishlayotgan psixofiziologik mexanizmlarning 
zaiflashuviga bog’liq holda til normalaridan chetlashuvi bilan belgilanadi. 
Kommunikativ nazariya nuqtai nazaridan qaraganda, nutq buzilishlari bu aloqa 
vositasining buzilishidir. Bunda individ bilan jamiyat orasidagi nutqiy muomalada 
ko`zga tashlanadigan o`zaro munosabatlarning buzilgani ma’lum bo`ladi.
Nutq buzilishlari quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi:
1)
so`zlovchining yoshiga nomuvofiqlik xususiyati;
2)
shevachilik, nutqiy savodsizlik, til bilmaslikning ifodasi bo`lmagan 
xususiyatlar;