✦ ✦ ✦ Sona Xəyal ✦ ✦ ✦
74
ФЯРЯЪ ИСМАЙЫЛЗАДЯ
Инсан юмрц нящайятсиз дейил. Щамы сону олан бир юмцр йа-
шайыр. Амма бу сонлуну сонсуза чевирян бир гцдрят вар. Исте-
дадлы, Аллащын инсана бяхш етдийи гейри-ади баъарыг вя бир дя
гисмят дейилян бир шей вар. Бу баъарыьы, габилиййяти ашкара чы-
хармаг, юз мянини инсанлара эюстяря билмяк, истедадынла, бюйцк
ямялинля йаддашларда галмаг, ябядиййят газанмаг…
Азярбайъан мадди немятляр боллуьундан башга щям дя
мяняви капитала сащиб олан торпагдыр. Тарих бойу бу торпаьын
щяр сащядя бюйцк истедадлары олуб. Шаир Чинэиз Яли оьлу демиш-
кян «биз майайыг, гыъгырыб-гыъгырыб, дащиляр йарадырыг». Азяр-
байъанын о гядяр тарихя дцшмяйян дащиляри олуб ки. Бунун эц-
нащы ися юзцмцздя олуб. Итиря-итиря сащямиз кичилдийи кими, уну-
да-унуда нящянэляримизин сайы азалыб…
Мян сизя бир унудулмуш актйор щаггында данышмаг истя-
йирям. Амма о ня дащидир, ня нящянэдир. Садяъя унудулмуш,
лакин театр тарихимиздя изи олан бир сяняткардыр. Тякъя сящня
щяйатындан бязи фотошякилляр галыб. Бир дя оьлу Исмайыл мцяллимин
йаддашындакы юмцр йолу. Исмайыл мцяллим юзц 1947-ъи илдя Ба-
кыда анадан олуб. 31 сайлы мяктяби битириб вя Я.Язимзадя адына
ряссамлыг мяктябиндя тящсил алыб. Санитарийа маарифи евиндя ряс-
сам ишляйиб, Щякимляри Тякмилляшдирмя Институтунда тядрис устасы
кими чалышыб, щям дя орта мяктябдя мцяллимлик едиб. Исмайыл
мцяллим атасы щаггында о гядяр дя эениш мялумата малик дейил.
Амма онун сющбятиндян актйор щаггында няся юйряня билдик.
Тцрк-Ислам дцнйасында йедди «Фикри» тяхяллцс шаир олуб. Он-
лардан бири, щаггында сющбят ачаъаьымыз Фяряъ Исмайылзадянин
бабасыдыр. Фяряъин атасы Исмайыл Щаъы Ялякбяр оьлу, анасы Зий-
нятханым Щцсейн гызы олуб. Фяrяc aиlяnиn on иkи uшaьыndan яn
kичиyи olub. Sяnяdиndя 1909-cu иl yazыlsa da, яslиndя 1911-cи иl-dя
doьulmuшdur. 3-4 yaшlarыnda иkяn bюyцk qardaшы иlя Иrandan
Bakыya gяlmиш, burada orta tяhsиl alыb, sonralar Teatr
Texnиkumunu bиtиrmишdиr. Tяyиnatla tяnqиd-tяblиь teatrыna ишlя-
mяyя gяlmиш, иndиkи Kukla teatrыnыn yerиndя olan teatrda чаlыш-
mышdыr. Sonralar bиr neчя nяfяrlя bиrlяшиb иndиkи Gяnc tamaшa-
✦ ✦ ✦ Mədəniyyəti, incəsənəti yaşadanlar ✦ ✦ ✦
75
чыlar Teatrыnы yaratmышlar. Orada Zяfяr Nemяtov, Mяmmяdaьa
Dadaшov кими режиссорларла вя Сцлейман Ялясэяров, Щцсейнаьа
Садыьов кими актйорларла бирэя чалышмышдыр. Амма тяяссцф ки,
Эянъ тамашачылар Театрынын йаранмасына щяср олунмуш китабда
щамынын щаггында мялумат олдуьу щалда, Фяряъ Исмайыловун
щеч ады да чякилмямишдир.
Отузунъу иллярин сонунда Шяки Драм Театрына ишлямяйя эедян
Фяряъ мцщарибя башлайанда иъазя вярягясинин олмаsыna бах-
маyaraq, кюнцллц ъябщяйя gedиr. 1946-cы иlя qяdяr cяbhяdя olur,
иkи dяfя aиlяsи qara kaьыz alыr, amma sonradan saь olduьu
anlaшыlыr. Dяfяlяrlя gцllя yaьышы altыnda, hяtta torpaq altыnda qal-
masыna baxmayaraq, yenя dя salamat qalыr. Маcarыstan, Чexo-
slovakиya, Rumыnиya vя s. йерлярдя dюyцшlяrdя ишtирак едян Фяряъ
1946-ъы илдя Шяkиyя qayыdыr. Nишanlыsыnыn onu юlmцш bиlяrяk
baшqasыna verиldиyиnи eшиdяndя orada qala bиlmяyиb Bakыya
qayыdыr. 1947-cи иldя aktyor kиmи Sabиrabad teatrыna gюndяrиlиr.
Orada hяm dя rejиssor kюmяkчиsи ишlяyиr. Yoldaшы kюrpя иlя Bakыda
qaldыьыndan Bakыya qayыtmaьa mяcbur olur. Gяnc tamaшaчыlar
Teatrыna gяlяndя mцharиbя vaxtы sяnяdlяrи иtdиyиnя gюrя onu
aktyor kиmи qяbul etmиrlяr. Яslиndя иsя artыq orada tanыnmыш
aktyorlarыn olmasы vя aktyorluq цzrя boш yer olmadыьыndan, Fя-
rяcя rol verя bиlmиrlяr. Fяrяc иsя doьma teatrыnda sяhnя
quraшdыrыъысы vяzиfяsиnи belя qяbul edиr vя bиr mцddяt burada
ишlяyиr. Lakиn az sonra sяhnя цчцn darыxan Fяrяc nazиrlиk tя-
rяfиndяn Aьdam teatrыna gюndяrиlиr. 1-2 илdяn sonra yenя Bakыya
qayыdыr. Onu Sumqayыt teatrыna gюndяrиrlяr getmиr. Ишlяmяk цчцn
yararsaz, яlverишsиz olan bиr чox yerlяrи gязdиkdяn sonra bиr
sяnяtkar kиmи fяalиyyяt gюstяrяcяyиnиn mцmkцnsцzlцyцnц hиss
edяn Fяrяc aldыьы Fяxrи Fярmanlarы da, tяшяkkцrlяrи dя, цmu-
mиyyяtlя sяnяtи иlя baьlы bцtцn sяnяdlяrи yandыrыr. Omrцnцn
sonuna kиmи dцlgяrlиk edиb aиlяsиnи saxlayыr.
Fotoшяkиllяrиn arxasыnda Fяrяcиn юz xяttи иlя yazыlmыш qeydlяr
vardыr. Mцllerиn "Zorяn tяbиb", Haqverdиyevиn "Bяxtsиz cavan"
яsяrlяrиndяn sяhnяlяrи бу шякилляр qoruyuб saxlayыb.
Fяrяъ Иsmayыlzadя (mцharиbяdяn sonra Иsmayыlov) Иranda
Azяrbaycan teatrыnda da fяalиyyяt gюstяrmишdиr. Anasыnы gиzlи
✦ ✦ ✦ Sona Xəyal ✦ ✦ ✦
76
yolla иrana aparan aktyor sяrhяdlяr baьlы olduьu цчцn sяkkиz ay
orada qalmыш, Vяzиrovun "Mцsиbяtи-Fяxrяddиn" яsяrиndя Fяx-
rяddиn rolunda, eynи zaманда «О олмасын бу олсун»да hambal,
Sяrvяr vя Mяшяdи Иbad rollarыnda oynamыш, alqышlarla qarшыlan-
mышdыr. Eynи bиr яsяrиn mцxtяlиf rollarыnda oynaya bиlяn, xa-
rakterиk obrazlar yarada bиlяn sяnяtkar tяssцf kи, юz vяtяnиndя
layиqиncя qиymятlяndиrиlmяmиш, bиr aktyor kиmи mяhv edиlmишdиr.
Yяqиn kи, dюvrцn чяtиnlиyи, aиlя problemlяrи Fяrяcиn fяalиyyяtиnя
tяsиr gюstяrmишdиr. Чцnkи, o maaшыn чoxluьunu nяzяrя alыb Шяkиyя
gedяrkяn, Yusиf Vяlиyev ona Bakыda qalmaьы mяslяhяt bиlmиш,
burada иnkишaf etmяyиn, yцksяlmяyиn mцmkцnlцyцnц baшa sal-
maq иstяmишdи. Amma Fяrяc ona qulaq asmamышdы. Sonralar
Gяnc tamaшaчыlar Teatrыnda Muxtar Dadaшov ona "Mяn tanыn-
mыш artиstи - Яlиaьa Aьayevи qoyub, sяnя necя rol verиm?" -
deyяndя sяhvиnи baшa dцшsя dя, artыq gec olmuшdur. Kиm bиlиr,
bяlkя bя bu Fяrяcиn alыn yazыsыymыш. Hяr halda Azяrбайъан
театрынын инкишафында мцяййян хидмяти олан Фяряъ Исмайылзадянин
йада салынмасы, хидмятляринин гейд едилмясини вя беля бир сянят-
карын театр тарихиня дцшмясини ваъиб билирик. Йаддашлarda qalan bu
mяlumatlarы qяляmя almaьыmыzыn яsas mяqsяdи dя elя budur.
Иsmayыl mцяllиm atasыnыn hяlя gяnclиyиndяn шeиrlяr yazdыьыnы vя
bunlarыn яksи яlиfbada olduьunu bиldиrяndя onlara baxmaq
иstяdиyиmи dedиm. Dяftяrчяlяrи vяrяqlяdиm. Xalq шeиrи цslubunda
yazыlmыш шeиrlяr иdи, bиr qяdяr bяsиtlиk var иdи. Bяdии cяhяtdяn o
qяdяr dя gцclц deyиldиlяr. Amma Иsmayыl mцяllиm o zaman Sяmяd
Vцrьunun Fяrяc Fяdaи haqqыnda kичиk bиr yazыsы olduьunu
xatыrlaтdы. Bиz hяmиn yazыnы яldя edя bиlmяdиk.
«Паклыг» гязети, 22.04.2000
Dostları ilə paylaş: |