Microsoft Word 00 Korica-potkorica doc

 
293
2. Ndikimi i përqendrimit  
Përgatit tri gota të njëjta laboratorike prej 100 mL dhe shënoi me A, B dhe C. Do të jepen tretësirat e acidit 
klorhidrik (me përqendrim të HCl 2 mol/dm
3
) dhe tretësirë të tiosulfatit të natriumit, Na
2
S
2
O
3
, me përqendrim të 
substancës së tretur të barabartë me 0,15 mol/dm
3
. 
Në secilën prej gotave A, B dhe C shto nga 50 cm
3
 tretësirë të tiosulfatit të natriumit, Na
2
S
2
O
3
 por në gotën A ajo 
le të jenë nga tretësira e fituar, në gotën B ajo le të jenë nga tretësira e formuar prej 40 cm
3
 të tretësirës së fituar 
dhe 10 cm
3
 ujë të distiluar, ndërsa në gotën C le të shtohen 30 cm
3
 nga tretësira e fituar dhe 20 cm
3
 ujë të 
distiluar. Kështu, në secilën prej tri gotave do të kenë nga 50 cm
3
, por përqendrimi i tiosulfatit të natriumit do të 
jenë gjithnjë e më i vogël. 
Sipas radhës së alfabetit, vendos nga një prej gotave A, B dhe C në listën e bardhë në të cilën shënohet shenjë e 
madhe 
. 
Merr pozicionin ashtu që shikon prej së larti nëpër lëngun e gotës. 
Së pari në gotën A shto 5 cm
3
 nga acidi klorhidrik dhe në atë moment kyçe kronometrin. Përziej me shkop qelqi 
dhe përpiqu ta vëresh momentin kur shenjën 
 më nuk do të mund ta vëresh nëpër tretësirën që është turbulluar 
nga sulfuri elementarë i ndarë. Shëno edhe kohën për të cilën kjo ndodhë. 
Të njëjtën përsërit me gotën B, pastaj (pasi të mbarosh me matjen e kohës për të cilën “zhduket” shenja 
) edhe 
me gotën V. 
Rezultatet shënoi në tabelë, dhe vizato (në letër milimetrike) edhe dy grafikonë. Në boshin koordinativ në dy 
grafikonët paraqit përqendrimin e tiosulfatit të natriumit, por në intervalet kohore të “zhdukjes” së shenjës 
, 
ndërsa në të dytin ajo le të jenë vlera reciproke e kohës. Me fjalë të tjera, kohën mate prej momentit kur i ke 
përzier reaktantët deri në momentin kur shenja nuk do të mund të shihet në tretësirën në gotë duke shikuar prej 
së larti në tretësirën mbi gotë. 
Përshkruaj vështrimet tuaja. Çfarë përfundime ke sjellë në raport me ndikimin e përqendrimit mbi shpejtësinë e 
reaksionit? 
Përpiqu ta shënosh barazimin e reaksionit në të cilin përfitohet sulfuri elementarë, kloruri i natriumit, dioksidi i 
sulfurit dhe uji.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
294
 

---

L
L
3
3
.
.
 
 
T
T
R
R
E
E
T
T
Ë
Ë
S
S
I
I
R
R
A
A
T
T
 
 
 
 

---

 
296

---

 
297
 
 
L3.1. MATJA E MASËS DHE VËLLIMIT 
 
 
Matja e masës  
Matja e masës së substancave rëndomtë quhet peshim. Emri është i 
kuptueshëm: matja kryhet me shfrytëzimin e peshoreve (shih fig. L15). 
Peshoret mekanike duhet të jenë të fiksuara, atëherë kur me to nuk matet. 
Nëse shfrytëzohet peshore e këtillë, pas punës kundërpeshat duhet ti 
grumbullosh mbrapa në kutinë e tyre. 
Ngjashëm duhet të sillesh edhe me peshoret bashkëkohore elektrike. Në 
rastin e fundit, vërteto a është errësuar displeji. 
Nëse matë substancë të ngurtë, së pari duhet të dish se me çfarë saktësi 
duhet të përcaktohet masa e saj. Nëse nevojitet saktësi e madhe, duhet të 
përdorësh  peshore analitike, ndërsa nëse nuk nevojitet saktësi shumë e 
madhe, mund të shfrytëzosh peshore teknike. 
Kuptohet, substancën e ngurtë nuk do ta derdhësh drejtpërdrejtë në tasin e peshores, 
por ajo duhet të gjendet në enë të përshtatshme. Peshimi në letër nuk është i lejuar! 
Për substanca johigroskopike, është i pranueshëm peshimi i tyre në qelqin e orës  
(fig. L36).  
Përndryshe, sipas rregullit, peshimin e substancave të ngurta duhet ta kryesh në enë 
speciale e cila quhet,  enë për matje,  mbanë emrin përkatës (fig. L37). 
Kur peshohen substancat e ngurta (pluhur, kristale) nuk guxohet ato të derdhen 
nëpër peshore, dhe rreth tyre. Nëse, pak nga substanca të derdhet, duhet menjëherë ta 
pastrosh peshoren (për këtë, rëndomtë, përdoret brushë speciale).  
 
 
 
 
Fig. L36. Substanca në qelqin e orës  
 
Fig. L37. Ena për matje 
(vegeglas) 

---

 
298
Matja e vëllimit  
Gjatë punës laboratorike shpeshherë duhet të matësh 
vëllimin e ndonjë lëngu (më shpesh – ujit, por ndonjëherë 
të ndonjë lëngu tjetër). 
Për matjen e vëllimit ekzistojnë më shumë lloje të 
pajimeve speciale. 
Kur nuk kërkohet saktësi e veçantë, vëllimi i lëngjeve 
mund të përcaktohet me cilindra të graduar – menzura 
(fig. L38 a). Ekziston mundësi të përdorësh edhe pipeta të 
graduara (fig. L38 b). 
Vëllimi i lëngut, që duhet shtuar, shumë më saktë mund të 
përcaktohet me anë të biretës (fig. L39 a).  
Vëllim saktësisht i përcaktuar mund të shtohet edhe me 
pipeta me rezervuar (fig. L39 b). 
Në disa lloje të biretave (sipas Shelbahut), në anën  brendshme, përkundër graduimit, ekziston vijë e cila mundëson 
të lexohet vëllimi saktësisht. Ai është vëllimi që 
korrespondon me shkallën atje ku vija e kaltër e 
shelbahut duket më e hollë (fig. L39 b).    
Gjitha pajisjet për matje të vëllimit dihet të jenë të 
pastruara mirë para se të përdoren. Kjo posaçërisht 
vlen për biretat dhe pipetat me rezervoar. Kur 
lëshohet lëngu prej tyre, nëpër mure nuk guxohet të 
mbesin pika sepse atëherë vëllimi i lëngut të 
lëshuar do të jenë, në realitet, më i vogël se i 
lexuari. 
  
   
                                 a                                               b                               
Fig. L38. Seria e menzurave (a)  
dhe pipetave të shkallëzuara (b) 
   
   
   
   
         a                       b                                         c                                    
Fig. L39. Bireta (a), pipeta me rezervoar (b) dhe leximi i biretës së 
Shelbah-ut (c) 

---