___________________________________________________201
ları ilə ixrac edirik. Doğrudur, indi Şimali Qafqazdakı hadisələrlə
əlaqədar şimal marşrutunda çətinliklər var. Digər marşrut Bakı-
Supsadır. Lakin böyük neftin ixracı üçün bizə əsas, böyük neft kəməri
lazım idi. Biz bu işlə beş il məşğul olduq və onu axıra çatdırdıq,
təntənəli şəraitdə sənəd imzaladıq. Onu Klinton da imzaladı. Bütün bu
illər ərzində o, bizi nəinki dəstəkləmiş, həm də bu layihənin real
olması üçün hər şey etmişdir. Biz onu imzaladıq, bu, böyük hadisədir.
Mstislav Rostropoviç: Yəni, ümid edirəm ki, pul daha çox
olacaqdır.
Heydər Əliyev: İndi biz bu boru kəmərinə 2 milyard 400 milyon
dollar vəsait qoyacağıq. Gələcəkdə isə, şübhəsiz... Yeri gəlmişkən, biz
iri qaz yatağı aşkara çıxarmışıq. Yəqin ki, bir neçə ildən sonra biz həm
də qaz ixracısı olacağıq. İmzaladığımız müqavilələrdə Azərbaycana
15 il ərzində təxminən 60 milyard dollar sərmayə qoyulması nəzərdə
tutulur. Təbii ki, bu qədər vəsait qoyulduğu halda, daha çox gəlir
götürmək lazımdır. Əks təqdirdə sərmayə qoymağın nə mənası var?
Biz bütün bunları gələcək üçün edirik. Ola bilsin ki, mən bütün
bunları görməyəcəyəm, çünki vaxt gedir, yaş özünü göstərir. Amma
mən bunu özüm üçün etmirəm, xalq üçün, gələcək nəsillər üçün,
müstəqil Azərbaycan üçün edirəm. Bu işlər uğurla gedir və mən buna
şadam.
Mstislav Rostropoviç: Sizi ürəkdən təbrik edirəm.
Heydər Əliyev: Sağ olun.
___________________________________________________202
ABŞ-ın KEÇMİŞ DÖVLƏT KATİBİ
LƏRİ İQLBERGER İLƏ GÖRÜŞDƏ SÖHBƏT
Prezident sarayı
22 noyabr 1999-cu il
Heydər Əliyev: Mən çox məmnunam ki, siz fürsət tapıb
Azərbaycanı heç olmasa bir neçə saatlığa ziyarət edirsiniz. Mənə
dünən dedibr ki, siz Küveytdəsiniz və gəlib bizimlə görüşməyə
imkanmız vardır. Mən bundan çox şad oldum. Ancaq təəssüf ki, ikinci
dəfədir sizin Azərbaycana ziyarətiniz çox qısamüddətli olur.
Mən keçən dəfə sizi və xanımınızı - hamınızı birlikdə Azərbaycana
uzunmüddətli ziyarətə dəvət etmişdim. İndi bu dəvət öz qüvvəsində
qalır. Bugünkü görüşümüz isə növbədənkənar bir görüşdür. Çox sağ
olun. Xoş gəlmisiniz!
Ləri İqlberger: Sizi görməyimdən şad olduğumu və Sizinlə
görüşməyimdən böyük şərəf duyduğumu bildirirəm.
Cənab prezident, sağ olun. Gələn dəfə gələndə Azərbaycanda o
qədər qalacağam ki, arzu edəcəksiniz mən tez gedim.
Heydər Əliyev: Siz gəlin, qoy olsun.
Ləri İqlberger: Gərək havanın yaxşı olmasını gözləyəm.
Heydər Əliyev: Yox, biz təmin edərik. Bu, sadəcə, sizin
gözlənilməmiş ziyarətinizdir. Ona görə. Amma siz əvvəldən vaxtını
təyin etsəniz, biz havanı təmin edəcəyik.
Ləri İqlberger: Cənab prezident, ölkənizə belə gəlməyimin,
gözlənilməz səfərimin əsas məqsədlərindən biri Sizin son sammit
zamanı göstərdiyiniz liderliyi necə heyranlıqla
___________________________________________________203
izlədiyimizi Sizə deməkdən ibarətdir. Mən onu da Sizə deməliyəm ki,
Amerika Birləşmiş Ştatlarının kütləvi informasiya vasitələri şəxsən
Sizi həddindən çox göstərdilər. Doğrudan da Siz buna layiq idiniz. Bu
sammit zamanı çox məlumatlar yayıldı və Siz ictimaiyyət üçün
həddindən çox əlavə məlumat verdiniz. Mən fürsətdən istifadə edərək,
bu sammitdə oynadığınız rola görə Sizi təbrik edirəm.
Mənim anladığıma görə, bu ziyarətiniz zamanı bir çox məsələlərdə
böyük irəliləyişlər əldə olunubdur - boru kəmərləri, Sizin
qonşularmızla olan münasibətləriniz barədə. Əminəm ki, prezident
Klinton da Sizin şəxsən oynadığınız rolu çox yüksək
qiymətləndirilədir.Cənab prezident, bilmək istərdim, - Siz özünüz bu
sammiti necə qiymətləndirirsiniz? Siz də o fikirdəsinizmi ki, bu,
uğurlu bir sammit oldu?
Heydər Əliyev: Çox təşəkkür edirəm, hörmətli dostum. Bu son
sammitdə mənim haqqımda, fəaliyyətim haqqında dediyiniz xoş
sözlərə görə təşəkkür edirəm.
Ləri İqlberger: Cənab prezident, bu, səmimi sözlərdir.
Heydər Əliyev: Mən bilirəm, siz qeyri-səmimi söz deməzsiniz.
Ləri İqlberger: Mən artıq diplomat deyiləm. Ona görə sözü,
həqiqəti düz üzə deyirəm.
Heydər Əliyev: Çox sağ olun, təşəkkür edirəm. Həqiqətən, mən
sizə deyə bilərəm ki, bu sammit ATƏT-in bütün keçmiş
sammitlərindən çox fərqlidir. Birinci növbədə, sammitin qəbul etdiyi
sənədlərin həm məzmununa, həm də əhəmiyyətinə görə. Çünki bu
sənədlər artıq XXI əsrə yönəldilmişdir və XXI əsrin demək olar ki,
Avropa və ATƏT çərçivəsində yaşamaq, yaratmaq, inkişaf etmək
Konstitusiyası kimi bir sənədlərdir.
Xartiya- indi onun adına biz İstanbul xartiyası deyirik -Çox
əhəmiyyətli bir sənəddir və həqiqətən bu gün də, yaxın
___________________________________________________204
gələcəkdə də, əlbəttə, uzaq gələcəkdə də ölkələrin təhlükəsizliyini
təmin etmək, sülhü təmin etmək, demokratiyanı inkişaf etdirmək,
insan haqlarını qorumaq və terrorizmə, separatizmə, ekstremizmə və
başqa bu kimi hallara yol verməmək sahəsində bu xartiyada çox ciddi,
çox əhəmiyyətli müddəalar əks olunubdur.
İkinci sənəd - siyasi bəyannamə də bugünkü reallığı əks etdirir,
Avropada, ümumiyyətlə, dünyada olan reallığı əks etdirir və ATƏT-in
əhatə etdiyi ərazidə məsələlərin həll olunması üçün çox əhəmiyyətli
müddəaları özündə əks etdirir.
Mən şəxsən çox xoşbəxtəm ki, Azərbaycan xalqı, Azərbaycan
dövləti adından, müstəqil Azərbaycan adından İstanbul xartiyasını
imzaladım. Bu, Azərbaycanın müstəqil və dünya dövlətləri ilə bərabər
hüquqa malik olan bir dövlət olduğunu bir daha nümayiş etdirdi. Bu
xartiyanın bizim üçün ən mühüm əhəmiyyəti bir də ondan ibarətdir ki,
burada dövlətlərin ərazi bütövlüyünün və dövlət müstəqilliyinin
qorunması çox ciddi maddələrlə əks olunubdur.
Yenə də deyirəm, bilirsiniz ki, ATƏT 25 il bundan öncə Helsinkidə
ilk xartiyanı qəbul edibdir. Sonra - 1990-cı ildə Paris xartiyası qəbul
olunubdur. İndi isə - 1999-cu ildə İstanbul xartiyası qəbul edililbdir.
Amma Paris xartiyası qəbul olunanda ATƏT-ə daxil olan dövlətlərin
sayı bu qədər deyildi. Ondan sonra dünyada böyük dəyişikliklər baş
verdi: Varşava paktı dağıldı, Sovetlər İttifaqı dağıldı, Sovetlər
İttifaqına mənsub olan 15 respublika öz müstəqilliyini elan etdi.
Varşava paktına daxil olmuş Şərqi Avropa ölkələrində də çox ciddi
dəyişikliklər baş verdi. Hətta vaxtilə Varşava paktına daxil olmuş üç
ölkə indi NATO-nun tərkibindədir. Bunlar hamısı qısa bir tarixdə, qısa
bir zamanda dünyada baş vermiş müsbət nəticələrdir. Mən fəxr edirəm
ki, indi Azərbaycan da bu birliyin içindədir. Azərbaycan bir
müstəqil dövlət kimi, öz
Dostları ilə paylaş: |