Microsoft Word Qarabag-folklor-da-tarixdir-9
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 84. AŞIQ ƏLƏSGƏRİN ERMƏNİLƏRƏ XİTABI
- 85. VERGİLİ İNSANLAR
- 86-87. XAN QIZI ARXI
64 Əzizim, Eyvazalı, Köç gəler, Eyvazalı. Çor yerinə can desən Canın çıxar, Eyvazalı? Eyvazallıya bir söz deyəndə deyir çor. Sarı Aşıq da demək isdiyir ki, çor yerinə can de da.
1905-ci il ərəfəsi oluf. Ələsgəri o vaxtı ermənilər də çox toya çağırırmış. İndiki Kamo, köhnə Bayazit Kəvər deyirdilər, Ələsgəri bura toya çağırır Avanes kişi. Bu söhbəti mana Kəlbəcərin Aşağı İstisuyunda Ələsgərə balamançılıx eləmiş bir nəfər söhbət eliyif. Deyir, Ələsgəri toya çağırmışdılar, mən də ona balamançılıx eliyir- dim. Toyun birinci gününü keçirdik, ikinci günü erməni Avanes bizi tezdənnən çağırdı. Dedi ki, dünən nə qədər qazanmısan? Rəhmətdik Ələsgər baba dedi ki, bir belə. Çıxartdı o məbləğdə də pulu stolun üstünə qoydu ki, bu da bugünkü günün hesabı, ara qarışıfdı, erməni- müsəlman davası gedir. Sizin kimi böyük sənətkara burda xata çatsa, ömrü-billah mana lənət oxuyajaxlar. Bugünkü günün də hesa- bını götür, gör özünü el-obana nətər çatdırırsan. Rəhmətdiy Aşığ Ələsgər üzü Göyçə gölünə – güney kəntdərinə doğru yol aldı. Təhlü- kədən xeylax uzaxlaşmışdıx birdən ayaxlarını saxladı. Ayaxlarını saxlıyanda elə bildim ki, yorulufdu, oturmağ istiyir. Dedi ki, yox ey, mən sazı çıxardıram. Baxdım ki, sazı köynəyinnən çıxardır. Dedim, Ələsgər əmi, qadan alım, nə saz, nə balaman? Dedi ki, ə, balamanı çıxart. İki aşığ ölməynən dünya qara geyinmiyəjəh. Ürə- yimə bir neçə xanə söz gəlib, onnarı deməliyəm. – “A kişi, etmə, eləmə”. Dedi, balamanı çıxart. Bud davası düşdü, dağıldı Göyçə, Yühlə qəflə-qatır, burdan qaçaqaç. Əcəl yeli əsdi, qəhrin ellərə, Zimistanda boran-qardan qaçaqaç.
65 Nərədüzdən qoşun gəldi birbaşa, İgidlər səf çəkib girdi savaşa, Cığalı kəkliklər doldular daşa, Sağım tərlan, bel at ordan qaçaqaç
Ələsgərin qəddin əymiş ............, Çarxı fələk, nə sitəmdi bu gərdiş? Zamananın qulağını bur, dəyiş, Bizi qurtar ahu-zardan qaçaqaç.
Tez deyir balamanı ağzımnan çıxartdım ki, cibimə qoyam. Deyir dedi ki, a bala, cibinə qoyma ey, havanı dəyiş.
Görmüşük zamanın etibarını, Mənəm deyənnəri ağlar qoyufdu.
Dağıdıv ellərin külli-varını, Neçə qapıları bağlar qoyufdu.
Şəriyətə ziddi, meydən qorxurux, Qurannan, əlifdən, beydən qorxurux, Adi bir nökərih, bəydən qorxurux, Sinəmdə çal-çarpaz dağlar qoyufdu.
Ələsgər, mərdlərə sən eylə minnət, Namərddən cavabın çox oldu töhmət. Yoxsula zindandı, varlıya cənnət, Sürməyə səfalı çağlar qoyufdu.
Kəndimizdə Seyid Qağa var idi. Gejə yatıf vəəğamda görmü- şəm ki, aşağıdan – bulaq tərəfdən əlində çəlik Seyid Qağa gəlir. Üzdən iraq, çoxlu itimiz var. Mən də ağacımı aldım, bunun qaba- ğına getdim. Dedim: – Ay seyid, başına dönüm, gəl gedək öydə mana qulfallah örgət. 66 Dedi ki, yox, öyə getmiyəjəm, amma bura sana bir şey tapşır- mağa gəlmişəm. Dedim: – Nədi?
Dedi: – Sənin on dokquz yaşın var. Sən sınığa-çıxığa baxajaxsan. Birinin qolu qırılanda onu sarıyajaxsan, qılçı qırılanda onu sarıya- jaxsan. Savırğa götürəjəhsən, kürək götürəjəhsən. Mal azarrıyanda onun dilin üstün artdıyajaxsan. Buna dedim: – Ay başına dönüm, bir belə adam var, niyə gedif ona demer- sən, gəlif maa deyirsən? Maa dedi ki, sabahdan bu elatı gəzerəm, sənnən sümüyü pak adam tapmamışam. Səni tapmışam, sana da verəjəm. Dedim: – Seyid, başına dönüm, axı mən onu başarmaram. Dedi: – Yox, başarajaxsan. Belə qolun qaldırdı. Dedi: – Bax, görürsənmi bu qanadı? – Kürəyində qanadı varıdı. – Sən hara əlii vuranda mən bu qanadımnan uçuf gəlif sənin yanında olajam. Qorxmaginan, sən əlii vur. Sabahları durdux, burdan köçüf ayrı yerə gedirdik. Öz qoyu- numuzun biri sürünün içinnən teyləndi, qaşdı çınqıla düşdü, qoyu- nun ayağı qırıldı. Qoyunun ayağı qırılanda uşaxların atası dedi ki, – yanımızda da çoxlu kurotlar var, – aparım bunu kəsim, kurotlara paylıyım. Dedim: – Yox, mana tapşırıx verilif. Görüm onu başarajam, yoxsa yox. Mana tapşırmışdı ki, yumurttoynan elə. Mən də bir azcana unnan, balnan düzəltdim, yaxdım bu qoyunun ayağına. Qoyun üç- dört günə ayağın yerə qoydu. İndi əlli üç ildi mən bu sınığa baxe- ram, başına hərrənim. Heç peşman olmamışam.
67
Xan qızı Kirsin suyunu Şuşaya çəkdirəndə müsürmannar deyir ki, su bura gəlməz. Deyif, mən çəkdirəjəm. Ermənidən fəhlə tutuf. Deyif ki, bu su qalxmalıdı Şuşaya. Ermənilər də deyif ki, Xan qızı, olmaz. Hər addıma bir qızıl ata-ata gedif. Deyif, bax buroynan, bax buroynan çəkərsiz. Ermənilər qızılı dənniyif, Kirsin suyunu çəkif gətirillər Şuşaya. Kirsin suyunu Şuşaya çəkdirənnən soora Xurşid- banu Natavan deyif Haramıya su çəkdirəjəm. Gəlif Əmir Zeyiddi- nin yanında çadırı qurduruf, fəhləni töküf. Arxı başdıyıf qazmağa. Burdakı bazaya qədər arxı gətirif. Arxı orayatan gətirif, suyu burax- dırıf. Soora hansısa səbəbdən bu arx qalıf yarımçıx. Sovet dövründə həmin arxı davam etdirdilər, apardılar Ağcabədi rayonunda Qarqara birrəşdirdilər. Bu gün də ona Xan qızı arxı deyillər. Arazdan suyu götürür, düz Ağcabədiyə qədər uzanır.
Peyğəmbərin yerləşdiyi əraziyə Kalbay Bayram kalafalığı deyilib. Natavan Xan qızı arxını çəkəndə Kalbay Bayramın oğlu Salmanın qoyununun kəhlimi 10 varmış. Babam deyirdi ki, Xan qızı təkatlı faytonnan gəlirdi. Xan qızı Natavan arxı çəkdirəndə körpü salmaq məsələsi gələndə Salman kişi deyib ki, mənim kəhlimimdən qoy körpünü. Çünki mən qoyunu yerin başına banlıynan 11 aparı- ram. Aşağıdan qoysan körpü çalada qalar, su gələndə yuyub aparar. Amma bu banlıdan qoy ki, su yuxarıdan nə sürətnən gəlsə həmən o qəlbidən axıb getsin.
Makedoniyalı İsgəndər Nüşabəynən görüşə gələndə qoşunuy- nan Tərtər çayının qırağında gejəliyir. Tərtər çayı da ildə bir neçə
10 Qoyunun vanasından çıxıb örüşə qədər getdiyi yola kəhlim deyilir. 11 Banlı – hündür yer Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|