Microsoft Word 017 esas sayi doc
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
Filologiya məsələləri, №4, 2017
23 sosial bacarıqlara yiyələnməlidir.Qloballaşma prosesinin labüdlüyünü və bu prosesə inteqrasiyanın qaçılmaz olduğunu nəzərə alaraq, müxtəlif sahələrin bu proseslərə adaptasiyasına nail olmaq üçün bir sıra islahatların həyata keçirilməsi zəruridir. İlk öncə ona görə ki, məhz bu sahələrdə təkcə yeni bilik və texnologiyalar deyil, həm də, insan fəaliyyətinin bu və ya digər formalarının yeni mexanizm və üsulları da gənc nəslə ötürülür. Qloballaşma barədə danışarkən qeyd etdiyimiz kimi, qloballaşmanın əsas məğzi də məhz bundan ibarətdir: hər bir şəxs bütün dünyanın vətəndaşı olmalı, ümumbəşəri anlamda faydalı işlər görməlidir, hüquqlarını bilməlidir.Lakin, təbii ki, bu cür qarşılıqlı fəaliyyət öz özünə formalaşa və ya göydən düşə bilməz. Onu məqsədyönlü şəkildə həyata keçirmək lazımdır.Bəşər övladları arasında qarşılıqlı fəaliyyətin əsasını təkcə müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığa dair beynəlxalq müqavilələr və sazişlər deyil, həm də müasir dünyada baş verməkdə olan müxtəlif proseslərə dair fundamental biliklər də təşkil etməlidir.Həmin biliklərin ən vacibləri sırasına müasir qloballaşma an- layışını, eləcə də keçid cəmiyyətlərinin və dövrlərinin xarakterik xüsusiy- yətlərini dərk etmək kimi zəruri amilləri şamil etmək olar.Bunsuz adaptasiya problemini həll etmək mümkün deyil.Bəs görəsən, həmin xüsusiyyətlər hansılardır və sürətlə inkişaf etməkdə olan qloballaşma prosesləri bizi hara aparır.Tədqiq edilən problemi nəzəri və praktiki cəhətdən əsaslandırmaq məqsədilə qloballaşma prosesi və onun tarixi, “qloballaşma”, “qlobal vətən- daşlıq” və “qlobal təhsil” anlayışlarının mahiyyəti izah edilmiş və nəhayət, həmin anlayışların Azərbaycan reallıqları baxımından təhlili maraq doğurur. Daha sonra isə, qloballaşan dünyada mütərəqqi standartlara inteqrasiya etməyin zəruriliyi və bu yolla kardinal müsbət dəyişikliklərə nail olmağın mümkünlüyü elmi və nəzəri qənaətlərlə əsaslandırılmışdır. XXI əsr dünya sosial, iqtisadi və demoqrafik keçid proseslərinin müxtəlif mərhələlərində qərar tutmalıdır. Hal-hazırda istər iqtisadi, istərsə də siyasi cəhətdən dünya daha sürətlə dəyişməkdədir. Belə ki, mövcud qlobal iqtisadiyyat həm rəqabət, ham də qarşılıqlı asılılıqla müşayət olunur . Bu isə dünyanın əksər guşələrində müasir kommunikasiya vasitələri və istehsal texnologiyalarına olan təlabatın artması ilə nəticələnmişdir.Qeyd etməliyik ki, hüquq ən mühüm ictimai hadisələrdəndir.Hüquq anlayışının öyrənilməsi, onun mahiyyətinin izahının verilməsi əsrlərdən bəri davam edir. Bu da təbii və başa düşüləndir. Hüquqa baxışlarda insanların cəmiyyət , onun meyarları və mənəvi dəyərləri barədə təsəvvürləri əks olunur. İnsan cəmiyyəti inkişaf etdikcə ,onun idealları və təsəvvürləri , adamların həyat tərzi dəyişdikcə hüquqa baxışlar da dəyişəcək. Sivilizasiya tarixi boyu hüquq haqqında onlarca , yüzlərcə hüquqi təlim yaranıb. Bəşər övladının müdrikləri əsrlər boyu hüquq fenomeninin öyrənilməsi , onun mahiyyətinin açılması üzərində işləyiblər. Keçmişin hüquqi nəzəriyyələri elmi fikrin insan münasibətlərinin
Filologiya məsələləri, №4, 2017
24 lap dərin qatlarına nüfuz etmişdir. XXI əsrdən başlayaraq qloballaşma prosesinin Azərbaycan Respublikasına təsirinin güclənməsi bir çox sahələrdə olduğu kimi təhsil, elm, elmi-tədqiqat sahəsində də özünü büruzə verir. Bu da qeyd olunan sahələr qarşısında müəyyən vəzifələr və tələblər qoyur. Məhz bu baxımdan ölkəmizdə mütəxəssis hazırlığına münasibətlər də dəyişir. Hüquq haqqında təlimlər hüquq anlayışının mahiyyətinin izahında çox müxtəlif yanaşmaları , mövqeləri ,baxışları əks etdirir. Buna baxmayaraq qeyd etmək olar ki, hüquq haqqında bütün baxışlar bir ümumi əsasa söykənir. İnsanlar üçün hüquq həmişə cəmiyyətdə müəyyən qayda, nizam kimi çıxış edib. Bu ümumi əsasdan sonra fikir ayrılıqları başlayıb. Bu fikir ayrılıqları ilk növbədə hüququn məzmunu və onun formaları ilə bağlıdır. Burada biz hüquq deyəndə onun sosial keyfiyyətini , cəmiyyətin bu və ya digər təbəqələrinə xidmət etdiyini nəzərdə tuturuq.Hüququn yaranması ilə bağlı müxtəlif fikirlər , nəzəriyyələr var .Hüququn mahiyyəti barədə danışarkən mühüm bir məqamı da nəzərdən qaçırmaq olmaz.Hüquqa ən geniş yayılmış baxış ondan ibarətdir ki , o azadlıq normasını özündə əks etdirir. Yəni insan öz hüquqları çərçivəsində azaddır.Müasir dövrdə insan azadlığı məhz onun hüquqlarının təmin edilməsi və dərk olunması kimi başa düşülür. Yeri gəlmişkən, hüquqdan danışarkən məhkəmə zalı daxilində formalaşan diskurs maraq doğurur.Belə ki, diskurs ritorika, məntiq, arqumentasiya nəzəriyyəsi, nitq mədəniyyəti və texnikası, psixologiya, sosial-psixologiya, cinayət prosesual hüququn müddəalarını özündə birləşdirir. Bu elementlər tam şəkildə andlı iclasçılar məhkəməsində vəkilin müdafiəyə ittiham nitqində təzahür edir.Məzmun və forma etibarıilə, müdafiə nitqi andlıların inandırılmasına yönəlmiş verbal, qeyri-verbal, uyğun dəlillərlə əsaslandırılmış diskursdur.Müdafiə nitqi üç əsas prinsip üzərində qurulmalıdır.1) nə haqda demək, 2) nə demək, 3) necə demək.“Nə haqda demək” məhkəmə nitqinin predmetinin müəyyən edilməsinə yönəlib. “Nə demək” isə nitqin predmetinə dair məsələlərin müdafiə mövqeyinin məntiqi arqumentasiyasına yönəlmişdir. “Necə demək” sualı isə dil vasitələri , üslubu, ritorik vasitələrin köməyilə müdafiə nitqinin inandırıcı şəkildə ifadə olunmasına yönəlmişdir.Bu baxımdan müdafiə diskursu aşağıdakı element- ləri özündə ehtiva edir: işin faktiki tərəfinin şərhi, sübutların təhlili və qiymətləndirilməsi, zərərçəkmiş və ya ittiham edilən şəxsin şəxsiyyətinin xarakterizəsi, cinayətə təhrikin səbəb və şərtlərinin təhlili. Vəkilin qarşısında bu zaman, iclasçıların diqqətini ələ almaq, nitqə maraq yaratmaq, onlarla psixoloji kontakt yaratmaq, onların etibarını qazanmaq, özünə rəğbət doğurmaq, onlarda məsuliyyət hissini formalaşdırmaq, psixoloji surətdə öz mövqeyinin, sübut və dəlillərin təqdimatına hazırlamaq.Qeyd olunan məsə- lələrin həlli üçün vəkil bura baxılan işin ictimai, mənəvi-etik məqamlarını xüsusilə diqqət mərkəzinə çəkir. Diskursun inandırıcılığı təkcə təqdim
Yüklə 1,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|