Marketinq strategiyası və
rə
qabə
tli mövqeləş
dirmə
107
Cə
dvə
l 3.2 Bazarın cazibə
darlığ
ı
Amil
Qiymət
Çəki əmsalı
Reytinq
1.Bazarın ölçüsü
0.5
15
7.5
2.Artım həcmi
(vahid)
0.0
15
0.0
3.Təmərküzləşmə
1.0
30
30.0
4.Maliyyə
0.5
25
12.5
5.Texnologiya
0.5
15
7.5
100
57.5
Cədvəl 3.3 Biznesin vəziyyəti
Amil
Qiymət
Çəki əmsalı
Reytinq
1. stehsal
texnologiyası
Mövcud keyfiyyət
0
20
0
Yeni texnologiyalar
0.5
20
10
2. stehsal
Miqyas
0.5
10
5
Məhsuldarlıq
0.5
10
5
0.5
10
5
3.Marketinq
Bilik və təcrübə
0
10
0
Satış
0.5
10
5
Servis
0.5
10
5
100
35
3.3.3. Amillərin qiymətləndirilməsi
Təhlilin aparılması üçün qiymətləndirilmə amillərininin müəyyənləşdi-
rilməsindən sonra, biznesin vəziyyəti və bazarın cəlbediciliyinə uyğun
olaraq kateqoriyalara görə onların qiymətlərini cəmləmək lazımdır. Qiy-
mətləndirmə adətən hər bir amilin qiymətini müəyyənləşdirməklə aparılır
(0,0 = aşağı; 0,5 = orta; 1,0 = yüksək), sonra hər bir amilə onun nisbi
ə
həmiyyətindən asılı olaraq çəki əmsalları verilir. Nəhayət, həmin amilin
hər iki dəyişənə - bazarın cazibədarlığı və biznesin vəziyyətinə görə rey-
tinqini və ya əhəmiyyətini müəyyənləşdirmək üçün hər bir amilin qiy-
mətini onun çəki əmsalına vurmaq lazımdır.
Cədvəl 3.2 və 3.3 təsvir etdiyimiz sxemin tətbiqinin hipotetik
nümunəsini əks etdirir. Hər bir dəyişən üçün əldə edilmiş qiymətin məb-
ləği daha sonra matrisdə təhlil olunan biznesin vəziyyətini təyin etmək
üçün istifadə edilir. Menecerlər qiymətləri və çəki əmsallarını öz təc-
rübələrindən çıxış edərək təyin edirlər, lakin, praktikada çəki əmsalları
son nəticəyə güman ediləndən də az təsir göstərir.
Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi
108
3.3.4. Bu metodun marketinq strategiyası baxımından
ə
həmiyyəti
GE
modeli Boston Consulting Group kompaniyasının artım matrisi –
xüsusi çəkinin tərtibində istifadə edilən nəğd axınları meyarının tətbiqinə
deyil, invesitisiya imkanlarını qiymətləndirmək meyarı kimi investisi-
yaların rentabellik göstəricisinin istifadəsinə əsaslanıb. Matrisin yuxarı
sol hissəsində yerləşmiş bütövlükdə yüksək məhsuldarlığı xarakterizə
edən biznes istiqaməti özündə əlverişli investisiya imkanları təqdim edir:
belə biznes istiqaməti yüksək investisiya rentabelliyi ilə fərqlənir.
GE
modeli marketinq strategiyası üçün böyük əhəmiyyət kəsb
edir. Təhlil və ya planlaşdırma üzrə mütəxəssislər ondan planlaşdırma
üçün üç mərhələdə istfadə edə bilər. Birincisi, bu model mövcud biznes
strategiyası, sahə xarakteri və rəqabət strukturu şəraitində müəssisəyə
məxsus cari imkanları qiymətləndirməyə imkan verir. kincisi, strategiya-
da əhəmiyyətli dəyişikliklərin edilməməsi şərti daxilində bazarda gələcək
situasiyanı və kompaniyanın vəziyyətini təhlil etmək olar. Üçüncüsü,
sonuncu prosesi hər dəfə yeni və alternativ strateji variantları öyrənməklə
dəfələrlə təkrar etmək olar. Təhlil prosesini təkrar edərək həmin biznes
sahəsinə yayılmış öz məqsəd və investisiyaların barəsində müxtəlif
şə
rtləri nəzərə almaq olar.
Strategiyanı qəti surətdə seçmək üçün güman edilən dəyişik-
liklərlə şərtlənmiş uzunmüddətli xərclər və üstünlükləri qiymətləndirmək,
həmçinin, istənilən strateji dıyişikliklərə rəqiblərin reaksiyasın öyrənmək
lazımdır. Biznes vəziyyətinin dəyişməsinə gəldikdə isə, bildiyiniz kimi,
bir neçə əsas strateji variant mövcuddur:
1.
Cari biznes və
ziyyə
tini saxlama və
ya qorumaq mə
qsə
dilə
investisiya: investisiya bazardakı dəyişikliklərin öhdəsindən
gəlməyə kifayət etməlidir. Bu variant əsasən cazibədarlığı azalan
bazar üçün doğrudur.
2.
Bazarda biznesin vəziyyətini yaxşılaşdırmağa istiqamətlənmiş
investisiya: Belə strategiya bazara girmə və biznesi burada
möhkəmləndirməyə kifayət edəcək qədər investisiya tələb edir.
3.
Bə
rpa olunmaq üçün investisiya: inkişaf edən və ya daralan
bazarda biznesin yenidən bərpası və ya dirçəlməsinə istiqamətlən-
miş bu strategiya böyük həcmli investisiya tələb edir.
4.
Seçmə qabiliyyəti: belə strategiya daxil olma və ya bərpa
etmənin öz əhəmiyyətinə görə xərcləri üstələdiyi seqmentlərdə
vəziyyətin möhkəmlənməsinə istiqamətlənib, məsələn, “çətin
uşaqların” “ulduzlara” döndərilməsi və ya onları “sevimlilər”
kateqoriyasına çevrilməsi.
5.
Aşağı investisiya və ya həmin istiqamətdə “məhsulun
yığılması”: bu variant müəyyən zaman müddətində tətbiq olunur.