Microsoft Word Borchali-Folklor-ornekleri-dastanlar

 
 
325
Çarşılarda əsnaf, köylərdə rəncbər, 
Dağlarda çobanlar səni arayır. 
 
Olanca muradın məhşərə qaldı, 
Fələk bu bəlayı bizlərə saldı, 
Aşıq Ruhsəti də məddahın oldu, 
Neçə pəhləvanlar səni arayır. 
Hə, mənim əzizlərim! O vaxtdan aylar keçdi, qərinələr, illər 
ötdü,  bu  sədalar  çatdı  qədim-qayım  türk  yurdu  Borçalıda  ömür 
sürüb gün keçirən Aşıq Məhəmməd Sadaxlıya. Aşıq Məhəmməd 
Sadaxlı da  bir qədər qəmlənib-kədərlənib  götürdü alim qardaşı, 
akademik  Valeh  Hacıların  «Borçalı  Mehralı  bəy  tarixi  həqiqət-
lərdə»  kitabını  oxudu  və  ondan  təsirlənərək  tanış  olduğunuz 
“Mehralı  bəy”  dastanını  düzüb-qoşdu,  sonda  da  Mehralının  əv-
vəlcə igidliyini, sonra da ölümünü nəzmə çəkib bir duvaqqapma 
ilə görək nə dedi, biz söyləyək, eşidənlərə könül şadlığı: 
İstəyirəm saz götürüb 
Belə bir dastanı deyim! 
Söyləyim mahallara 
Eşitsin hər yanı deyim! 
Öz mahalı Borçalıdı 
Darvazdı məkanı deyim! 
Əsil adı Mehralıdı, 
Ləqəbi bəy, xanı deyim! 
Dörd bir yana səda saldı, 
Bir yan, Alosmanı deyim!  
 
Borçalının igid oğlu, 
Bir can qoydu bu cahana, 
Çoxlarına divan tutdu, 
Düşmən qaldı yana-yana, 
Dolaşdı İran-Turanı, 
Ordan keçdi Alosmana, 

---

 
 
326
Dörd bir yana tel vurdular, 
Çox axtardılar bəhana, 
Xaliq özü pənahında, 
Saxladı o canı deyim! 
 
Ər oğlu tək ad qazandı 
Aldı dağın havasını; 
Qartal kimi zirvələrdə 
Saldı məskən-yuvasını. 
Uruslarla cəng eylədi 
Qazandı hər davasını; 
Belə qəhrəman igidlə, 
Heç kim etməsin bəhsini; 
Dağıdıb səfləri pozan, 
Böylə bir aslanı deyim! 
 
Köç eylədi qoç Koroğlu, 
Çənlibel oylağı qaldı. 
Rüstəm öldürdü oğlunu, 
Sinəsində dağı qaldı. 
Nə Nəbi, nə Qaçaq Kərəm, 
Nə də Qandal Nağı qaldı. 
Dağladın neçə sinələr, 
Nə ürəyinin yağı qaldı, 
Neçələrini yola saldın, 
Alosman aslanı deyim. 
 
Məmlinin qəhrəman oğlu, 
Tək gəlmişdi bu dünyaya. 
Gavurlara qan uddurdu 
Düşmən qaldı yana-yana. 
Ya ilahim, necə qıydın 
Belə igid qəhrəmana. 

---

 
 
327
Mehralı tək igid oğlu 
Bir də doğacaqmı ana? 
Vaxtsız getdi bu cahandan, 
Etmirdim gümanı deyim. 
 
Ey vəfasız fani dünya, 
Söylə, səndə mürvət hanı? 
Vaxtsız çox yola salıbsan 
Neçə-neçə qəhrəmanı! 
Tarix boyu kim unudar, 
Mehralı tək bir insanı? 
Ələsgər yazdı-yaratdı 
Dəli Alıya dastanı, 
Садахлы ашыг Мящяммяд 
Гошду бу дастаны дейим!  
 
 
   
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
328
“QAÇAQ İSAXAN” 
 
Инляйирям дярд ялиндян, тябиб, дярманым йохду, 
Ядалятин жарчысыйам, ялдя фярманым йохду. 

---

 
 
329
Устадлар ustadnaməni iki demir, üç deyir, bиз дя дейяк üç 
olsun, düşmən ömrü puç olsun. Götürək bir dodaqdəyməz cığalı 
təcnis: 
Тарихляр данышыр гяринялярдян, 
Йазыны йаздылар ня синясиня? 
Ашыг дейяр, ня синя, 
Йаха ачыг, ня синя. 
Жящд иля гисас алан, 
Раст эялдим мян нясиня. 
Сяййадым гаршында атажаг сяни, 
Эедирсян изиннян ня синя-синя. 
 
Нашы ишаряни нийя кал анды? 
Гандыранлар гананлары кал анды. 
Ашыг дейяр, кал анды. 
Кал ешитди, кал анды. 
Зярэярляр зяр ахтарыр, 
Хирдарында каланды. 
Аслан гаршысыны йеня кал анды, 
Чыхса да йыхажаг ня синясиня. 
 
Хясисляр дя динарыны ща сайа, 
Артыг-яскик щяр ня чыхса, ща сайа. 
Ашыг дейяр, ща сайа, 
Яьйар сяндян ща сайа. 
Синнин кечся, aй щарай, 
Дирянярсян щасайа. 
Йазыг Защид иллярини ща сайа, 
Йыхшырды галада ня синясиня? 
Язизлярим, сизя хябяр верим Эцржцстандан, Гарайазы ма-
щалынын  Дямирчищасанлы  кяндиндян.  Дямирчищасанлы  щал-щазыр-
да  Косалы,  Назарлы  кяндляридир.  Щяр  ики  кянддя  варлы-дювлятли 
кишиляр  чох  олуб.  Бu  вар-дювлят  сащибляри  чох  иманлы,  вижданлы 

---

 
 
330
олублар. Щяр ил тутулан Оруж байрамында, Гурбанлыгда, Нов-
руз  байрамында  доланажагдан  чятинлик  чякян  касыблара  йар-
дым едиб, вар яллярини узадарлармыш. Даняндя кишиляр язиз бай
-
рамлардан бир-ики эцн яввял еркякляр кясdirяр, арабаларла гапы-
гапы дцйц,  йаь пайлаdарлармыш. Юзляри дя дейярлярмиш ки, гой 
касыбларын да газанлары гайнасын. Она эюря дя Аллащ-тяала bu 
инсафлы кишилярин вар-дювлятлярини башларындан ашаьы тюкярмиш. 
Беля  бир  шяраитдя  йашайан  Дямирчищасанлынын,  Гарайазы-
нын, Борчалынын, еляжя дя бцтцн Эцржцстанын цстцнц гара бу-
лудлар  алды.  Ешитдиляр  ки,  Ленинин  башчылыг  етдийи  Болшевик 
Коммунист  Партийасы  гялябя  чалыб  вя  Шura  hюkumяti
  бцтцн 
Русийаны,  Орта  Асийаны,  щям  дя  Гафгазы  юзцня  табе  едиб. 
Гырмызы  Ордунун  бир  эенералы  да  Тифлисдя  отурмушду.  Варлы 
тябягяляр  сийащыйа  алынараг,  вар-дювлятляри  ялляриндян  алыныр, 
дювлятя гаршы чыханлар, партийаны писляйянляр эцллялянир, аиляляри 
сцрэцн едилирди. Бу йени гануну ялляриндя ясас тутан бязи шярчи 
шейтанлар шяхси гярязликляр дя едирдиляр. Йени щюкuмятин сийа-
сятини щяйата кечирян ики няфяр хаин ермяни дя вар иди. Биринин 
ады Сями, о бирисининки Ратхан иди. Хаин ермяниляря гошулмуш 
сапы юзцмцздян олан балталар да аз ган тюкмядиляр.
 
Шura hюkumяti юз siyasяtini hяyata kecirmяkdя olsun,
 сизя 
хябяр верим Щажыбайрамлылардан
. 
Щажыбайрамлы  тайфасы  Аллащыны  севян,  она  инам  эятирян, 
Щяжжя эедиб-эялян, Аллащын йолунда нязир-нийаз пайлайан ин-
санлар олуб. Аллащ-тяала да бунларын верян ялляриндян кясмя-
йиб. Щал-щазырда еллярдя, обаларда беля бир мисал галыб: «Мян 
сяня Щажыбайрамлы дейилям, о гядяр щесабы верям». 
Щажыбайрамлы  Гурбана  vарына,  дювлятиня,  сяхавятиня 
эюря  ел  арасында 
“Хозейин”  дейирдиляр.  Хозейин  о  заман 
эимназийаны  гуртармышды.  Чох  савадлы  иди.  Юлкялярдя  эедян 
эедишатлары эцзэцдя эюрян кими билирди. Еляжя дя халга щяр шейи 
баша  салырды.  О  данышырды  ки,  Ленин  бир  нечя  дяфя  чар  щюкu-
мятиня  гаршы  чыхыб,  чар  щюкумяти
  дя  ону  щябс  едиб.  Инди  ися 

---