Dədə Qorqud ● 2015/I I I 120
saymışdır. Bu məqam və Nuh peyğəmbərlə bağlı mətnlərdə onun “İkinci Adəm”
deyə adlandırılması və digər məqamlar bizə imkan verir ki, bu sujeti ilkin başlanğıcla
əlaqələndirək. Belə ki, ilkin xaosu səciyyələndirən, ilk başlanğıcı işarə edən su dün-
yanın sonundan bəhs edən daşqın mövzusunda yenidən qarşımıza çıxır. Bunu esxato-
loji miflərin yalnız daşqınla, “Nuh tufanı” ilə bağlı variantlarına deyil digər variantla-
rında da izləmək olar.
Nəticə. Verilən bütün mifoloji mətnlərdə və görüşlərdə tamamilə məhvdən, so-
nun mütləq məhv ifadə etməsindən danışmaq olmaz. Özü-özündə bir son olmasına
baxmayaraq esxatoloji miflər tamamilə məhv olmaqdan çox yenilənmə, bərpanı nə-
zərdə tutur. Dövrəvi zaman konsepsiyasına sadiq qalan mifoloji təfəkkürdə dövrəvi-
lik, sonla başlanğıcın daim bir-birini izləməsi, tamamlaması, ayrılmazlığı öz təsdiqini
tapır. Dünyanın sonu haqqında esxatoloji təsəvvürlər bu mənada dövrəvi zaman kon-
sepsiyasına tabedir.
ƏDƏBİYYAT
1. Acalov A. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. I cild. Bakı, Elm, 2004, səh. 37-66
2. Bəydili (Məmmədov) C. Türk mifoloji sözlüyü. Bakı, Elm, 2003, 418 s.
3. Elçin M. Nuhun dabanı. Bakı, Nurlan, 2008, 200 s.
4. Əliyev R. Mif və folklor: genezisi və poetikası. Bakı. Elm, 2005, 224 s.
5. Əsatirlər, əfsanə və rəvayətlər. Bakı, Şərq-Qərb. 2005, 304 s.
6. Səmədov E. Esxatologiya: mif və reallıq. Bakı, Nurlan, 2009, 95 s.
7. Şükürov A. Mifologiya. 3-cü kitab. Bakı, Elm, 1995, 204 s.
8. Şükürov A. Mifologiya. 5-ci kitab (Qədim Çin mifologiyası). Bakı, Elm,
1996, 168 s.
9. Mircea Eliade. Mitlerin özellikleri. Türkçesi: Sema Rifat. Om Yayınevi, İstanbul,
2001, 125 s.
10. Мифы народов мира. Москва, Советская Энциклопедия, 1988, 937 стр.
Çapa tövsiyə edən: AMEA-nın müxbir üzvü Muxtar İmanov
Dədə Qorqud ● 2015/I I I 121
Hicran BABAYEVA
Bakı Avrasiya Universitetinin doktorantı
e-mail: bshafiqa@mail.ru
BƏHLUL BEHCƏT VƏ ONUN ”TƏŞRİH VƏ MÜHAKIMƏ” ƏSƏRİ
Xülasə
Məqalə Azərbaycanda folklorşünaslığında mühüm ximətləri olan Bəhlul Behcətə və onun
“Təşrih və mühakimə” əsərinə həsr olunmuşdur. Bu əsər Bəhlul Behcətin folklorşünaslıq əsərləri içə-
risində xüsusi əhəmiyyəti olan əsərlərdəndir.
Məqalədə Bəhlul Behcətin Azərbaycan ədəbiyyatında və islamşünaslığında özünəməxsus yeri
olan “Təşrih və mühakimə” əsərindən bəhs edilir. Burada İslam dininin banisi Məhəmməd Peyğəm-
bərin və onun ailəsinin həyatı, mübarizələri vəs. barədə Bəhlul Behcətin maraqlı və dəyərli mülahizə-
ləri öz əksini tapmışdır.
Açar sözlər: Bəhlul Behcət, islamşünas, folklorşünas, ədəbiyyatşünas,”Təşrih və mühakimə”
əsəri, Məhəmməd Peyğəmbər, Məhəmməd Peyğəmbərin ailəsi.
BAHLUL BEHJAT AND HIS WORK «TASHRIH AND MUHAKIMA»
Summary
This article deals with Bahlul Behjat who has a great role in Azerbaijan folklore studies and
his work named “Tashrih and muhakima”. This work is one of B. Behjat’s works which has a
significant role among the works on folklore. It represents B. Behjat’s intresting and worthwhile
opinions and conclusions about the founder of Islam- Prophet Muhammad’s and His familiy’ s life
and their struggles.
Key words: Bahlul Behjat, Islamic scholar, specialist in folklore, literary critic, Prophet
Muhammad, Prophet Muhammad’ s family
БАХЛУЛ БЕХДЖАТ И ЕГО ПРОИЗВЕДЕНИЕ «ТЕШРИХ И МУХАКИМЕ»
Резюме
Это статья посвящена Бахлулу Бехджате, который сыграл важную роль в азербайджан-
ском фольклоре, а также его произведению «Тешрих и мухакиме». Это работа имеет особое
значение в творчестве фольклорных произведений Бахлула Бехджате. В статье рассказывается
о произведении Бахлула Бехджате «Тешрих и мухакиме», которое имеет особое значение в
азербайджанской литературе и в исламизме. Здесь нашли свои отражения ценные суждения
Бахлула Бехджате об основателе Исламской религии пророка Мухаммеда, а также жизни и
борьбе его семьи.
Ключевые слова: Бахлул Бехджат, исламовед, специалист по фольклору, литературный
критик, Пророк Мухаммед, семя пророка Мухаммеда
Məsələnin qoyuluşu: Bəhlul Behcətin elmi fəaliyyəti, əsərləri, kitabları və mə-
qalələri diqqətlə araşdırılmalıdır. Onun elmi fəliyyətinin əsas ideya ağırlığını təşkil
edən məqalələri, əsərləri və kitabları geniş şəkildə tədqiq edilməlidir. Bəhlul Behcə-
tin şoxsahəli fəaliyyətini müxtəlif aspektlərdən tədqiqata cəlb etmək Azərbaycan fol-
klorşünaslığının vacib məsələlərindəndir.
İşin məqsədi: Bəhlul Behcətin bir folklorşünas kimi çoxyönümlü fəaliyyətinin
nəticəsi olan “Təşrih və mühakimə” əsərinin folklorşünaslıqda və ədəbiyatşünaslıqda
səciyyəsini, yerini müəyyənləşdirmək və bu sahədə tədqiqat aparmaq.
Dostları ilə paylaş: |